Usif Yesus in Haef ein sin
Reta'
1. Uisneno nba'an he nfee In Smana Kninu' (1:1 - 1:5)
2. Usif Yesus na'ait' On neu neno-tunan (1:6 - 1:11)
3. Sin namin tuaf he nseka' nai' Yudas (1:12 - 1:26)
4. Sin naben ate Smana Kninu' Uisneno antoom sin (2:1 - 2:13)
5. Nai' Petrus na'uab anbi too mfaun sin atnanak (2:14 - 2:42)
6. Apirsait ein sin a'monit (2:43 - 2:47)
7. Nai' Petrus nareko' atoin men bua' es (3:1 - 3:10)
8. Nai' Petrus na'uaba' nbi Uim Onen Uuf ee nanan (3:11 - 3:26)
9. A'nakat rais pirsait sin no'en nai' Petrus ma nai' Yohanis he neem natahan (4:1 - 4:22)
10. Usif Yesus In too tafa' sin an'onen totin he sin kaisa' namtaun (4:23 - 4:31)
11. Nonot apirsait ein nmoin nabuan anbi suust am marinet (4:32 - 4:37)
12. Nai' Ananias nok bi Safira nmaten, natuin sin he nsoba' Smana Kninu' (5:1 - 5:11)
13. Nai' Petrus sin nareko' too amenat namfau (5:12 - 5:16)
14. Usif Yesus In haef ein napenin ha'mu'it (5:17 - 5:42)
15. Sin npiir tuaf hiut he npairoir too ana' (6:1 - 6:7)
16. Sin nheek nai' Stefanus (6:8 - 6:15)
17. Nai' Stefanus namneob on anbi Bare Feek Rasi Pirsait (7:1 - 7:16)
18. Nai' Stefanus nataah rasi re' nmatoom nok nai' Musa ma atoni' re' ka nroim fa he natniin ee (7:17 - 7:43)
19. Nai' Stefanus nataah rasi re' nmatoom nok Uim Onen Uuf (7:44 - 7:50)
20. Nai' Stefanus na'kekat a'nakat ein nak sin ka nahiin fa Usi' In Atoni Kninu' (7:51 - 7:53)
21. Sin npoir niis nai' Stefanus (7:54 - 8:1a)
22. Nai' Saulus nha'mui' atuina' Usif Yesus (8:1b - 8:3)
23. Nai' Felipus nareta' Usif Yesus In Rais Reko neu abitan propinsi Samaria (8:4 - 8:25)
24. Nai' Felipus nateef nok kaes ko' goes na'ko Afrika (8:26 - 8:40)
25. Nai' Saulus antaam natuin pukan apirsait neu Usif Yesus (9:1 - 9:19a)
26. Nai' Saulus natoon Rais Reko anbi kota Damsik (9:19b - 9:25)
27. Nai' Saulus annao neu Yerusalem (9:26 - 9:31)
28. Nai' Petrus nareko' atoin amenat es anbi kuan Lida (9:32 - 9:35)
29. Nai' Petrus namonib nafani ain Tabita na'ko mates (9:36 - 9:43)
30. Nai' Korneris nrenu nnao naan nai' Petrus (10:1 - 10:8)
31. Nai' Petrus neem nateef nok nai' Korneris (10:9 - 10:33)
32. Nai' Petrus natoon Usif Yesus In Rana 'Honis neu tuaf re' ka na'ko fa Yahudi (10:34 - 10:43)
33. Tuaf re' ka na'ko fa atoni' Yahudi, sin napenin Smana Kninu' Uisneno (10:44 - 10:48)
34. Nai' Petrus namneob on antoom rasi sranit neu tuaf re' ka na'ko fa atoni' Yahudi (11:1 - 11:18)
35. Apirsait ein neu Usif Yesus anbaits ok et bare-bare. Sin amfaut ii etan kota Antiokia (11:19 - 11:30)
36. Nai' Yakobos in a'maten, ma nai' Petrus antaam bui (12:1 - 12:5)
37. Uisneno napoitan nai' Petrus na'ko bui (12:6 - 12:19)
38. Usif Herodes Agripa anmaet (12:20 - 12:25)
39. Apirsait ein nbi Antiokia nsonu' nai' Barnabas nok nai' Saulus (13:1 - 13:3)
40. Nai' Barnabas ma nai' Saulus ntean puru Siprus (13:4 - 13:12)
41. Sin neik Rais Reko neu kota Antiokia es, et propinsi Pisidia (13:13 - 13:15)
42. Nai' Paulus nmurai na'uab nok atoin Yahudi nbi Antiokia (13:16 - 13:23)
43. Nai' Paulus na'uab nak Usif Yesus naan, Tuaf re' Uisneno nba'an he nsoun Ee neem (13:24 - 13:31)
44. Nai' Paulus natoon nak Uisneno npake nrair In mafefa' sin he natonan nain anmatoom nok Usif Yesus (13:32 - 13:43)
45. A'nakat-a'nakat atoni' Yahudi ka ntoup fa nai' Paulus sin (13:44 - 13:52)
46. Nai' Paulus ma nai' Barnabas anbin kota Ikonium (14:1 - 14:7)
47. Nai' Paulus sin anbin kota Listra ma Derbe (14:8 - 14:20)
48. Nai' Paulus ma nai' Barnabas anfanin ntenin on too srani' kota Antiokia et propinsi Siria (14:21 - 14:28)
49. Atoni mnasi' nonot apirsait sin nabuan anbin Yerusalem (15:1 - 15:21)
50. Surat neu nonot apirsait re' ka na'ko fa atoni' Yahudi (15:22 - 15:35)
51. Nai' Paulus ma nai' Barnabas anbaits ok (15:36 - 15:41)
52. Nai' Timotius nabua nok nai' Paulus ma nai' Silas (16:1 - 16:5)
53. Nai' Paulus napein hanaf he nnao neu Makedonia (16:6 - 16:10)
54. Anbi kota Filipi, bifee mnasi' ain Lidia anpirsai neu Usif Yesus (16:11 - 16:15)
55. Sin nataam nai' Paulus ma nai' Silas nbi bui anbi kota Filipi (16:16 - 16:40)
56. Nai' Paulus sin nnaon neu kota Tesalonika (17:1 - 17:9)
57. Nai' Paulus sin nnaon neu kota Berea (17:10 - 17:15)
58. Nai' Paulus anbi kota ko'u Atena (17:16 - 17:34)
59. Nai' Paulus anmakhiin ein nok ain Priskila ma aam Akila anbi kota Korintus (18:1 - 18:17)
60. Na'ko Korintus, nai' Paulus anfani nteni' on kota Antiokia et propinsi Siria (18:18 - 18:23)
61. Nai' Apolos anbi kota Efesus ma kota Korintus (18:24 - 18:28)
62. Nai' Paulus anfani nteni' nbi kota Efesus (19:1 - 19:7)
63. Uisneno npaek nai' Paulus anbi kota Efesus (19:8 - 19:10)
64. Nai' Sakewa in aanh ein (19:11 - 19:20)
65. Taisibu anbi Efesus (19:21 - 19:41)
66. Nai' Paulus sin nfanin nteni' neu propinsi Makedonia (20:1 - 20:6)
67. Atoin munif nai' Yutikus anmouf na'ko uum jes in eno-sneer anbi kota Troas (20:7 - 20:12)
68. Na'kon kota Troas annaon neu kota Miletus (20:13 - 20:16)
69. Nai' Paulus na'uab nok atoni mnasi' Kristen abitan kota Efesus (20:17 - 20:38)
70. Nai' Paulus sin nfanin on Yerusalem (21:1 - 21:14)
71. Nai' Paulus sin antean Yerusalem (21:15 - 21:17)
72. Nai' Paulus annao nkius nai' Yakobos (21:18 - 21:26)
73. Anheek nai' Paulus anbi Uim Onen Uuf (21:27 - 21:36)
74. Nai' Paulus namneob in tuan anbi too mfaun sin matak (21:37 - 21:40)
75. Nai' Paulus namneob on (22:1 - 22:5)
76. Nai' Paulus nareta' saa' re' in naben niit (22:6 - 22:16)
77. Uisneno nreun nai' Paulus he neik Rais Reko neu too teta' (22:17 - 22:22)
78. Soraurs ein neik nai' Paulus annaon neu benteng (22:23 - 22:29)
79. Nai' Paulus anbi Bare Feek Rasi Pirsait Yahudi (22:30 - 23:11)
80. Sin ma'akoran he nroor nai' Paulus (23:12 - 23:22)
81. Sin neik nai' Paulus neu gubernor Feliks anbi kota Kaisarea (23:23 - 23:35)
82. Atoni' Yahudi sin neman a'an rasi nok nai' Paulus anbi Kaisarea (24:1 - 24:9)
83. Nai' Paulus namneob on anbi gubernor Feliks in matan (24:10 - 24:23)
84. Nai' Paulus na'uab nok nai' Feliks ma in fenai bi Dorsira (24:24 - 24:27)
85. Gubernor Festus anparikas nai' Paulus in rasi (25:1 - 25:12)
86. Nai' Festus antoit fainekat na'ko usif Agripa nok nai' Paulus in rasi (25:13 - 25:22)
87. Usif nai' Agripa nroim he nneen nai' Paulus in uaban (25:23 - 25:27)
88. Nai' Paulus namneob on anbi usif Agripa in matan (26:1 - 26:11)
89. Nai' Paulus nareta' nafani' saa' re' in naben niit ee (26:12 - 26:18)
90. Nai' Paulus natoon in mepu (26:19 - 26:32)
91. Sin neik nai' Paulus neu Roma (27:1 - 27:12)
92. Ain nautus anbi tasi (27:13 - 27:26)
93. Bnao oe naan anhaumaak meto' (27:27 - 27:38)
94. Bnao oe naan nasrae (27:39 - 27:44)
95. Anbi puru Malta (28:1 - 28:10a)
96. Nai' Paulus sin nfenan na'ko puru Malta nnaon neu Italia (28:10b - 28:15)
97. Nai' Paulus antea Roma (28:16 - 28:31)



Usif Yesus in Haef ein sin
Reta'
Uisneno nba'an he nfee In Smana Kninu'
11-3Ama' Teofilus.*Kanaf Teofilus nbi uab Yunani, in a'moufni, ‘atoni' re' nneek Uisneno’. Surat re' ia, nai' Lukas in surat nonua ni re' in tui je neu nai' Teofilus. Mkisu msa' Lukas 1:1-4. Tetus ao-mina' na'ko kau, Lukas.
Anbi surat ahunut, au 'tui urair are' sa'-saa' re' Usif Yesus In a'monin. Es re' sa'-saa' re' In anmo'e, ma sa'-saa' re' In nanoni' nrari, na'ko un-unu'. In npiri nrair In haef eini. Maski atoni' sin nasuusb Ee ma nha'muu' Je tar antea na'maat Ee, mes Uisneno namonib nafain Ee. Ma oras In moni nfani te, In nakriir On neu In haef ein. Sin niit Ee fani-fani tar neno bo'-haa, es nana te, sin nahinin nak In moni nfain batur-batuur. In natonan sin am, nak, Uisneno ro namnees on re' Usif re' nnaa' prenat. In nsonu' sin neik Uisneno In Smana Kninu' In ma'tanin. Au 'tui re' ein in ia, tar antea In nsae nfain neu neno-tunan.
Re' ein in naan, re' au 'tui iit sin.
4-5Ma nbi orses, Nai' Yesus nabua nok In haef ein nbi to'ef Saitun, In nfeen sin prenat nak,
“Mimnau! Nahunu te nai' Yohanis nasrain neik oe, mes karu hi mpao mteni' neno fauk amnemat, Uisneno of anmo'e nneis neu ki, natuin In nfee In Smana Kninu' neu ki. Onaim nati' hi kaisa' mnao misaitan kota Yerusalem. Hi mpao mbi ia, tar Au Ama' nfee In Smana Kninu' neu ki, on re' In ba'an anrari. Ma hi mneen mirair na'ko Kau.”aNai' Lukas 24:49, Nai' Mateos 3:11, Nai' Markus 1:8, Nai' Lukas 3:16, Nai' Yohanis 1:33
Usif Yesus na'ait' On neu neno-tunan
6Oras Nai' Yesus nabua nok In haef eni, sin nataan Ee, mnak, “Aam! Hai he mitaan miit onai: Ama Ho muhiin un-unu' te, pah Isra'el in napreent on kuun. Ama' Ho he mufetin kai oras ia na'ko prenat teta', oo, ai' hai he mpao mtein oras teta'?” Usif Yesus na'uab nok In atoup-noni' sin
7Rari te, Nai' Yesus nataah sin am, nak, “Hi kaisa' mitaan fe' nok in oras naan. Suma Au Ama' neik Noon es an'ator in oras. 8Onaim karu Uisneno In Smana Kninu' neem antaam neu ki, of hi na' mipein 'be'if ma ma'tani'. Rari te, hi ro he mnao mitonan sin ok-oke' ntoom Kau. Mitonan are' abitan kota Yerusalem, ma are' kuan-kuan anbi propinsi Yudea ma propinsi Samaria, tar antea pah-pinan fuun am nateef.”bNai' Mateos 28:19, Nai' Markus 16:15, Nai' Lukas 24:47-48 9Na'uab anrair on nana te, Nai' Yesus na'ait On neu neno-tunan anbi sin maat keni. In na'ait On tar antea noop je an'aum naan Ee, ma sin ka niit antein Ee fa.cNai' Markus 16:19, Nai' Lukas 24:50-51
10Oras sin an'baisenun nsaen, nok askeken tuaf nua nhaek nakeit-ketin nok sin, sin npaken tai muit sene. 11Tuaf nua ein naan, na'uab ein am nak, “Hoe! Atoni' Galilea! Nansaa' am es hi msanmaak ma mbaseun piut meu neng goe tnanan? Fe'ena hi miit Nai' Yesus nasaeb On neu neno-tunan tar antea noop je an'aum naan Ee. Hi miit meik hi maat mein oras In nsae neu neno-tunan. In nsae on re' mee te, In nfain neem amsa' of on re' naan.”
Sin namin tuaf he nseka' nai' Yudas
12Narari te, Nai' Yesus In haef ein nsanun na'ko to'ef Saitun, nfanin neu kota Yerusalem. Saitun in a'roo ni na'ko kota of oni' kiir goes.Oras naan, tunggur agama Yahudi sin nafekan nak anbi neno snasat, atoni' Yahudi ka nabei' fa he nnao na'roon. Ka nabei' fa he sin naon anneis na'ko kiru nua. Tuis uab Yunani era' re' ia nak, to'ef Saitun in a'roo ni namnees nok, “naot neno snasat in a'roon ii.” Es nana te, hit tahiin tak to'ef Saitun na'roo kiir goes na'ko Yerusalem.
13Antean kota nana te, sin ntaman neu umi re' sin natuan nbin na. Rari te, sin nsaen neu ke'en abit fafon. Sin kaang keni, es re':
nai' Petrus,
nai' Yohanis,
nai' Yakobos,
nai' Anderias,
nai' Felipus,
nai' Tomas,
nai' Bertolomeos,
nai' Mateos,
nai' Yakobos (nai' Alfeus in anah),
nai' Simon (na'ko parte purtik Selot),Uab ‘Selot’ namnees nok ‘Patriot’. Es nana te, nai' Simon in neem na'ko parte purtik re' naim ranan he naprenat kuuk sin pah. Sin he nriu' ana' prenat Roma na'ko sin pah.
ma nai' Yudas (nai' Yakobos in anah).dNai' Mateos 10:2-4, Nai' Markus 3:16-19, Nai' Lukas 6:14-16
14Sin arsin nabuan fani-fani ma n'oen ein nok neka' mese'. Sin onen nabuan nok Bi Maria, Nai' Yesus In ainaf, nok aina'-aina' ma ri'feto-ri'feto, ma nok Nai' Yesus In orif sin.
15Neot es ate, sin nabua nfanin, of oni' sin tuaf naut'n es bo'-nua. Ma nai' Petrus anfeen anhaek ma na'uab am, nak, 16“Aina'-ama', arkit oke'! Oni' hi fe' mimnau nai' Yudas, re' nahunu te, in nok in atuina' sin neman ma anheek Nai' Yesus. Sa'-saa' re' anboor neu nai' Yudas ro he njair on naan. Natuin nahunu te, Smana Kninu' Uisneno npaek usif nai' Daut he ntui rasi anmatoom neu nai' Yudas on naan. 17In re' naan, hit atoni'. In meup nabu'-bua' nok kit.”
18(Mes oras nai' Yudas na'sosa' nrair Nai' Yesus ate, in nait roit naan ma annao nsos afu pis es. Rari te, in nmaet anbi bare naan, natuin in mofu-nteinbon ma in tain ee mpee' ma taif ein anroron npoin oke'. 19Oras naan, sin na'uab naktaru' ma naktuta' na'ko es neu es, tar too mfaun anbi kota Yerusalem nahinin rek-reko nmatoom neu nai' Yudas in a'maten. Es nana te, sin nakanab bare naan neik sin uab Aram nak ‘Akerdama’, re' neik hit uab ii te nak ‘Afu ai' baer naa'’.)eNai' Mateos 27:3-8
20Nai' Petrus na'uab ankoon nak, “Afi ahunut usif nai' Daut antui rasi naan et Surat Poris-Bo'is. In ntui nak,
‘Maut he in bare 'tua' naan ruman;
kaisa' nmui' atoni' re' he natua nteni' anbi naan'.’
Ma in ntui nteni' nak,
‘Maut he in mepu naan, nana'te neu tua 'teta'.’fSit Pures-Bo'is sin 69:25, 109:8
21-22Es nana te, hit ro he taim tuaf he nsenu' nai' Yudas. Hit taim tan tuaf es re' nabua nok kit sero' 'roo goen. In he es re' atoni' re' nhaumaak bon nok Nai' Yesus oras In nnao nbi me-mee, nmurai na'ko nai' Yohanis nasrain Nai' Yesus. In imsa' ro he niit nok matan nak Nai' Yesus anfeen anfain na'ko In a'maten, tar ansae nfain neu neno-tunan.”gNai' Mateos 3:16, Nai' Markus 1:9, 16:19, Nai' Lukas 3:21, 24:51
23Oras nai' Petrus na'uab anrair on nana te, sin arsin nataam kanaf nua. Tuaf es, es re' nai' Matias, ma es anteni' es re' nai' Yusuf, (re' fe'fe'e te, sin nteke te nai' Barsabas; sin nteke nai' Yustus amsa'). 24-25Rari te sin onen bu'-bua' am nak, “Koi hai Ama abiit neno-tunan! Ho muhiin main rek-reko tuaf mese'-mese' in nekan. Nai' Yudas anmate nporin in mepu. Es nana te, Ama' ho meik nom amreek es na'ko sin nua sin, he nseka' nai' Yudas, he hai maitj ee nfain Usif Yesus In haef es.” 26Rari te, sin nheran sur ana' neu tuaf nua ein naan. Ma sin nheer antoom nai' Matias in kanan. Es nana te, sin nait je nfain haef Usif Yesus nabua nok tuaf bo'es am mese' naan.
Sin naben ate Smana Kninu' Uisneno antoom sin
21-2Nateef nok neon ko'u atoni' Yahudi re' sin nteek ee t'nak ‘Neon Pantekosta’,*Atoni' Yahudi sin ansoi' neon ko'u Pantekosta, nmurai na'ko neon ko'u Paska, rarit na'baba' nteni' krei hiut. Es nana te, hit tahiin tak Usif Yesus In a'maten naan, neno bo'-niim anrair. are' too mfaun re' natuina' Nai' Yesus, sin nabuan anbi umj es.aA'nak Rais Pirsait ein sin Atoran 23:15-21, Surat re' Nareta' Nafani' 16:9-11 Nok askeken ate, sin nnenan a'ruuf es neem na'ko neng goe tunan nahuum on re' ain nautus. A'ruuf naan ko' re'uf, tar abitan re' naan, ka nmanenan fa hanaf es nok es karu sin na'uab ein. 3Rari te, sin niit anteni' nahuum on ai pina' nsakan anbi sin mese'-mese'. 4Onaim Smana Kninu' Uisneno antaman sin arsin. Rari te, sin na'uab ein neik uab pah bian, nmatoom nok saa' re' Smana Kninu' natonan sin. Uisneno In Smana Kninu' nseij On ma nbaits On neu Nai' Yesus in tuaf sin
5Oras naan, atoni' Yahudi na'ko are' bare-bare et pah-pinan, neem nabuan anbi Yerusalem. Sin neek ein nmarinan he natuin Uisneno. 6Oras sin nneen a'ruuf naan, sin arsin neem nabuan anbi bare naan. Ma mese'-mese' anneen in uaba' na'ko Usif Yesus In haef ein sin ruruk. Sin arsin nsanmakan. 7Sin arsin nsanmakan tar sin na'uab ein nak, “Sin are' a'uaba' ia, atoni' Galilea, ai' kah? 8Nansaa' am es hit tneen sin na'uab ein neik uaba' na'ko hit pah mese'-mese'? 9Hit arkit teem ta'ko propinsi Partia, Media, Eram, Mesopotamia, Yudea, Kapadokia, Pontus, Asia, 10Frigia, Pamfiria, Masir, ta'ko Ribia re' anhaumaak kota Kirene; hit bian neman na'ko kota Roma; 11ma bian anteni' neman na'ko puru Kreta, ma pah Arab. Hit atoni' Yahudi ma atoni' pah bian re' antaman pirsait Yahudi. Hit arkit tneen sin na'uab ein neik hit uaba' mese'-mese', nmatoom nok are' rais ko'u, re' Uisneno anmoe' nani. Airooo! Hit tamkaak batur-batuur!” Na'ko pah-pah re' ia, too mfaun neman nabuan neu Yerusalem
12Sin arsin namkakan, ma sin maktaan ein es nok es am nak, “Nmoe' on meem es anrair on re' nee? In a'moufn ii, on mee?”
13Mes atoni' bian na'akan sin. Sin na'uab ein nak, “Hoe! Kaisa' mtoe mook sin! Natuin sin nmafu nmaten!”
Nai' Petrus na'uab anbi too mfaun sin atnanak
14Nai' Petrus, ma haef Usif Yesus sin tuaf bo'es am mese', nokan nbin naan. Ma nai' Petrus neiki ntaam akre'o, ma na'uaba neu too mfaun re' nabuan anbin naan. In na'uab naheer-heer am, nak, “Aina-ama', aok-bian ki ok-oke'! Hi re' anfain atoni' Yahudi, ma re' iim ma mitua ambi kota Yerusalem! Amtakan hi ruikm ein ma amneen rek-reko neu saa' es re' au he u'uaba', natuin anmui' uab uuf es re' au he utoon neu ki ok-oke'. 15Hi kaisa' mitenab mak sin nmafun raur tua min-kase. Sin ka neu he nmafun fa! Mimnau, ka tiit fa es he niun raru he namaf goe kik-kiku. Saa' anteni' fe' nreuk sea! 16Hi mneen sin arsin na'uab ein neik hi uab eni mese'-mese'. In amneon ii onai: Oras naan, Uisneno natoon anrair rasi ia neu In mafefa' kninu' nai' Joer, nak,
17‘Uisneno na'uab am nak, “Anbi neon amsoput sin,
Au of usanut Au Smanak neu bifee-atoni' sin ok-oke'.
Hi an-feto ma hi an-mone sin,
of Au 'paek sin anfanin Au mafefa' kninu'.
Hi an-muinf ein naan,
of niit saa' re' Au he ururu' neu sin nbi mnitas.
Ma hi atoni mnais ein naan,
of niit saa' re' Au he ukrira' neu sin nbi mneit.
18Nateef neon amsoput sin,
Au 'fee Au Smanak anbi Au anah-anah sin ok-oke'.
Au 'fee neu atoni' sin,
ma Au amsa' 'fee neu bifee sin.
Ma sin of na'uab saa' re' Au utonan sin.
19-21Of Neon Uisneng Goe antea, mes nahuun na'ko neno naan antea,
Au of a'moe' uhunun rais sanmakat huma'-huma' anbi neng goe tnanan.
Rais sanmakat on re' mans ee names'ook;
ma fuun ee of me'rare on naa'.
Au amsa' he 'moe' rais sanmakat maneun re'uf anbi pah-pinan.
Rasin naan nahuum on ai, ma ai masu' re' ansae kbo'es-akbo'es on neng goe tnanan.
Ma nbi neno-neno Uisneno re' maneun re'uf naan, sekau es anhunun ma antoit rais maturun ma'babat na'ko Uisneno,
te sin of napenin 'honis.’”bNai' Yoel 2:28-32
Nana re' nai' Joer na'uab naan je, et afi unu'. Nai' Petrus na'uab neu too mfaun sin
22Naaa! Aok-bian atoni' Isra'el ok-oke'! Hi mtakan hi rukim ma mneen saa' re' au he utoon ki oras ia. Uisneno nruur ma nreek nain Nai' Yesus, atoni' Nasaret naan. Hai mihiin batuur, natuin hai miit meik hai matam nak Uisneno anpaek Nai' Yesus he nmoe' rais sanmakat nfain rasi mkakan re' maneun re'uf. Hi msa' mihiin rasi ia, natuin Nai' Yesus anmoe' rais sanmakat huma'-huma' nbi hi tnanam. 23Mes hi mroor miis Ne, meik ranan amtoit amoe' re'uf he nkuus na'peti' In Tuan Ee nbi hau nehe. Te kah, nana Uisneno nahini nrair na'ko afi unu', ma nmatoom nok In sarit.cNai' Mateos 27:35, Nai' Markus 15:24, Nai' Lukas 23:33, Nai' Yohanis 19:18 24Namneo hi moe' on naan tar antea In nmaet batur-batuur. Mes Uisneno ka nroim fa he Nai' Yesus antuup nabaar anbi amates sin barak. Es nana te, Uisneno nafeit Ne na'ko amaets ein sin baark ein, ma namonib nafain Ee.dNai' Mateos 28:5-6, Nai' Markus 16:6, Nai' Lukas 24:5
25Nahunu te, usif nai' Daut antui rasi antoom Nai' Yesus, onai:
‘Au uhiin ak Uisneno nok kau piut-piut.
Es nana te, ka tiit fa saa', es re' nabei' he namouf kau,
natuin Uisneno anhaek piut et au bnapak.
26Au neek ki nmariin, natuin rasi naan;
ma au bo'is u'naeba' Uisneno piut,
ma au u'tena' he 'pao Goe.
27Natuin In ka nafetin fa au smanak he natua nabaar anbi amaets ein, sin barak.
Ma Uisneno ka nparakan fa In Atoin Akninu' In Ta'un he npuun anbi nopu.
28Usi' natoon kau rana 'honis re' amneot.
Es nana te, au neek ki nmariin anmaet,
natuin Usi' nok kau piut.’eSit Pures-Bo'is sin 16:8-11
Nana amsa', re' usif nai' Daut antui naan je et afi unu'.
29Naa, aok-bian ki ok-oke'! Oras ia mfee kau mainuan akre'o, he au u'uab nok akninu', uab re' nmatoom nok na'i nai' Daut. In na'uab on naan, mes in ka nteek on fa neu in tuan ii nmees. In nmate nrair, ma nsuub anraar je, ma In naetn ee, fe' et hit atnanak tar antea neno ia. 30Usif nai' Daut re' naan, mafefa' Uisneno. Ma in nahiin nak Uisneno anba'an neik rasi supat, nak in sufaf-ka'uf es na'ko nai' Daut of es annaa' aprenat, es re' Tuaf re' Usi' anruur ma nreek naan Je na'ko afi unu'.fSit Pures-Bo'is sin 132:11, 2 Nai' Samuel 7:12-13 31Oras naan, nai' Daut ankius na'roo neu neno amnemat. Ma in natoon nahuun antoom Atoni' re' Uisneno nruur ma anreek naan Je. Nak atoni' naan of anfeen anfain na'ko In a'maten. Ma nai' Daut amsa' nak atoni' naan of ka nabaar fa anbi amaets ee in baran, ma in ta'un of ka npuun niit fa.
32Atoni' re' nai' Daut natoon ee naan, es re' Nai Yesus! Uisneno namonib nafain Ee na'ko In a'maten. Ma hai arkai miit nok hai matam, In nmoni nfain. 33Ma oras ia, Uisneno naiti nrair Nai' Yesus ma In kaan Ee ko'u nneis. In antook et Uisneno In abnapan a'ne'u, et bare re' Usi' nabarab nani. Ma In Aamf Ee anfee Ne Ama' In Smana Kninu', on re' Usi' anba'an naan je et afi unu'. In imsa' anba'an he nfee kit In Smana Kninu' neu kit. Hi mneen, ma miit ee, oras ia, naan Uisneno nfee In Asmanan. 34Nai' Daut ka nsae niit fa ntea neng goe tunan, mes in na'uab natoon am, nak,
‘Uisneno na'uab neu au usi' mnak,
“Amtook nai mbi bare re' Au ubarab aan je,
35tar Au 'moe' ho musu sin nri'tuu neu ko.’”gSit Pures-Bo'is sin 110:1
36Es nana te, too Isra'el arki ok-oke' hi he mihiin namneo nak Nai' Yesus re' hi mkuus miis Ne naan, es re' Nai' Yesus re' Uisneno nait naraar Je, he nfain Uisneno In An piri', ma In nfain Usif neu kit.”
37Ma nbi oras sin nneen rasi nana te, sin neik ein nsaan jok. Ma sin nataan nai' Petrus nok haef bian sin, nak, “Eee, ba'e sin! Onaim, es hai he mmoe' on mee ka?”
38Ma nai' Petrus nataah sin, am nak, “Hi arki mese'-mese' ro he misaitan ma mifeitin hi sanat ma hi penu sin, ma mfain mituina' Usi'. Rari te, hi ro he mnona' hi tuam ein he nasrain ki, he nfain tanar nak, hi mite'un ma mi'bani' hi moint ii mituin Yesus Kristus In rana 'honis. Nana msa' nfain tanar nak Uisneno nsaok nain are' kanan hi sanat ma penu sin. Ma hi msa' of mipein Smana Kninu' Uisneno.
39Natuin Uisneno nba'an nain rasi naan, he nfee je neu are' tuaf-tuaf re' nfain on Iin na. Nok rasi naan, In nba'an neu ki ma neu hi sufa'-ka'uf sin. In imsa' anba'an he nfee neu tuaf bian anteni'.”
40Nai' Petrus fe' na'uaba mnanu' neu sin, ma natonan sin am nak, “Oras ia, atoni mfaun sin nseken nkoon sin nasaitan raan amneot ii. Es nana te, hi ro he mpanat rek-reko he kaisa' hi mituina' amoe' re'uf sin ranan. Hi mituin meu Uisneno In raan amneot naan. Anbi nana te, of hi mmoin piut mok Uisneno.”
41Rari te, too mfaun sin antoup nai' Petrus in uaban. Onaim sin ntaam natuin Nai' Yesus In Rana 'Honis, ma sin nnona' sin tuak eni he nasrain sin. Neno naan, sin tuaf nifu teun re' antaam natuin apirsait neu Nai' Yesus. 42Sin nromin he nabua nok too bian re' natuina' Usif Yesus. Ma sin nmonin reko es nok es. Neno-neno te, sin nmakoen he nneen noni'-taru' na'ko haef Usif Yesus. Sin n'oen ein te nabuan. Sin nbukaen amsa' nabuan.
Apirsait ein sin a'monit
43Oras naan, haef Uisneno sin anmo'en rais sanmaakt ii mfaun, tar antea bifee-atoni' sin sanmakan ma namtaun nok. 44Bifee-atoni' apirsait re' natuina' rana' 'honis Usif Yesus naan, nabuan ma anneek-mesen, tar sa'-saa' re' sin muu'j ee te, sin arsin anpaek nabuan.hHaef ein sin Reta' 4:32-35 45Ma bian na'sosa' sin baer ein, ma sin a'mui' kein, rari te sin bait in osan naan neu apirsait sin, mese'-mese' natuin sin sarit. 46Neno-neno te, sin nabuan anbi Uisneno In Uim Onen Uuf. Sin arsin anbukaen natnan-nanin na'ko umj es neu umj es nok neek marine ma sakanat. Sin ar-arsin anmatuurn ein es nok es, ma sin ka napain nitan fa. 47Na'ko neno neu neno te, sin bo'is Uisneno ka natfeek niit fa. Too bian re' ka nabua nok sin anroim niis sin. Neno-neno te, Uisneno nfee 'honis neu tuaf bian, ma sin antaman ma nabuan nok apirsait Usif Yesus sin. Tar antea sin nma'baab ein piut.
Nai' Petrus nareko' atoin men bua' es
31Anbi neon goes, nreuk teun mansi nmaeb, nai' Petrus nok nai' Yohanis annaon anbi Uim Onen Uuf Uisneno he n'oen ein nok tuaf bian. 2Sin he nnao ntaman natuin eon ko' goes re' in kaan ee, ‘Eno' Amasat’. Anbi naan, sin niit atoin es, re' haen ein anbuan na'ko in ainf ee nahoins ee ji. Neno-neno te, atoin ein anbaib neik je neu bare naan, hena' in bisa ntoit sa'-saa' na'ko sekau re' annao npeo' eno' naan he ntaam neu Uim Onen Uuf. 3Ma oras in niit nai' Petrus nok nai' Yohanis he ntaman neu Uim Onen naan in nanan, in nona' in a'niman ma antoti, mnak, “Airooo, ama' sin! Hi mturun man kau fe'. Mfee man kau saa' akre'o.” Nai' Petrus ma nai' Yohanis nkius atoni' hae bua' naan
4Sin nua sin ankius na'tesan atoin abua' naan, rari te nai' Petrus nak, “Ba'e! Amkius uum fe'!”
5Ma atoni' naan nait matan ma nkius sin nua sin; in natenab, am nak, “Hoe, sin nua sin of he nfee kau saa' es.”
6Mes nai' Petrus nak, “Ba'e! Au ka 'mui' fa roit sen mese. Mes oras ia, au he 'fee ko saa' re' au 'mu'i. Amneen rek-reko, ba'e! Nok kuasat na'ko Nai' Yesus Kristus, atoni' Nasaret naan, au aak ko: amfeen he mnao nai!”
7Onaim nai' Petrus annaa' atoin abua' naan in a'niman a'ne'u, ma anfiit nahake'. Oras naan, in haen ein nareok nanin. 8Nok askeken, in ntaikreit, ma annao neum-neem he na'taka' in haen. Rari te, in nok antaam anbi Uim Onen nok sin nua sin. In nao nok, antaikreit nok, ma anbo'is Uisneno. 9Too mfaun sin niit ee in nao ma anbo'is Uisneno.
10Oras sin nahiin je te, sin sanmakan, ma na'uab ein nak, “Atoni' re' ia, in es re' atoin abua' re' ntoit roit neno-neno nbi Eon Amasat, ai' kah? On meem es in nareok?”
Nai' Petrus na'uaba' nbi Uim Onen Uuf ee nanan
11Rari te, atoni' nana nnao nabua nok nai' Petrus ma nai' Yohanis. Sin teun sin antean roop mainuan es re' in kaan ee ‘Ropo, usif nai' Soreman’. Onaim are' too mfaun sin neman ma nauban sin nok neek sanmakat. 12Oras nai' Petrus niit too mfaun sin te, in nmurai na'uab am nak, “Hoe! Too Isra'el ki ok-oke'! Nansaa' am es au aok-bian ki, hi msanmaak? Nansaa' am es hi mkius kai piut? Oni' hi mak atoni' ia in bisa nnao natuin hai mpaek re'u oo, ai' natuin hai mmakoe he mituina' Uisneno? Ai' on mee? 13Au he utoon ki onai: hit be'i-na'i sin, es re' nai' Abraham, nai' Isak, ma nai' Yakop, sin na'ruri' na'bees neu Uisneno. Uisneno re' naan, es nait na'ratan In Atoni' re' In npiir naan Je naan es re' Nai' Yesus. Nai' Yesus re' naan, es re' maeb-esi, hi mait man Ee ma minaa't Ee neu Gubernor Pilatus. Ama' gubernor ee he nafeitn Ee, mes hi mraban in nromin re' naan, henati' kais nafetin Nai' Yesus.aAnpoin na'ko Pah Masir 3:15 14Mes Nai' Yesus naan, Atoni' re' ka nmui' fa sanat. In neekn Ee reko. Ama gubernor he nafetin atoni' re' ka nmui' fa sanat naan, mes hi arki mraabn ee nok ma'tani. Re' re'uf annes-neis ji hi mikeekt ee, he nafetin atoin amoe' re'uf es, re' aroor atoni', he nafetin nafain ee neu ki.bNai' Mateos 27:15-23, Nai' Markus 15:6-14, Nai' Lukas 23:13-23, Nai' Yohanis 19:12-15 15Onaim, hi es amroor miis Nai' Yesus. Te kah, In es re' nmoe' kit ma tmoin. Namneo, In nmaten nrair jen, mes Uisneno namonib nafain Ee, na'ko In a'maten. In re' ia, es re' hai miit Ee nok hai matam.
16Naa, hi mihiin main atoin abua' ia. Oras ia, in ma'taan jen, mes ka hai fa es re' mireok ee. Hai ka mmui' fa kuasat sa'-saa'. Kuasat naan neem na'ko Nai' Yesus kun. Atoni' ia anfeen ma nhaek natuin in npirsai neu Usif Yesus. Fin Usif Yesus naan, es re' nareko' naan je ma hi miit nok hi matam.
17Aok-bian arki! Oras ia, au uhiin ak hi mok hi a'nakat sin ammoe' amre'ut neu Nai' Yesus. Mes hi ka mihiin fa in a'poen ii on mee. 18Mes Uisneno natoon anrair et afi unu', npaek In mafefa kninu' sin nak, Anah re' In npiir naraar Je naan, ro he napein ma'ne'at. Ma rasi naan, njari nrair. 19Es nana te, hi ro he misaitan hi sanat-penu sin, ma amfain iim meu Uisneno, maut he In noes nain sin, ma ka namnau nteni' fa hi sanat-penu sin. 20Uisneno of naheran hi nekam. Ma Uisneno of ansonu' nafani' neu ki, Anah re' In npiir naraar Je naan. Ri'ana' naan, es re' Nai' Yesus re' In nsonu' nraar Je neem neu ki. 21Na'ko afi unu', Uisneno na'uab npaek In mafefa' kninu' sin, nak, ‘Uisneno of nanoon are' rasi, tar antea are' rasi naan anfain fe'u.’ Es nana te, Nai' Yesus anpao nbi In Baran A'kninu' tar antea In neem he na'fe'u are' rasi.
22Na'i nai' Musa msa' na'uab niit neu too pah Isra'el, am nak,
‘Hi A'nakat naan, es re' Uisneno, of In nruur naan es na'ko ki he nfain In mafefa' kninu', on re' In npaek kau a'fain In mafefa'. Es nana te, hi ro he mtakan hi rukim ma mneen are' sa'-saa' re' In natoon ki sin.cSurat re' Nareta' Nafani' 18:15, 18 23Mes sekau re' ka nroim he nneen fa rek-reko Atoni' naan In uaban te, Uisneno of naiti nporin naan je na'ko In ini, ma nakrait ee.’dSurat re' Nareta' Nafani' 18:19
24Ka arahaa fa na'i nai' Musa na'uaba' rasi naan. Mes Uisneno msa' anpaek tuaf bian anteni', he nfanin In mafefa', ma sin natonan are' rasi nana msa'. Re' afi ahunut, Uisneno anpaek na'i nai' Samuel, he natoon rasi-rasi re' muni ia hit tiit sin teik hit matak. 25Uisneno amsa' anba'an neu na'i nai' Abraham nak,
‘Au of a'fee tetus neu pah-pah anfuun am nateef pah-pinan, na'ko ho sufa' ma ka'uf es.’eReta' Ahun-hunut 22:18
Naa, are' rais manba'an na'ko in na'i naan, oras ia najairb on anbi hi matam, orif-tataf atoni' Yahudi ki. 26Uisneno nsonu' In Anah re' In npiir naan Je, he naruru' ranan, he hi misaitan hi sanat sin. Es nana te, In nakrira' In nekan arekot neu ki. In ansonu' nahunun In Anah naan neu ki, rari te na' In nsonu' ntein neu pah-pah bian.”
A'nakat rais pirsait sin no'en nai' Petrus ma nai' Yohanis he neem natahan
41Oras nai' Petrus ma nai' Yohanis fe' na'uab ein nok atoni' fauk ate, kaes ko'guin neman. Kasen naan es re' a'nakat-a'nakat pirsait Yahudi, ma a'nakat atitus-apaot Uim Onen Uuf, ma tuaf bian na'ko pukan pirsait Saduki. Sin neman ma nakan niis nai' Petrus ma nai' Yohanis. 2Sin nato'on nai' Petrus ma nai' Yohanis, natuin sin nua sin natonan too mfaun, nak, “Nai' Yesus anfeen anfain na'ko In a'maten! Nok rasi nana te, In anfei ranan neu amates sin he nfenan nfanin.”*Tuaf-tuaf na'ko pukan Saduki sin ka npirsain fa noni' re' nak amates sin of anfeen anfanin. 3Es nana te, sin nreun tuaf he nnao nheek sin nua sin. Mes, natuin mansi nmaeb jen, onaim sin nataam sin nua sin anbi bui. Noka' fe'e te, na' he nparikas sin rasi. 4Mes tuaf-tuaf re' anroim he nneen ma ntoup noni' na'ko haef ein sin nonik, anmanauk ein nak sa'-saa' re' atoup-noni' sin natoon ee naan ro batuur. Es nana te, tuaf-tuaf neman ma na'baba' sin piut-piut, tar antea oni' sin bua'-bua' tuaf nifu niim. Kaes ko'u sin na'uab ein ma'fena' neu nai' Petrus
5Nok-noka' on nana te, are' kaes-ko'u Yahudi sin nabuan anbin kota Yerusalem. Sin es re' a'nakat-a'nakat, atoni mnais harat, ma tunggur agama Yahudi sin. 6A'nak Ko'u pirsait Yahudi msa' nok anbi naan. In kaan ee, nai' Hanas. A'nakat-a'nakat bian anteni', es re' nai' Kayafas, nai' Yohanis, nai' Aleksander, ma nai' Hanas in uum je nanan sin nokan anbin naan. 7Oras sin arsin antaam nabuan ate, sin nreek tuaf he no'en neik nai' Petrus ma nai' Yohanis, he neem nateef nok sin. Oras sin nua sin ntaman nrarin, sin natanan, nak, “Nmoe' on meem, es re' hi mireko' atoin men-bua' naan? Hi mpaek kuasat na'ko sekau, ka? Ma sekau es re' nreun ki he hi mibrain he mmoe' on re' naan?”
8Rari te, Smana Kninu' Uisneno naheran nai' Petrus in nekan. Es nana te, in nataah am nak,
“Ama' ar-arki, hi es amfain a'nakat-a'nakat ma atoni mnais harat neu too Isra'el ok-oke'! Kais mitoo', natuin hai on re' mtaka'nana' kre'o. 9Atkisu te, hi on he mmaka'rasi' mok kai, natuin hai mturun ma mireko' atoin men-bua' es. Ma hi amsa' mitaan kai, nok sekau in kuasan hai mireko' atoni' naan? 10Onaim, au he utoon ki on nai: Ama' sin ar-arki mimnau atoin Nasaret es, re' In kaan Ee, Nai' Yesus. In es re' Kristus, re' Uisneno nruur ma nreek naan Je na'ko unu'. Ma hi es re' amkuus mi'peit Ee anbi hau nehe. Mes Uisneno nafena' nafain Ee na'ko In a'maten. Au 'roim he sin ama' arki mok too Isra'el ok-oke' mihiin, natuin hai mireko' atoin men-bua' ia, meik Nai' Yesus re' ia In kuasan. 11Nai' Yesus re' ia, es re' antui naan Je, anbi Sura Kninu' Uisneno nak,
‘Anmui' fat goes re' atuukan faut nein naiti nporin;
mes namuni te, fatu naan anfain faut sukit neu nii ainaf.’aSit Pures-Bo'is sin 118:22
12Ka tiit fa ranan bian et pah-pinan ia, re' Uisneno anfei naan je he tapeni' 'honis ma saok sanat. Suma arahaa ranan mese', es re' Nai' Yesus. Karu ka In fa te, ka tiit fa es re' nfee kit a'honis.”
13Too mfaun atokos anbi naan nahinin nak, nai' Petrus ma nai' Yohanis nua sin too amonot, ka on fa askorat sin. Mes sin sanmakan, natuin sin nua sin na'uab ein mat-maat. Sin imsa' nahinin nak nua sin a'hakef mese ma 'naof mese nok Nai' Yesus. 14Etun too mfaun sin mninu'-mninu', ka fefa' mese' fa; saa' nteni, atoni' re' nareok na'ko men-bua' naan nhaek nakeit nok nai' Petrus ma nai' Yohanis anbi naan. 15Rari te, sin nreun Nai' Yesus In haef ein nua sin, nak, “Hi mpoi mtahan meu mone'.” Onaim, sin na'uab ein he namin ranan he namouf sin. 16Sin nmaktaan ein nak, “Ba'e-benu' sin! Hit he tmoe' sin on mee? Natuin, too mfaun kota Yerusalem nahinin nak sin es re' nmoe' rais sanmakat ia. Hit he tpeen teik uab saa' antein, fin rasi ia natonon mat-maat? 17Reko nneis, hit taim ranan henati' rasi ia ma'kuba' ai' ma'koro, ma kais natoon on anbi me-mee. Reko nneis, hit aka'tau sin nua sin, he sin kaisa' nanoni' anteni' rasi Nai' Yesus In Rana 'Honis. Karu sin ka natninan fa te, of sin na' nahinin na, oo!”
18Rari te, sin no'en nataam sin ma nak neu sin am nak, “Nati' kas-kais, oo! Ka nabei' fa he minoni' amteni' anmatoom nok Nai' Yesus!”
19Mes nai' Petrus ma nai' Yohanis natahan am nak, “Bait sin ama', hi mitenab rek-reko. Mee es reko nneis? Tatuina' hi prent ii te, es re' reko nneis ii oo, ai' tatuina' prenat Uisneno? 20Hai miit meik hai matam, ma hai mneen meik hai rukim are' kanan rasi namfau. Nansaa' am es hai bisa mimninu'? Hai ro he mitoon rasi naan!”
21Mes, a'nakat-a'nakat re' naroitan rasi naan, anpenan anteni' sin. Oke te, nafeti' sin nua sin, fin sin ka nahini ntenin fa neu he nhukun sin neik ein rais saa'. Ma sin imsa' namtaun, kar-karu too mfaun sin antaisibun. Fin too mfaun sin nbo'is Uisneno In kanan, natuin atoin hae bua' naan nareok. 22(Atoin ameen hae bua' naan, nameen nneis na'ko toon bo'-haa te, es na' in annao naan.)
Usif Yesus In too tafa' sin an'onen totin he sin kaisa' namtaun
23Ma oras sin nafeitin nai' Petrus ma nai' Yohanis, sin nua sin anfanin ma nateef nok sin aok-bian sin. Oke te, nua sin natonan sin are' uaba' ma taras re' sin nneen ee na'ko a'nakat-a'nakat sin. 24Anneen nararin on nana te, sin aok-bian sin nabuan nok neka' mese', ma an'oen ein am nak, “Koi Uisneno, Amo'et ma Apakaet neno-tunan ma pah-pinan nok in afan.bAnpoin na'ko Pah Masir 20:11, Nai' Nehemia 9:6, Sit Pures-Bo'is sin 146:6 25Afi ahunut, Ho Smana Kninu' npaek na'i nai' Daut anfain mafefa', he ntui nain rasi atoni' re' nraban Nai' Yesus, nak: Nai' Petrus sin an'oen ein
‘Atoni' na'ko uuf-uuf bian, nato'on natuin annenan uab anin;
sin nrunan rafu'-rafu', ma nanaoba' rasi re' ka ma'u'u fa.
26Usif-usif pah-pinan nabuan he sin nkeen Uisneno;
ma a'nakat-a'nakat sin namin ranan he nraban Uisneno, ma Kristus re' Uisneno nruur naan Je na'ko afi unu'.’cSit Pures-Bo'is sin 2:1-2
27Namneo, rasi re' na'i nai' Daut antui naan je naan, njari nrair oras ia. Namneo, anbi kota ia, usif Herodes ma gubernor Pontius Pilatus nabuan nok hai atoni' mnais ein pah Isra'el, ma nok a'nakat-a'nakat na'ko pah bian. Sin arsin namin ranan he nraban Nai' Yesus, tuaf re' Uisneno, Ho mbeit maan Je ji.dNai' Mateos 27:1-2, Nai' Markus 15:1, Nai' Lukas 23:1, 7-11, Nai' Yohanis 18:28-29 28Ma oras ia, hai mihiin namneo-namneo, nak are' sa'-saa' naan anmatoom nok Uisneno Ho romim, anmatoom nok saa' re' Ho mufeek maan je na'ko afi unu'. 29Koi Usi' Ho miit! Oras ia, sin n'aka'tau kai. Es nana te, hai mtoit Ko Usi', amfee kai neek aherat, he hai mnao ma mitoon Rais Arekot antoom Nai' Yesus, henati' kais nok neek amtaus. 30Hai mtoit Ko Aam, he mfee kai kuasat, he hai mireko' are' amenat sin. Ma hai mtoit ma'tani' msa' he hai mmoe' are' rais sanmakat huma'-huma' henati' sin nahinin nak kuasat naan in amneemni na'ko Atoin Amneot, es re' Nai' Yesus. Hai onen of na'tuuk ma na'paar on naan, Usi'!”
31Ma oras sin n'oen ein on nana te, umi re' sin nabuan anbi naan, na'hasu'. Ma sin arsin annaben Smana Kninu' Uisneno antoom sin. Rari te, sin npoin ma natoon Rais Reko Uisneno nok mat-maat.
Nonot apirsait ein nmoin nabuan anbi suust am marinet
32Ma are' nonot apirsait neu Nai' Yesus, sin neka' mese', ma nmanekan es nok es. Ka tiit fa apanit, fin sin nmabatin es nok es. Bare' mee re' tuaf es ini, anfee je he sin arsin npaek namnes-nesan.eHaef ein sin Reta' 2:44-45 33Ma Usi' nfee In kuasat neu In haef ein, he natonan too mfaun ein, am nak, Usif Yesus anfeen anfain na'ko In a'maten. Natuin sin niit anrair neik sin maatk eini. Ma Usi' anfeen sin tetus-aomina'. 34-35Anmui' tuaf anbi sin imsa', re' na'sosa' in afu, ai' in uum je. Ma in osan naan, in nnona' neu Usi' In haef ein. Ma sin anpaek sin he anbaab sekau re' anma'nuuk. Natuin rasi naan, es na' ka tiit fa akuran anbi sin.
36-37Tareta' on re' nai' Yusuf. In re' ia, na'ko uuf nai' Lewi, ma in amneem ni na'ko puru Siprus. (Haef Uisneno sin anteek ee te nak ‘Barnabas’, re' neik hit uab ii te nak, ‘atoni' re' anha'tain nekaf tuaf bian’.) In nnao ma na'sosa' in afu piis es, rari te, in nnona' in osan neu haef Uisneno sin.
Nai' Ananias nok bi Safira nmaten, natuin sin he nsoba' Smana Kninu'
51Mes anbi oras naan, anmui' atoin es amsa', in kaan ee, nai' Ananias. In fee je, kaan ee, bi Safira. Sin nua sin imsa' na'sosa' sin afu piis es. 2Mes sin nua sin nma'akoran he na'koro' afu naan in osan bian. Oras na'sosa' nrair afu nana te, nai' Ananias annao natonan Usi' In haef ein, am nak, “Hai fe' mi'sosa' mrair hai afu piis es. Oras ia, hai he mfee in osan ok-oke' neu Uisneno.” Nai' Ananias annona' roit bian neu nai' Petrus
3Ma nai' Petrus nakain ee mnak, “Hoe! Ananias! Ho ro bainesi' ko! Ho mmoe' on mee? Nansaa' am es ho mu'koro' afu naan in osan bian? Ho neek man names'ook, fin ho mutuina' niut reu'f ein sin A'naakt ee in a'romin. Ho mubrain he mputa-kriu Uisneno In Smana Kninu'! 4Onai! Ho he mu'sosa' afu naan, ai' kah, nana et ho. Ai' karu ho mu'sosa' muraar je, ma ho mroim he mfee in osan oke', ai' kah, nana msa' et ho. Mes nansaa' am es ho mmoe' rasi naan? Ho he mupoi mansian ni, mes ka tiit fa es nabei' he napoi naan Uisneno!”
5Anneen nai' Petrus in uaban nana te, nok askeken nai' Ananias antikoib, ma in maet nain oras naan. Are' too re' nneen rasi naan, namtaun maten. 6Rari te, ri' munif sin fauk antaam neman, ma sin n'aum nai' Ananias in aon, ma neik je nnao he nsuub.
7Ma of oni' tabu teun namuni te, nai' Ananias in fee je ntaam neem. In ka nahiin fa neu saa' na es re' nrair. 8Onaim nai' Petrus nataan ee, mnak, “On mee, ain? Hi mi'sosa' afu naan, ma in osni es re' ia, goah aa, oo?”
Ma in nataah, am nak, “Batuur, tua. In osni ro es re' naan.”
9Rari te, nai' Petrus nakain ee, mnak, “Nansaa' am es ho mok ho 'naef ee mma'akor he msoba' Smana Kninu' Uisneno? Ho mkius! Tuaf-tuaf re' annao nsuub ho mone naan, fe' anfain neman. Kree' goes anteni' te, sin of anroi neik ho ta'um ma ansuub ee anbi ho moon je in abnapan.”
10Nai' Petrus in na'uab on nana te, nok askeken, bifee naan ntikoib, ma nmaet nain. Ma oras anmuinf ein antaam anfanin te, sin niit bifee naan anmate nrair. Ma sin nroi neik bifee naan, ma nsuub ee nbi in moon je in abnapan. Bi Safira nmaet nok askeken
11Rari te, apirsait ein neu Nai' Yesus, sin namtaun maten. Ma are' too mfaun re' nneen nai' Ananias ma bi Safira sin a'maet kein ate, sin namtaun amsa'.
Nai' Petrus sin nareko' too amenat namfau
12Oras naan Nai' Yesus In haef ein anmo'en rais sanmakat namfau, ma too mfaun sin niitan. Haef ein sin ntaman fani-fani nbi Uim Onen Uuf Uisneno. Sin nabuan nok neka' mese' anbi Ropo Usif Soreman. 13Oras naan, too mfaun sin anpures Usif Yesus In too apirsait ein. Mes neu sekau re' fe' ka npirsai fa Nai' Yesus te, in neek ne fe' na'oni' he ntaam nabua nok sin.
14Mes too apirsait ein neu Nai' Yesus naan, na'baab 'ok piut na'ko oras neu oras, et bifee ma atoni'. 15Oras naan, reka' atoin ein niit anrair nai' Petrus sin anmo'en rais sanmakat huma'-huma', tuaf-tuaf neik ein amenat anbin 'nahek, ma natupa' sin anbin raan ee ninin. Fin sin natenab am nak, “Kar-karu nai' Petrus ma nai' Yohanis ankonon natuin ranan ia, ma sin haof keni antoom ahaa amenat nana te, amenat sin bisa narekon.” 16Anbi oras naan, atoni' ma bifee nnao neman, ka natfeek niit af. Sin neman na'ko kuan-kuan re' anhaumaak kota Yerusalem in ninin. Sin nroi neik amenat sin, ma haef Uisneno sin nareko' sin ok-oke'. Sin imsa' neik amaunut re' antoman niut re'uf, ma haef Uisneno sin anriu' napoitan niut re'uf na'ko sin ok-oke'.
Usif Yesus In haef ein napenin ha'mu'it
17Oras naan, natuin Usif Yesus In haef ein sin meup goe, es na' A'nak Ko'u pirsait Yahudi nok in haef-nimaf sin na'ko pukan Saduki, sin nato'on. 18Es nana te, sin naon ma nheek haef Usif Yesus sin, ma nataam sin anbin bui.*Kata' re' naan neik uab Yunani te, in a'moufn ii bisa nak, “nataman anbi bui neu too mfaun.” Ma bisa msa' nak, “nataam sin anbi bui he namaeba' sin anbi too mfaun sin matak.”
19Mes mabe' naan, ameput neno-tunan es, neem anbi bui naan, ma nasoitan bui je enon. Ma in nok sin anpoin neu manuan. Ma in na'uab amnak, 20“Oras ia, hi mnao nai meu Uim Onen Uuf Uisneno. Mnao mitonan are' too mfaun sin anbi naan, he sin natuin Usi' In Rana' 'Honis fe'u ia.”
21Kik-kiuk ana' te, sin natuina' prenat ameput Uisneno na'ko neno-tunan naan. Ma sin ntaman neu Uim Onen Uuf in a'fe'on, ma sin nanoni' too mfaun sin anbi naan. Ameput neno-tunan napoitan nai' Petrus sin na'ko bui
Ka 'roo fa te, A'nak Ko'u pirsait Yahudi neem nok in aok-bian sin ma nok kaes ko'u-kaes ko'u na'ko pah Isra'el. Sin neem nabuan he ntae rais pirsait anmatoom nok haef Usif Yesus sin. Ma sin reun no'en nai' Petrus sin na'ko bui, fin sin he n'aa' rasi naan.
22Mes oras sin ntean buu je te, nai' Petrus sin ka etan fa naan. Es nana te, atoin apaot ein annaon ma natonan a'nakat-a'nakat anbi bare buat naan. 23Sin natonan nak, “In ama' sin kais mitoo'. Oras hai iim amtea buu je te, hai miit in eon ein ma'reto' mates. Ma apaot sin anhaken anbi naan. Mes oras hai mreun sin he nfei eno' ma hai mtaam. He'e! Hai ka miit fa sa'-saa'.”
24Onaim, a'nakat-a'nakat rais pirsait sin, ma a'nak paot Uim Onen Uuf Uisneno, sin arsin ntaka'naan ein, ma ka fefa' mese' fa, fin sin neek kein namnekun.
25Rari te, atoin es neem ma natonan sin am nak, “In ama' sin, amneen fe'! Tuaf ein re' hi mhukun sin naan, sin etan mone' ia! Oras ia, sin nhaken ma nanoni' too mfaun et Uim Onen Uuf ia!”
26Ma oras sin nnenan on nana te, a'nak paot Uim Onen Uuf, anreek in haef-nimaf sin he nnaon ma nheke nteni' nai' Petrus nok in aok-bian sin. Mes in haef-nimaf sin namtaun, natuin too namfau anneen nai' Petrus na'uaba'. Sin natenab, kais-kaisa' too mfaun sin nato'on ma npoir apaot sin neikin fatu. Es nana te, oras sin nheke nteni' nai' Petrus sin, sin ka nabe'in fa he na'seke' sin.
27Rari te, sin neik nai' Petrus sin neu bare re' npaak je he nafekan rasi. Ma A'nak Ko' goe nmurai nataan sin, 28nak, “Hai mtaar mirair ki he kaisa' hi minoni' too gui nmatoom nok atoni' re' he nmoe' rana' 'honis fe'u, ai' kah? Hi ro mi'nak-faut! Natuin hi ka mitniin fa hai prenat, mes hi mituin kim hi roim eni kuum! Hi mnao ma minoni' ka misnaas af anfuun am nateef kota Yerusalem ia. Hi on he misaeba' kai ma'fena', hi mak hai es re' amreon tuaf am na'maet Nai' Yesus.”aNai' Mateos 27:25
29Rari te, nai' Petrus anhaek ma nfain mafefa' neu haef ein ok-oke'. In nataah am, nak,
“In ama' ar-ar ki! Karu anmui' mansian nanaoba' prenat re' nasuir ma ka natai fa nok Uisneno In romin, hai ka mituina' fa, tua. Mes hai ro he mituin ahaa Uisneno In aprenat! 30Naa, atoni' re' anfei kai ranan neu monit fe'u naan, es re' Nai Yesus. In es re' atoni' re' hi mkuus-mi'peit Ee anbi hau nehe. Na'ko afi unu', hit na'i sin anromin he n'oen ein neu Uisneno. Uisneno re' naan, es re' namonib nafani' Nai' Yesus na'ko In a'maten!
31Oras ia, Uisneno nait na'ratan Nai' Yesus, he nfain on In a'niman a'ne'o. Ma Nai' Yesus annaa' kuasat on uis ko' goes. In nfei ranan, tar mansian ii nafeitn on na'ko sin sanat-sanat sin. In nfee kit ranan, neu too Isra'el, he tasnaas ta'ko hit sanat-sanat sin. Natuin rasi nana te, Uisneno In neekn Ee na' nses'uum ma nmuin en, tar antea In ka nso'i ntein fa too Isra'el hit saant eni. 32Natuin hit tiit teik hit matak batuur tak Nai' Yesus anmate nrair, mes In nmoni nfain. Oras ia, Uisneno In Smana Kninu' amsa' natoon rasi ia neu bifee-atoni' re' natuina' Nai' Yesus In Rana' 'Honis.”
33Ma oras sin nneen narair nai' Petrus in uab ein on nana te, too mfaun re' nokan anbi bare aa' rasi naan, anmurai ntaisibun, tar antea arakre'o, bait sin he na'maet niis haef Uisneno sin. 34Ma nbi naan, anmui' atoin es re' nok antook, he n'aa' rasi naan. In kaan ee, nai' Gamariar. Too mfaun sin anhormat ee, natuin in re' ia tunggur ahinit na'ko pukan Farisi. Oras nai' Petrus na'uab anrair, ma sin he na'maat je te, nai' Gamariar anfeen anhaek ma anreek sin he neik nai' Petrus nok in aok-bian sin anpoin ntaahn ein. 35Ma oras sin anpoin, in na'uab neu a'nakat-a'nakat anbi naan mnak, Gamariar
“Aok-bian arkit! Hit ro he tpanat! Kais-kaisa' hit tmanaap he tmoe' re'uf neu sin. Hit ro he tatenab ta rek-reko' fe'. 36Hi mimnau atoin es re' in kaan ee, nai' Teudas. In nmate 'roo reo' fen. Mes oras in fe' anmoin, in nait in tuan ii nak in atoin ko'u, tar antea of oni' tuaf natun haa natuin ee. Ma oras atoin ein na'maet je, in haef-nimaf sin naen namnekon. Tar oras ia, in tuaf-tuaf re' natuin ee, ka tiit fa sin humak-matak!
37Ma hi msa' ro he mimnau rasi es anteni'. Oras naan, ana a'prenat sin nanaoba' tui kanaf. Sin soi' too anbi pah es ok-oke'. Atoin es in kaan ee, nai' Yudas, na'ko propinsi Galilea. Too mfaun ii msa' natuin ee. Mes sin nroor niis ne msa'. Es nana te, atuina'-atuina' na'ko nai' Yudas naen namnekon, tar ka mniit ein fa jen.
38Onaim, oras ia au aok-bian ki, au utenab ate, onai: kaisa' mi'maet sin. Mifetin sin. Natuin karu sin nonik ma sin mo'ek naan na'ko mansian, tebes of namneuk. 39Mes karu batuur nak noni' ia in amneem ni na'ko Uisneno, hi of ka mibei' fa he mimouf sin. Es nana te, hi mpanat fe'. Natuin kais-kaisa' hi mraban Uisneno.”
Ma oras sin anneen rasi nana te, sin natuina' nai' Gamariar in fainekat. 40Rari te, sin no'en nataam haef ein. Ma sin nreek atoni' he nbeos sin. Oke te, sin ntaar antein sin he kaisa' anteek anteni' Nai' Yesus In kanan. Rari te, sin nafetin haef ein naan.
41Oke te, haef ein naan annao npoi nasaitan bare naan. Sin natenab am nak, maut he sin kaan keni namre'un natuin sin nok Nai Yesus, mes sin nmarinen, natuin Uisneno nahiin nak sin nabei' ein he nasaah ha'mu'it on naan. Etun sin neek eni anmariin anmaten. 42Onaim, neno-neno te, sin nnaon nanoni' bifee-atoni' sin am nak, “Atoni' re' Uisneno nruur naan Je naan, es re' Nai' Yesus.” Ma sin natoon rasi naan piut-piut anbi umi mese'-mese', ma anbi Uim Onen Uuf.
Sin npiir tuaf hiut he npairoir too ana'
61Oras naan, atuina'-atuina' Usif Yesus na'baab 'ok tar antea namfaun ntenin. Mes sin na'ko uaba' pukan nua. Bian atoni' Yahudi re' na'uab ein neik uab Aram. Ma bian anteni' atoni' Yahudi re' na'uab ein neik uab Yunani. Namuni te, raas jes anboor anbi pukan uab nua re' naan sin atnana'. Pukan re' neik uab Yunani sin nasurin akre'o nok pukan re' neik uab Aram. Sin nak, “Ia ka batuur af! Karu hi mbati mnahat neno-neno te, hi kaisa' ampaek neek ao-biaf. Natuin hai baun eni ka napein fa sin sapaak eni.”
2Natuin rasi naan, es na' haef ein, tuaf bo'es am nua, no'en nabuaba' nonot apirsait Usif Yesus. Ma sin na'uab ein am, nak, “Aok-bian ki ok-oke'! Hai bisa misnasab barab bukae neu ki, mes nana msa' ka nmatoom fa neu kit. Natuin hai ro he minaoba' Rais Reko Uisneno piut-piut. 3Es nana te, hai teenbi onai. Reko nneis, hi mpiir man tuaf hiut na'ko ki. Hi maim es re' tuaf re' too mfau ni anhormaat ee, ma in nahiin in tuan, in nahiin rasi mfaun ma neek ma'nura', ma Smana Kninu' Uisneno an'ator in a'monin. Karu hi mpiir man tuaf ein on re' nana te, hai mait sin he n'urus rasi mnaaht am amninut. 4Nok rasi nana te, na' hai mipein mainuan he m'onen ma minoni' Uisneno In Kabin ma Prenat.”
5Ma sin arsin anroim natuina' nai' Petrus in uaban. Sin npiir tuaf hiut.
Es in kaan ee, nai' Stefanus. In npirsai batur-batuur neu Usif Yesus, ma Uisneno In Smana Kniun Ee anpaak je. In aok-bian sin es re':
nai' Felipus,
nai' Prokorus,
nai' Nikanor,
nai' Timon,
nai' Parmenas,
ma nai' Nikoras re' antaam nok anbi pirsait Yahudi, mes in ka atoni' Yahudi fa. In neem na'ko kota Antiokia.
6Rari te, sin neik tuaf hiut re' sin npiir sin naan neu Usif Yesus In haef ein. Ma haef ein antao sin a'niim keni, ma an'onen sin he nfanin ameput neu barab-roitan rasi mnaaht am amninut. Henati' too ana' sin napenin batis namnes-nesan.
7Es nana te, Kabin ma Prenat Uisneno matona' ma mateka' ansun-suun bare. Ma too re' natuina' Usif Yesus In Rana 'Honis naan, na'baab ok piut-piut anbi Yerusalem. On nana msa', a'naak rais pirsait Yahudi bian namfau re' antaam nok too atuina' Usif Yesus.
Sin nheek nai' Stefanus
8Oras naan, Uisneno nfee tetus ko'u neu nai' Stefanus. In imsa' nfee kuasat he nai' Stefanus anmoe' rais sanmakat huma'-huma' henati' too mfaun sin niit nok sin matak. 9Anbi naan, anmui' atoni' Yahudi fauk re' neman na'ko bare 'roo. Sin na'kon kota Kirene, kota Areksandria, propinsi Kirikia, ma propinsi Asia. Nahunut sin nrarin ate neu atoni' bian, mes namuni te, uisf ein nafetin sin. Rarit sin nabuan anbi Yerusalem. Nati' te, sin ntaman anbi uim onen re' sin nmoe' kuk ee. Uim onen naan, sin nteek ee te, nak, “Fetin na'ko Ate.” Oras sin nneen narair nai' Stefanus in uaban, sin ka nroom je fa. Es nana te, sin nmurai nmatoen nok ne. 10Mes nai' Stefanus in mahiin ii kaheen, natuin in na'uab neik kuasat na'ko Smana Kninu' Uisneno. Es nana te, sin ka nabei' je fa. 11Es nana te, sin namin raan re'uf. Onaim, sin naon baen atoni' bian, he na'uab napoin am nak, “Hai mneen atoni' ia na'uab na're'uf nai' Musa nok Uisneno!”
12Sin nhuita' too mfaun, tar antea atoni-mnais harat Yahudi sin ma tunggur agama sin nneen nokan. Rarit sin nato'on. Onaim sin nnaon nheer nai' Stefanus, ma neik je nnao neu Bare Feek Rasi Pirsait. 13Sin saksii nggui naan, nsaksii uab poe neu nai' Stefanus, am nak, “Atoni' ia, na'uab na're'uf Uim Onen Uuf piut-piut. Ma in imsa' na'uab na're'uf prenat Uisneno re' Na'i nai' Musa nasanut sin neman neu kit. 14Hai msa' ate, amneen in na'uab am nak, Nai' Yesus, atoni' Nasaret naan, of naseer Uim Onen Uuf ia. Ma In imsa' of annoes ma ansenu' nain hit atoran harat sin ok-oke', re' Na'i nai' Musa nasanut sin neman neu kit!”
15Rari te, are' too mfaun re' ntook nokan anbi Bare Feek Rasi Pirsait naan, sin nkius na'tesan neu nai' Stefanus, natuin in human namaasb on re' ameput Uisneno na'ko neno-tunan.
Nai' Stefanus namneob on anbi Bare Feek Rasi Pirsait
71Rari te, A'nak Ko'u pirsait Yahudi nataan nai' Stefanus, nak, “Rasi-rasi re' sin nteek sin naan, batuur aa, oo, ai' kah?” Nai' Stefanus na'uab nok kaes ko'u sin anbi Bare Feek Rasi Pirsait Atoni' Yahudi
2-3Nai' Stefanus nataah am nak, “In ama ma aok-bian arki! Hi mneen kau fe'. Afi unu' naan, hit na'i nai' Abraham ka npoi nnao fa fe' na'ko in kua mnasi'. Mes Uisneno Akuasat naan, nakriir On neu ne. Uisneno napreent ee mnak, ‘Amnao musaitan ho pah, ma ho nonot-asar sin. Ho mnao nai, meu pah re' of Au 'ruur aan je neu ko!’ Rarit na' in npoi na'ko pah Mesopotamia, ma nanani' bare neu kota Haran.*Pah Mesopotamia re' naan, oras ia sin nteket Pah Irak. Ma kota Haran re' naan, oras ia antaam et Pah Siria. Mkius |Surat Un-unu'| 12:1 ju. 4Onaim na'i nai' Abraham annao nasaitan atoni' Kasdim sin pah, ma nanani' neu kota Haran. Ma oras in aam hoin fe nmaet, Uisneno neik je ntaam neem neu Kana'an, es re' bare ia re' sin ama' ma aok-bian arkit tatua goe oras ia.aReta' Ahun-hunut 11:31, 12:4 5Oras naan, Uisneno ka nboo' ma nbait niit fa afu rakat mese', he nfain na'i nai' Abraham in pusaak. Mes Uisneno nba'an nain, he nfee afu ia neu in sufan-ka'un sin he nfain sin auf pusaak. Maski oras naan, in ka nmui' fa an-honi' mese' msa'.bReta' Ahun-hunut 12:7, 13:15, 15:18, 17:8 6Mes Uisneno na'uab neu ne, mnak, ‘Ho sufam ho ka'uf sin of annao natuan anbi atoni' bian sin pah. Ma atoni' abitan bare naan, of anha'mui' sin, ma na'aet sin ka kre'-re'o fa, tar toon natun haa namsoup. 7Ma toon natun haa namsopu te, Au of a'hukun pah re' nmoe' ho sufa'-ka'uf anfain sin ate. Onaim, ho sufa'-ka'uf sin of annao nasaitan bare naan, ma antaam neman neu bare ia, he n'onen ma nasaeb ein makasi neu Kau.’cReta' Ahun-hunut 15:13-14; Anpoin na'ko Pah Masir 3:12 8Ma oras In na'uab narari te, In nfuut rais manba'an naan neik herit, re' nfain tanar nak, na'i nai' Abraham sin anfanin on Uisneno In too. Es nana te, oras nai' Abraham in anah nai' Isak fe' nmoin neno faun, in aamf ee anmoe' maherit neu ne. Ma namuni te, nai' Isak anheir in anah nai' Yakop. Rari te, nai Yakop anheir neu in an-mone bo'es am nua, oras es-esat fe' anmoin naan neno faun. Sin arsin es re' anfanin on be'i-na'i neu hit atoni' Yahudi.dReta' Ahun-hunut 17:10-14, 21:2-4, 25:26, 29:31--35:18
9Hit be'i-na'i sin nsaken sin orif nai' Yusuf, tar sin na'sosa' npoirn ee, ma in n'aet noon anbi pah Masir. Mes Uisneno nok ne piut.eReta' Ahun-hunut 37:11, 28, 39:2, 21 10Es nana te, Uisneno nafeitn ee na'ko in susat sin ok-oke'. Uisneno nfee ne ronef ahinit he nahiin rasi namfau, tar antea usif pah Masir anneek niis ne, ma nait je nfain gubernor neu pah Masir anfuun am nateef. Ma in imsa' na'naak anbi usif pah Masir in sonaf.fReta' Ahun-hunut 41:39-41
11Rari te oras amnahas ntaman pah Masir ma Kana'an. Amnahas naan manenu', tar antea too mfaun sin ansuus ma nana'reen anbi me-mee. Es nana te, anbi oras naan, hit be'i-na'i sin imsa' ka napenin fa mnaah sa'-saa'.gReta' Ahun-hunut 42:1-2 12Mes na'i nai' Yakop anneen hanaf nak anmu'i mnahat et pah Masir. Es nana te, in nreun in aanh ein, es re' hit be'i-na'i sin, he nnaon neu pah Masir he nsosan mnahat. 13Ansosa nrarin on nana te, sin nfanin. Ma oras sin mnaaht ein naan oke' te, nai' Yakop anreek sin he nfani ntenin ma nsosan mnahat on pah Masir. Ha'e re' ia, nai' Yusuf na' natoon in tuan ii, nak in es re' nai' Yusuf, re' sin orif. Ma namuni te, nai' Yusuf nakrira' in nonot-asar sin neu usif pah Masir.hReta' Ahun-hunut 45:1, 16 14Nai' Yusuf ntoit henati' in amaf ma in orif-tataf sin neem natuan anbi Masir. Sin amnemat neu pah Masir naan, ok-oke' tuaf bo'-hitu mniim.iReta' Ahun-hunut 45:9-10, 17-18, 46:27 15Es nana te, nai' Yakop nanani' bare neu pah Masir, tar antea hit be'i-na'i sin nmate nbin naan.jReta' Ahun-hunut 46:1-7, 49:33 16Ma toon bani' toon ate, sin neik nafani' be'i-na'i sin nuif eni neu kuan Sikem et pah Kana'an. Sin nsuub nuif ein naan anbi nopu re' nahunu te na'i nai' Abraham ansoos ee na'ko nai' Hemor in sufan.kReta' Ahun-hunut 23:3-16, 33:19, 50:7-13, Nai' Yosua 24:32
Nai' Stefanus nataah rasi re' nmatoom nok nai' Musa ma atoni' re' ka nroim fa he natniin ee
17Rasin re' ia, njair natuin Uisneno anba'an narair nak In of anfee auf pusaak neu nai' Abraham nbi bare naan. Reka' in ors ii nhaumaak henati' Uisneno nanokab In rais manba'an nana te, too Yahudi sin mfaun ii kaheen anbi pah Masir. 18Oras naan, anmui' uis fe' goes annaa' parenat anbi pah Masir. In ka nahiin fa nai' Yusuf in retna ma 'naon.lAnpoin na'ko Pah Masir 1:7-8 19Usif naan na'aet hit be'i-na'i sin. In mapuutn ii kaheen neu hit be'i-na'i sin. In na'seke' sin he nasaitan ri'ana kruu'f ein, he sin nmaten kuuk.mAnpoin na'ko Pah Masir 1:10-11, 22 Usif pah Masir in an-feto es nait nai' Musa na'ko noe
20Nateef oras naan, na'i nai' Musa in ainf ii nahoins ee. In aoni kmoer fah! In ainaf ma in amaf sin ka natniin fa uisf ee in aprenat. Sin npairoir na'koro' ri'ana' naan anbi sin umi, tar antea in funan teun.nAnpoin na'ko Pah Masir 2:2 21Ma oras sin ka bisa na'koro' naan fa ri'ana' naan anteni' te, sin npoir ne. Onaim usif pah Masir in aan fet goes, es na' niit ri'ana' naan. In nait ri'ana' naan ma npairoor je nahuum on re' in aan honi'.oAnpoin na'ko Pah Masir 2:3-10 22Es nana te, atoni' pah Masir nanoni' are' sin mahiin keni oke' neu nai' Musa, ma in nfain atoin ahinet. In nahiin et uaba' ma mepu.
23Ma oras in moin naan toon bo'-haa, nai' Musa nnao naim he nahiin in atoni' Isra'el sin. 24Oras in npoi nnao te, in niit atoni Masir es antuuf atoin Isra'el es. In nturun atoni' Isra'el naan, ma in nroor niis atoin Masir naan. 25Nai' Musa natenab nak ai' in aok-bian sin nahinin am nak, Uisneno ansoun ee, he nafetin sin na'ko sin susat. Mes sin fe' ka nahiin fa rasi naan. 26Noka' on nana te, nai' Musa anpoi nteni' he nnao nkius atoni' Isra'el sin. Ma in niit atoni' nua nmabanan. Ma in he nsoba' he narame' sin am nak, “Hoe! Hi nua ki mma'ori-tatan. Mes nansaa' am es hi nua ki mmatuuf?”
27Mes atoni' re' nbaan in aon-bian naan antitar na'roob na'i nai' Musa, mnak, ‘Sekau es nait ko he mrari 'nakaf neu kai! Ma sekau es anruur ko he mfain afeek rasi neu kai? 28Ho mak oni' ho bisa mroor miis kau, on re' afi ho mroor miis atoin Masir naan?’ 29Nai' Musa anneen anrair on nana te, in nfeen naen nasaitan pah Masir. In naen ma natua anbi atoni' Midian sin pah. In matsao nbi naan, ma nahoni' ri' an-mone nua.pAnpoin na'ko Pah Masir 2:11-15, 18:3-4 Nai' Musa nok hau mnotu' re' ka nputuf
30Toon bo'-haa namsopu te, nai' Musa annao nbi baar jes re' ka nmui' fa oe, anhaumaak nok 'to'ef es, re' sin teek ee te nak To'ef Sinai. Anbi bare naan, ameput Uisneno na'ko neno-tunan, neem nateef nok nai' Musa, anbi ai re' anpiin anbi hau aan es. Hau naan anpiin, mes ka nputuf. 31Niit ee on nana te, nai' Musa nsanmaak. Ma in nnao nhaumaak he nkius niit saa' re' nrari nbi naan. Nok askeken, in nneen Usi' na'uab na'ko ai naan in nanan, nak, 32‘Au re' ia, ho be'i-na'i sin Uisneno; es re' na'i nai' Abraham, na'i nai' Isak, na'i nai' Yakop sin Uisneno.’ Anneen hanaf nana te, na'i nai' Musa namtau nmaet, tar antea in huumn ii nmouf, ma in ka nabrain fa he nait in matan he nkius ai pina' naan.
33Rari te, Uisneno na'uab anteni nak, ‘Hoe, Musa! Ho mhaek et afu kninu'. Mnui main ho 'pein haef ein naan! 34Kaisa' muteenb am mak Au 'nikan 'ain Au too Isra'el abitan Masir. Kahaf! Au fe' umnau sin. Au uhiin sin nana'renat. Au 'neen urair sin haan sakoit antotin turun ma babat. Oras ia, Au 'saun ma 'nao he ufetin sin. Uum fe'! Au he 'sonu ko amfain meu pah Masir.’qAnpoin na'ko Pah Masir 3:1-10
35Onaim, Uisneno re' nakriir On anbi ai naan, naprenat nai' Musa he nfain neu pah Masir. Uisneno nruur ma nreek ee, he nafetin too Isra'el na'ko nana'renat. Nai' Musa ia, es re' afi unu' nataan ee nak, ‘Sekau es nait ko mfain a'nakat neu kai?’ Oras ia, Usi' neikn on es nait ii!rAnpoin na'ko Pah Masir 2:14 36Es nana te, nai' Musa nfain neu pah Masir. Anbi naan, in nmoe' rais sanmakat huma'-huma'. Rari te, in napoitan too Isra'el sin na'ko pah Masir. In neik sin nnaon natuin Tais Me'e, ma sin nnao natuin pah ruman tar antea toon bo'-haa.sAnpoin na'ko Pah Masir 7:3, 14:21, Surat Sensus 14:33
37Nai' Musa neik noon natonan too Isra'el, nak, ‘Uisneno of nait naan tuaf es na'ko hi tnanam, he nrair In mafefa' kninu', namnees on re' In nait kau ia.’tSurat re' Nareta' Nafani' 8:15, 18 38Na'i nai' Musa neik hit too Isra'el sin anbi baer ruman. In kuun es anfain nete-ranan neu hit be'i-na'i nok ameput Uisneno na'ko neno-tunan. Ameput nana, es re' nasanut Uisneno In Kabin ma Prenat neu nai' Musa, re' natoon kit rana' 'honis amneot. Kabin ma Prenat Uisneno naan, es re' nasanut sin anbi 'To'ef Sinai.uAnpoin na'ko Pah Masir 19:1--20:17, Surat re' Nareta' Nafani' 5:1-33
39Maski on naan amsa' ate, hit be'i-na'i sin ka natniin fa nai' Musa. Sin npenan naan je, ma sin he nfanin kuuk neu pah Masir. 40Rari te, sin nnao nkopo' nai' Harun nak, ‘Ho ori' nai' Musa nok kit tpoi ta'ko pah Masir. Mes oras ia, hai ka mihiin fa neu in et kona' mee! Es nana te, hai mtoit ko he mmoe' baer fua-mahuum es neu kai. Maut he in neik noon es re' nfain mat-ranan neu kai.’vAnpoin na'ko Pah Masir 32:1 41Rari te, sin mo'en baer fua-mahuma' naan. In huumn ii on re' bijae aan es. Oke te, sin nroron mu'it ma nafuat ee neu ne. Ma sin nfeest ein nok neek marinat ko'u, natuin sin neek keni nmarinan nok bare' re' sin nmoe' je neik sin a'niim keni kuuk.wAnpoin na'ko Pah Masir 32:2-6 42Oras ankius niit mo'et nana te, Uisneno ankoit sin. Onaim sin nmurai nfua bare' anbi neng goe tnanan, es re' manas, funan, ma kfuun-akfuun. Mes Uisneno nparakan sin on re' naan. Nana namnees nok saa' re' afi unu' mafefa' kninu' Uisneno sin antui na'ko un-unu', nak,
‘Hoe! Hi atoni' pah Isra'el!
Toon bo'-haa, hi mnao mfuun baer ruman,
onaim hi mroor mu'it he mfua Kau oo,
ai' hi mfua sekau?
43Hi ka mbo'is Kau fa!
Neno-neno hi suma amfua hi baer fua-mahuma' sin.
Hi mroim he mpoi-mtaam anbi pah tuaf Morok in uim fuat.
Hi mroim he mfua pah tuaf na'ko kfuun es, re' anteek ee te, nak Refan.
Onaim, hi mfua piut, saa' re' hi mmoo' je meik hi 'nimam!
Es nana te, Au of aiti 'porin ki mi'roroo meu Baber in aon-bian antein.’”xNai' Amos 5:25-27
Nai' Stefanus nataah rasi re' nmatoom nok Uim Onen Uuf
44Nai' Stefanus antuut ma ntaur in uaban naan, nak. “Uisneno naruru' neu na'i nai' Musa 'tope na'ko uim oen es. Onaim nai' Musa sin nahake' Tenas Onen es, re' sin moo' je na'ko pasu ma tais, natuina' masaf naan. Onaim too Isra'el sin neman ma n'oen ein neu Uisneno anbi Tenas naan. Karu sin nanani' bare, sin pukai Tenas Onen naan, sin nfuut goe, ma sin nroe neik je neu bare bian. Anbi naan, sin nahake' nteni' Tenas naan.yAnpoin na'ko Pah Masir 25:9, 40 Tenas Onen
45Oras nai' Yosua sin nmakenan suuk a'roo nok uuf-uuf bian anbi pah Kana'an te, Uisneno nriu' napoitan uuf-uuf sin. Rari te, In nbait pah naan neu hit be'i-na'i sin. Oras sin ntaam nasiik pah naan, sin neik Tenas Onen nana msa'. Tenas naan anhaek nabaar tar antea usif nai' Daut annaa' parenat.zNai' Yosua 3:14-17 46Usif nai' Daut an'onen neu Uisneno, on re' hit na'i nai' Yakop amsa' an'onen neu Ne. Ma nai' Daut nhariin Uisneno In nekan, es na' Usi' anfee ne tetus ma ao-mina'. Onaim, in ntoit Uisneno he in es nafena' Uim Onen Uuf fe'u.aa2 Nai' Samuel 7:1-16, 1 Mape'o 'Naof Pah Isra'er ma Pah Yahuda 17:1-14 47Mes namuni te, nai' Daut in anah nai' Soreman es re' nafena' Uim Onen Uuf naan.ab1 Usif sin 6:1-38, 2 Mape'o 'Naof Pah Isra'er ma Pah Yahuda 3:1-17
48Mes hit tahiin tak Uisneno ka natua fa anbi umi re' mansian ii anmo'e, on re' mafefa' kninu' Uisneno es antui nahuun ee, nak,
49‘Neno-tunan naan, anfain Au 'toko prenat.
Ma pah-pinan naan, anfain Au 'teer haef.
Hi he mmoe' umi huma' mee, henati' Au bisa utua nbi naan? Ka neu he njair fa!
50Fin Au es na' 'moe' neno-tunan ma pah-pinan, nok in afni oke'!’”acNai' Yesaya 66:1-2
Nai' Stefanus na'kekat a'nakat ein nak sin ka nahiin fa Usi' In Atoni Kninu'
51Rari te, nai' Stefanus antaru ntein in uaban. In naskara' sin am nak, “Batuur, hi ro 'nak-fatung ki! Hi on re' tuaf re' ka nahiin niit fa Uisneno, ma hi ro ka mitniin Ee fa. Hi mraban Uisneno, on re' be'i-na'i sin ankoit Je! Es oras ia, hi he mraban amtein Smana Kninu' Uisneno, oo?adNai' Yesaya 63:10 52Hi be'i-na'i sin nasusab niis are' mafefa' kninu' Uisneno. Hi mitoon miit kau, mafefa' kninu' mee, es re' ka napein fa ha'mu'it na'ko sin? Ka tiit fa fe', ai' kah! Un-unu' mafefa' kninu' Uisneno sin natoon nanin nak Uisneno of ansonu' In Atoni Kninu'. Mes hi be'i-na'i sin anroor niis Usi' In mafefa' kninu' sin. Tar antea hi msa' mpaek tua-'teta' he nroor niis Usi' In Atoni Kninu'. 53Ameput Uisneno na'ko neno-tunan sin imsa', es re' neik are' atoran harat re' Uisneno anroim he nfee sin neu kit, mes hi ka mfiroir sin fa.”
Sin npoir niis nai' Stefanus
54Oras sin re' nokan tokon anbi bare feek rasi naan, anneen nai' Stefanus in uab ein naan, sin nahiin nanin nak in nasaan sin. Es nana te, sin neek ein namenan ma neik-neuk nisik.
55Mes nai' Stefanus re' Smana Kninu' Uisneno ntoom ee, nait matan ma nbaiseun neu neng goe tunan. Nbi naan, in niit Uisneno In masan arekon nomes-mese', ma Usif Yesus anhaek anbi Uisneno In abnapan a'ne'u, anbi baer amasat naan. 56Ma nai' Stefanus na'uab am nak, “Onai, sin aam ein! Au iit neno-tunan natfe'i, ma Aan Mansian anhaek et baer amasat, et Uisneno In a'niman a'ne'u.”
57Ma oras sin nneen on nana te, aprikas rais ne nkeeh sin ruik keni. Oke te, sin nakain ee nok ma'tani' he nai' Stefanus kais na'uaba' nteni'. Ma sin fuat ok bua'-bua' he n'usa' niis ne. 58Ma sin nheer anfonat nai' Stefanus ma neik je npoi na'ko kota naan. Ma nsaksii ngguin sin anpuu' sin baru mnaun kotif, ma nana'at sin anbi atoin muinf es. In kaan ee, nai' Saulus, in es re' nfua-ruut sin. Onaim, sin npoir nai' Stefanus neikin fatu. Sin npoir niis nai' Stefanus
59Ma oras sin npoir nai' Stefanus, in nhunun naher-heer nak, “Koi, Usi' Yesus! Au oras nhaumak-maken. Amtoup kau nai!” 60Rari te, in nri'-tuu ma nhunun nteni' naher-heer, nak, “Koi, Aam! Kaisa' muroiba' sanat ia neu sin!” Rari te, in asnaas ni natfeek, ma in nmaet.
Nai' Saulus nok amsa' nbi bare naan, ma in nromi msa' he sin nroor niis nai' Stefanus.
Nai' Saulus nha'mui' atuina' Usif Yesus
1b-2Oras nai' Stefanus anmaet, tuaf bian re' nneek Uisneno, sin nnaon nait in ta'un, ma neik je he nsuub. Sin nkaen nme'mee' jok.
Na'ko oras naan, atoni' sin nha'mui' atuina' Usif Yesus anbi kota Yerusalem, tar antea sin susa nmaten. Ma sin naen anbaits ok nbi propinsi Yudea ma propinsi Samaria. Sin arsin naenan, mes haef Usif Yesus sin es re' nabaran anbi Yerusalem.
3Nai' Saulus naim ranan piut he nareu' pukan apirsait neu Usif Yesus. In naim sin anbi me-mee. In npoi-ntaam umi he naim sin. In nheek et bifee ma atoni', ma nataam sin anbin bui.aHaef ein sin Reta' 22:4-5, 26:9-11 Sin nheek et bifee ma atoni', ma he nataam sin anbin bui
Nai' Felipus nareta' Usif Yesus In Rais Reko neu abitan propinsi Samaria
4Maski sin nasusab nonot apirsait neu Usif Yesus tar antea sin naenan sik-sakn ok, mes sin ka nasnasan fa he nsaksii Rais Reko Usif Yesus neu sekau-sekau et bare me-mee. 5Onre' oras naan, nai' Felipus nnao nbi kota es et propinsi Samaria, ma natonan sin neu Atoni' re' Uisneno nruur ma nreek naan Je na'ko unu', es re' Nai' Yesus. 6Oras too mfaun sin niit rais sanmakat re' in nmo'e, sin nabuan ma natniin rek-reko ntoom saa' re' in na'uaba'.
7Tareta' te, are' ameen niut re'uf sin nbin naan amsa'. Ma niut re'uf sin npoi nasaitan bifee-atoni' sin nok haan hunun ko'u. Are' amen-bua' ma ameen hae hera' sin nareok nanin oras naan. 8Es nana te, abitan kota naan anmarinan nmaten.
9Anbi kota naan, anmui' atoin ahiint es, in kaan ee, nai' Simon. Nahunut in npaek in reu' raut ein naan neu abitan Samaria. In na'naeb in tuan, ma na'uab am nak, “Sekau on au!”
10-11Onaim, ri'ana ai' atoin ko'u, bifee ai atoni' anbi kota naan anteek in kaan ee piut, nak, “Airoo! Atoni' ia, ma'tain besi! Sa'-saa' re' in nmoe' sin, neman na'ko Uisneno In kuasat!” Natuin are' in re'un re' naan, es nana te, sin npaak je na'ko unu'.
12Mes oras ia, sin nnenan nai' Felipus nanoni' sin antoom Uisneno In aprenat. In imsa' natonan sin ranan he bisa sin nrarin nonot apirsait re' Uisneno In tuaf ein, npaek Usif Yesus In kanan. Oras sin nneen nararin, too mfaun npirsain, ma sin ntaam Usi' In nonot-asar. Bifee-atoni' ntaman on naan. Es nana te, nasrain sin. 13Nai' Simon amsa' anpirsai ma ntaam Usif Yesus Inin. Onaim sin nasraan je. Rari te, in nao nok nai' Felipus anbi me-mee. Oras in niit rais sanmaakt ein re' nai' Felipus anmoe' sin, in nki'un ma, nak, “Hoe! Re' ia, ro ma'tani'!”
14Oras naan, haef Uisneno re' abitan Yerusalem annenan nak, abitan propinsi Samaria sin npirsain nrarin neu Rais Reko Uisneno. Onaim sin nsonu' nai' Petrus ma nai' Yohanis he nnaon neu bare naan. 15-17Oras sin nua sin antean bare naan, na' sin nahinin nak, apirsait ein re' naan fe' ka ntoupun fa Smana Kninu' Uisneno. Natuin sin suma nasranin neik Usif Yesus In kanan. Rarit nai' Petrus nok nai' Yohanis antao sin a'niimk ein anbi sin, ma sin n'onen ntotin henati' abitan Samaria msa' napein Smana Kninu' Uisneno. Ma sin napein nanin Smana Kninu' naan.
18Oras naan, nai' Simon niit atoin nua ein naan antao sin a'niimk ein anbi apirsait sin, onaim sin napein Smana Kninu' Uisneno. Rarit nai' Simon annona' roit neu nai' Petrus ma nai' Yohanis, ma in ntoti mnak, 19“Hoe! In aam ein! Hi mfee kau kuasat naan amsa'. Henati' oras au 'tao au 'nimak neu sekau-sekau te, maut he sin imsa' napenin Smana Kninu' Uisneno.”
20Mes nai' Petrus naskaar ee mnak, “Kasat neu ko, mok ho roit ein re' naan! Ho mak oni' ho bisa msoos Smana Kninu' Uisneno meik roit? Kahaf! Ka tiit fa es he nsoos naan Smana Kninu'! 21Ho ka mmui' fa hak sa'-saa' neu Smana Kninu' Uisneno, natuin ho nekam naan nekam naan namees ok. Ho suma mami haa akar. 22Musnaas nai mu'ko ho sanat-penu sin! Reko nneis, ho m'onen ma mtoit meu Uisneno, he karu reko te, In noes nain ho tenab amre'ut naan. 23Au uhiin ak, ho neek man naheun nok neek maufinu ma sinmakat, ma nmui' rais re'uf namfau re' fe' anfuut ko!”
24Rarit nai' Simon antoit sin nua sin, nak, “In ama' sin! Karu on nana te, hi m'onen man kau fe', henati' kasat re' hi mteek ee naan, kaisa' ntoom kau.”
25Rarit, nai' Petrus ma nai' Yohanis natoon Rais Reko Usif Yesus ok-oke', ma sin natoon amsa' Kabin ma Prenat Uisneno neu abitan kota naan. Rari te, sin nua sin anfanin on Yerusalem. Oras sin nnaon raan, sin neis nokan kuan-kuan nbi propinsi Samaria, he natonan Rais Reko Usif Yesus neu abitan naan.
Nai' Felipus nateef nok kaes ko' goes na'ko Afrika
26Rari te, ameput Uisneno na'ko neno-tunan nreun nai' Felipus nak, “Anah! Ho mnao nai mutuin ranan re' n'ain ha'-nua'. Mutuin rana mnaa' na'ko kota Yerusalem ma mnao mkoon meu kuan Gasa.” 27-28Oras in neen on nana te, nai' Felipus mpoi nnao nain. Oras in nbi ranan naan, in niit atoin es. Atoni' re' naan kaes ko' goes na'ko pah Etiopia.*Uab Yunani msa'at nak kaes ko'u ia, atoin mabo'ek. Pah Etiopia re' naan, pah es et pah meto Afrika in aon bian neon-saet. In es re' anpao ma an'urus a'mui'f ein na'ko Uis Bifee pah Etiopia. Uis Bifee naan, sin nteek ee te, nak, Kandake. Kaes ko'u re' naan, fe' nok an'onen anbi Yerusalem, ma oras naan in nsae kreet he nfain neu sin pah. Oras nai' Felipus niit ee, in ntook ma nrees anbi kreet ee in nanan. In nres anbi surat na'ko na'i nai' Yesaya, mafefa' kninu' Uisneno. 29Smana Kninu' Uisneno nreun nai' Felipus he nnao nhaumak-maak kreet naan, he nateef nok kaes ko'u naan. 30Ma oras in nhaumaak ate, in neen atoni' naan anrees na'ko na'i nai' Yesaya in surat. Onaim in nataan am nak, “Aam! Ho muhiin saa' re' ho mrees ee nana, ai' kah?”
31Ma atoni' naan nataah am nak, “Kahaf. Ro he nmui' tuaf es re' he natoon kau fe', hena' au uhiin. Msae uum he mtook mok kau mbi ia.” 32Naa, tuis re' in nrees ee naan, in haan ee, nak onai:
“Sin nheer anfoont ee, on re' atoni' nheer 'bib-kase,
he neik je he nroro.
In nfain on re' 'bib-kaes ana' re' atoni' nkateer in funun,
mes in taa' kun.
In ka nfei fa in fefan,
ma ka nataah fa fefa' mese' msa'.
33Ma sin na'aak Ne;
Sin nafekan rais poi ntoom Ee.
Oras naan, sin nroor niis Ne,
te kah, In ka nmui' fa sanat sa'-saa'.
Onaim, hit he tak saa' anteni'?”bNai' Yesaya 53:7-8 Nai' Felipus nanoni' Kabin ma Prenat Uisneno neu kaes ko'u na'ko Afrika
34Anrees anrair on nana te, kaes ko'u naan nataan nai' Felipus, am nak, “On mee? Na'i nai' Yesaya na'uab neu in tuan ii oo, ai' in na'uab antoom neu atoni' 'teta'?”
35Rarit nai' Felipus nanoni' re' kaes ko'u naan neik Rais Reko Usif Yesus. In nmurai na'ko nai' Yesaya in tuis re' naan, ma in natoon ranan neu Usif Yesus. 36Oras sin fe' annaon, kaes ko'u naan niit oe. Ma in nsenu nfeek nai' Felipus in uaban, neik haan totis, nak, “Aam! Ho mkius miit fe', anmui' oe es ne. Karu ho mromi te, atsaun he ho musrain kau nai.”
37[Ma nai' Felipus nataah am, nak, “Karu ho mpirsai batur-batuur neu Usif Yesus te, ka nmui' fa ekat. Au uskau he tsaun he au usrain ko, aam.”
Rarit in manaku' nak, “Au 'pirsai batur-batuur ak, Nai' Yesus re' naan, Uisneno es re' anruur ma nreek naan Je na'ko unu'. In Aan Uisneno batuur.”]Era' 37 re' ia, ka matu'i fa et tuis-tuis Yunani ahun-hunut sin.
38Onaim, atoni' naan, anreun he nasnasab in akreet. Ma sin nsanun ma ntaman nbi oe naan in nanan. Ma nai' Felipus nasraan je nbi naan.
39Oras sin npoin na'ko oe, Smana Kninu' Uisneno neik nai' Felipus nnao neu baer sona'. Kaes ko'u naan ka niit antein ef. Kase naan annao nkoon nok neek marinet ko'u. 40Nai' Felipus anpoi nbi kuan es, in kaan ee Asotus.Kuan naan, in kaan ee, neik uab Yunani te, nak, Asotus. Mes nahunut, in kan ee Asdot. Na'ko bare naan, in nnao piut ma natonan too mfaun sin Rais Reko Usif Yesus. In neis nok kuan-kuan tar antea kota Kaisarea.
Nai' Saulus antaam natuin pukan apirsait neu Usif Yesus
(Haef ein sin Reta' 22:6-16, 26:12-18)
91Anbi oras naan, nai' Saulus nsair piut ma neik ha'mu'it neu apirsait neu Usif Yesus. In imsa' naim ranan he nroor niis sin. Es nana te, in nnao neu A'nak Ko'u pirsait Yahudi, 2ma ntoit sura prenat he neik sin neu a'nakat-a'nakat pirsait Yahudi anbi sin uim onen et kota Damsik. In ntoit he karu in nateef nok atoni' apirsait neu Usif Yesus In Rana' 'Honis, et bifee ma atoni', in he nheek ma nfuut sin, ma nheer neik sin neu Yerusalem.
3Antopu nrair sura prenat sin ate, in nok in aok-bian sin nnaon neu kota Damsik. Ma oras in nhaumaak kota re' naan, nok askeken piin es na'ko neno-tunan antaha' natetab nai' Saulus. 4Es nana te, in ntikobe ntea nain afu. Ma in nneen hanaf es na'uab neu ne, mnak, “Saulus! Saulus! Nansaa' am es ho mha'mui' Kau on ia?”
5Nai' Saulus nataan am nak, “Sekau es a'uaba' ia, tua?”
Hanaf naan nataah am nak, “Au re' ia, Yesus, re' ho mha'mu'i. 6Oras ia, amfeen nai, ma mtaam nai meu kota naan. Anbin ee, Au of utoon ko saa' re' ho he mmo'e.” Nai' Saulus ntikoib
7In aok-bian sin anneen hanaf naan, mes sin ka niit fa sekau-sekau. Onaim sin neek eni namnekon, tar antea sin ka fefa' mese' fa.
8Rari te, nai' Saulus anfeen anhaek. In he nfei in matan sin, mes in nforo nmaet. Onaim sin nnaa' in a'niman, ma nok ne ntaam neu kota Damsik. 9Neno tenu mfai tenu 'tem-teme, in ka niit fa sa'-saa'. Ma in ka naah am niun fa sa'-saa'.
10Anbi kota naan, anmui' nonot apirsait es, in kaan ee, nai' Ananias. Usi' Yesus neem nakriir On neu nai' Ananias nbi amnitas, ma nak neu ne, mnak, “Ananias!”
Ma nai' Ananias nataah am nak, “Au es ia, tua!”
11Usi' nhaman nak, “Uum fe'! Ho mnao he maim Au atoin es. Mnao on Rana Mne'o, on atoin es in umi, in kaan ee, nai' Yudas. Anbi naan, ho muteef mok atoin es, in kaan ee, nai' Saulus. In atoni' na'ko kota Tarsus. Oras ia, in onen. 12Au 'feen nai' Saulus mnitas amsa' ma utoon ee m'ak, ‘of anmui' atoin es, in kaan ee, nai' Ananias neem neu ko.’ Ho mnao he mtao ho 'nimam henati' in niit anfain.”
13Mes nai Ananias nataah Uisneno, mnak, “Onai, Usi'! Hai mneen mirair uaba' huma'-huma' ntoom atoni' naan, fin in imsa' nha'mui' niis Usi' Ho too kninu' anbi Yerusalem. Tar antea sin suust ii, ka kre'-re'o fa! 14Oras ia, hai mneen amteni' nak, a'nakat-a'nakat pirsait Yahudi sin anfee ne kuasat he neem ma nheek nasoup tuaf-tuaf re' antaam natuin Ho Rana' 'Honis.”
15Ma Usi' Yesus na'uab anteni' nok nai' Ananias am nak, “Maski on nana msa', oras ia ho ro he mnao! Natuin Au 'piir je goen, he nfei ranan neu Kau; maut he in neik Rais Reko neu atoni' na'ko uuf-uuf bian, ma neu usif-usif, on nana msa' neu too Isra'el. 16Au of utoon ee, he in nahiin, ha'mu'it huma' mee es re' npao naan je, natuin in npirsai ma nok Kau goen.”
17Ma oras anneen Usi' In kabin on nana te, nai' Ananias annao neu umi naan, ma in ntaam anbi naan. Ma in ntao in a'niman anbi nai' Saulus, ma nak, “Ba'e! Usif Yesus re' ho miit Ee nbi ranan oras ho uum, In neikn On es anreun kau he uum uteef ok ko. In nreun kau he au 'onen ma 'tao au 'nimak neu ko, henati' ho bisa miit amfain. In imsa' nroim henati' ho mupein In Smana Kninu'.”
18Oras naan, nai' Saulus annaben ate, saa' es on re' ika' poho' anmouf na'ko in matan, ma in niit anfain oras naan. Rari te, in nfeen ma nasrain je. 19aOnaim in naah am niun, tar antea in aon ne nma'tani nfain.
Nai' Saulus natoon Rais Reko anbi kota Damsik
19bNai' Saulus fe' natua nabaar akre'o nok too Usif Yesus anbi kota Damsik. 20Nahunu te, in nao ntaam anbi uim onen atoni' Yahudi, ma in natonan sin am nak, “Nati' mitniin rek-reko! Batur-batuur Nai' Yesus naan, Uisneno In Anah.” Nai' Saulus na'uaba' anbi atoni' Yahudi sin uim onen
21Are' too mfaun sin ntaka'naan ein ma sanmakan neu nai' Saulus in uaban. Es nana te, sin na'uab ein am nak, “In es re' nha'mui' too Usif Yesus anbi Yerusalem, ai' kah? Rarit in neem neu ia, he nheek sin ma neik sin naon neu a'nakat pirsait Yahudi sin! He tak saa'?”
22Nai' Saulus natoon nak Nai' Yesus re' naan, Atoni' re' Uisneno nba'an naan Je na'ko afi unu', he nsoun Ee neem. Nai' Saulus nanoni' nok mat-maat tar atoni' Yahudi sin ka niis ee fa. Es nana te, nai' Saulus in akbeor ni, na'ko oras neu oras, na'nae piut.
23Nkono kre'o na'ko oras naan, atoni' Yahudi sin namin ranan he nroor niis nai Saulus. 24Mes nai' Saulus annaben nahiin sin tenab naan. Sin anpao nai' Saulus fai-manas anbi eno'-po'i kota naan, he nroor niis ne. 25Onaim anbi faaj es ate, nai' Saulus in aok-bian tuaf fauk neman, ma nfaf-boki' naan ee anbi 'ki'u, ma nasaunt ee na'ko baah-rame-mnanu' kota naan. Nok ranan naan, in naen nasaitan kota Damsik.a2 Korintus 11:32-33 Sin nasanut nai' Paulus npaken a'ki'u
Nai' Saulus annao neu Yerusalem
26Rarit nai' Saulus annao neu Yerusalem. Anbi naan, in he ntaam nabua nok apirsait Usif Yesus. Mes sin arsin namtausan nai' Saulus, natuin sin natenab nak in nmo'jon he nfain nonot apirsait neu Usif Yesus. Of rarit na' in he nheek sin. 27Ma anmui' atoin es, in kaan ee, nai' Barnabas. In es re' natefa' nai' Saulus nok haef-haef Usif Yesus anbi bare naan. In natonan sin rasi re' njair neu nai' Saulus anbi rana tnana'. In natoon amsa' nak nai' Saulus nateef anrair nok Usif Yesus. Ma Usi' msa' na'uab mat-maat nok ne. Nai' Barnabas amsa' natonan sin, nak nai' Saulus nabrain he natoon Rana 'Honis Usif Yesus neu abitan Damsik.
28Annenan on nana te, es na' sin antoup nai' Saulus. Rarit in natua nabaar nok sin anbi kota Yerusalem. In imsa' nabrain he na'uaba' antoom Rais Reko Usif Yesus neu sekau-sekau, natuin in ka namtausan fa saa' es. 29In imsa' nmakoni' tenab nok atoni' Yahudi fauk re' na'uab ein neik uab Yunani. Mes sin ka nromin fa he ntoup in uaban naan, es nana te, sin namin ranan he nroor nisan. 30Nbi oras nonot apirsait Usif Yesus annenan am nak, atoni' bian natenab amre'ut nana te, sin naen neik nai' Saulus neu kota Kaisarea et tas je in ninin. Ma sin nfee je nnao nkoon neu in kuan, kota Tarsus.
31Rari te, apirsait Usif Yesus abitan propinsi Yudea, ma propinsi Galilea, ma propinsi Samaria, anmonin nok neek mamut. Sin nma'baab' ein piut. Ma sin nneen Usi' In nromin. Ma Smana Kninu' Uisneno naheran sin nekak.
Nai' Petrus nareko' atoin amenat es anbi kuan Lida
32Anbi oras naan, nati' te, nai' Petrus annao neu bare-bare he nkius apirsait Usif Yesus. Anbi neon goes, in nnao nkius nonot apirsait abitan kuan Lida. 33Anbi naan, in nateef nok atoin es, in kaan ee, nai' Eneas. Atoni' naan anbua. Toon fang goen, in ka nfeen niit fa na'ko in hara 'tupa'.
34Nai' Petrus nak neu ne, mnak, “Eneas! Oras ia, Usif Yesus Kristus nareko' ko. Onaim ho mfeen nai! Amkikin ho bare 'tupa'!”
Anneen narair on nana te, in nfeen. 35Ma oras abitan kuan Lida ma kuan Saron niit nai' Eneas nareok on nana te, sin arsin npirsai Usif Yesus.
Nai' Petrus namonib nafani ain Tabita na'ko mates
36Oras naan, anmui' bifee jes, in kaan ee, bi Tabita, re' natua nbi kota Yope et taas je ninen. (Bifee naan, in kanan neik uab Yunani te nak, Dorkas, re' neik hit uab ii te nak ‘ruus’).*Bifee ia, anmui' kanaf nua, mes sin a'mouf keni te mese'. Neik uab Aram, Tabita, hit uab ii te nak ‘ruus’. Ma neik uab Yunani, Dorkas, re' hit uab ii msa' at nak ‘ruus’. In npirsai neu Usif Yesus. In nmoe' reko neu in aok-bian sin, ma nati' te in nturun are' ama'mu'it sin. 37Oras naan, ain Tabita nameen, tar antea in nmaet. Rarit sin naniu in ta'un, ma sin n'aum in ta'un, oke te sin natupa' ee anbi in ke'en abit fafon. 38Nbi oras naan, sin nnenan nak nai' Petrus natua ntahan nbi kuan Lida. (Kuan naan, in a'roo ni neno steen es, karu tnao hae ta'ko kota Yope.) Oke te, sin nsonu' tuaf nua nnaon he naskau nai' Petrus, nak, “Aam! Hai miskau ko, he mkoen om uum rabah meu Yope.”
39Oras anneen haan askaut nana te, nai' Petrus nok nain sin. Antean bare nana te, nai' Petrus ntaam ma nsae nkoon anbi bi Tabita in ke'en. Ke'en naan naheun nok bifee banu' re' neman ma nkaen nme'me'jok. Sin nakrira' sin baur pake sin ma pake bian antein, re' bi Dorkas ansoo sin, oras in fe' anmoin. Nai' Petrus namonib amates
40Nai' Petrus anreun sin he npoin ok-oke' na'ko ke'en naan. Onaim in nri'-tuu ma n'onen. Rarit in nabani' neu amates naan ma na'uab, nak, “Ain Tabita! Mfeen nai, tua!” Nok askeken, bifee naan nfei in matan. Ma oras in nkius niit nai' Petrus, in nfeen ma ntook. 41Rarit nai' Petrus annaa' in a'niman ma nfiit nafeen ee. Onaim nai' Petrus no'en bifee banu' sin ma tuaf bian anbi naan, he nana'at bifee amonit naan, neu sin.
42Rasi naan mahini' anbi kota Yope nomes-mese', tar antea too mfaun ii npirsai neu Usif Yesus. 43Nai' Petrus fe' natua nabaar anbi bare naan, nbi atoin es in umi. Atoni' naan, in kaan ee, nai' Simon. In meep goe es re' nakninu' pasu.
Nai' Korneris nrenu nnao naan nai' Petrus
101Oras naan, anmui' soraru 'naakf es na'ko Roma, in kaan ee, nai' Korneris. In na'nak sorarus tuaf nautn es. Sin neman na'ko bare 'roo, na'ko pah Italia. Ma in natua et kota Kaisarea. 2In nneek niis Uisneno, ma in uum je naan ee msa'. Mes atoni mfaun pah Roma sin, ka on fa naan. Era'-era' in nturun ama'mu'it sin, ma in onen piut-piut neu Uisneno. A'nak sorarus, nai Korneris, an'onen neu Uisneno
3Anbi neon goes, of oni' nreuk teun mans ii nteib, in niit nok maat me'u nbi mnitas, ameput Uisneno es na'ko neno-tunan, neem ma nhaamn ee mnak, “Korneris!”
4Nai' Korneris niit ameput neno-tunan naan, es nana te, in namtau nmaet. Rarit in nataan am nak, “On mee, tua?”
Ameput neno-tunan naan nataah am nak, “Uisneno anneen narair ho onen totis sin, ma In namnau ho neek arekot mok are' tuaf bian. Onaim, Uisneno niit ko. 5Onaim oras ia, amreek tuaf he nnao neu kota Yope, he naskau neik atoin es, in kaan ee, nai' Simon Petrus. 6In natua et uum jes et taas je ninen, nok atoin es re' nati' te in nakninu' pasu. In kaan ee msa' ate, nai' Simon.”
7Ma oras ameput neno-tunan annao nasait ne, nai' Korneris no'en in an ameput nua, ma nok in soraurs es, re' anneek Uisneno msa'. 8Ma oras nai' Korneris natoon narair are' rasi nana te, in nreek sin he nnaon neu kota Yope.
Nai' Petrus neem nateef nok nai' Korneris
9Noka' on nana te, of oni' mans ii na'puup, nai' Korneris in haef ein anhaumak-maak kota Yope. Oras naan, nai' Petrus ansae ma an'onen anbi nai' Simon in uum je porata' pakan. Nai' Petrus an'onen anbi uum jes in porata' pakan
10Nai' Petrus an'onen, mes in naben ate namnaah. In npao abiurt ein nabaarb ein bukae. Ma oras in onen on nana te, Uisneno nakriir ee mnitas on re' mneit. 11On re' in niit neno-tunan natfe'i, ma isparei manuan es anboor neem. Isparei naan mafutu' ma makfiri' anbi in suusk ein haa sin. Isparei naan nsaun neem. 12Anbi isparei naan in naan ee, in niit mu'it huma'-huma', es re' mui' hae haa', anonok, ma koro huma'-huma'. Nai' Petrus niit mu'it huma'-huma' anbi isparei je in nanan
13Ma in nneen haanf es anreung goe, mnak, “Pe'u! Amfeen nai! Amroor mui't ein ia. Rari te, mubaarb sin ma mbukae!”
14Mes nai' Petrus nataah am nak, “Ka bisa fa, tua! Kais on naan! Natuin au ka 'euk 'iit fa mu'it huma'-huma' naan sin siis keni! Hai atoni' Yahudi minunin mu'it ein re' naan sin siis keni!”
15Mes hanaf naan nataah am, nak, “Karu Uisneno nak baer es nakninu' te, ho kaisa' mak an'oemeet anteni'!” 16Isparei naan, anpoi no teun, ma na'ait' on anfain neu neno-tunan.
17Ma nai' Petrus natenab neu-mneem antoom amnitas naan in a'moufn ii saa'. Nateef oras naan, nai' Korneris in haef ein neem antean nai' Simon in umi. Sin nhake nrarin anbin eno'. 18Onaim sin haman uim tuaf naan ma natanan, nak, “Hoore, tua! Hai iim maim tuaf es, re' natua ntahan et umi ia. In kaan ee, nai' Simon Petrus. Hi mihiin je, oo?”
19Oras naan, nai' Petrus fe' natenab mnitas naan in a'mofun, mes Smana Kninu' Uisneno natoon ee mnak, “Hae! Pe'u. Anmui' atoni'*Anmui' tuis Yunani fauk re' nak ‘tuaf teun’ es amnemat. Mes anmui tuis es re' nak suma ‘tuaf nua’ goah. Ma nmui' tuis namfau re' ka natoon fa tuaf fauk re' neem naim nai' Petrus. neem naim ko et a'pinan ee. 20Msaun he mnao mutuina' sin nai. Kaisa' ho neek maan nabait. Maski sin re' naan ka atoni' Yahudi fa, mes kaisa' mma'nisin sin, ai' maan sin anfain atoin oe-metan, mutuin harat atoni' Yahudi. Natuin Au es a'reun sin he neem naang ko.” 21Rarit nai' Petrus ansanu mnateef nok atoin ein naan, ma nak sin am nak, “Au re' ia, es re' hi mami. Hi mperuu saa' na'ko kau?”
22Ma sin natahan am nak, “A'nak sorarus pah Roma es, in es re' nreun kai he iim meu ia. In na'naak sorarus nautn es. Mes in neek ne na'teeb ma namnau Uisneno. Atoin Yahudi namfau sin nahiin atoni' ia in arekon. Afinaa, ameput Uisneno na'ko neno-tunan neem ma nreun hai a'nakat, he ntoit ko aam, he uum meu in umi, natuin in he nneeng ko, tua.”
23Anneen anrair on nana te, nai' Petrus ntoit sin he ntupan faaj es anbi umi naan. Noka' on nana te, sin nfenan, ma nai' Petrus annao nabua nok sin. Anmui' tuaf fauk na'ko nonot apirsait neu Usif Yesus anbi Yope, annaon nabuan nok sin.
24Mabe' naan, sin ntupan nbi rana tnana', ma noka' te, na' sin antean kota Kaisarea. Oras sin ntean nai' Korneris in umi, in npao nain sin. In nabuab in aasr ein am in aok-bian no mes-mese' anbi naan. 25Ma oras nai' Petrus he ntaam neu umi nana te, nai' Korneris naen anseung goe nbi mone', ma in nri'-tuu anbi nai' Petrus in haen, ma na'ruri'-na'besan nai' Petrus. 26Mes nai' Petrus nfiit nahake' aam Korneris am, nak, “Ba'e! Mfena mhaek nai! Kaisa' mu'besan kau! Natuin au re' ia, mansian on re' ho msa'.”
27Anneen on nana te, nai' Korneris anfeen anhaek. Rarit nai' Korneris ma nai' Petrus na'uab ein, ma sin he nnaon ntaman neu uum je nanan. Ma nai' Petrus niit too mfaun nabuan anbi naan, sin npao naan je. 28In nkius natefan sin, ma in nak, “Ba'e ma benu' arki! Hi mihiin main hai atoni' Yahudi hai harat. Karu tatuin harat naan, ka nabei' fa he hai mseerg om mok atoni' pah a'teta'. Saa' ntein he mtaam meu sin umi. Mes Uisneno neikn On nakrira' neu kau mnak, karu In es re' na'uab am nak baer es akninu', ka nabei' fa he au 'akam 'ak bare' naan oe-metan. Onaim oras ia, au ka ma'nisin fa tuaf bian anteni'. Au ro he 'aan sin anfain au nonot-asar nbi au uum je nanan. 29Es nana te, oras hi iim maang kau te, au fena' nao uum ain. Au ka puutr ok af, natuin Uisneno natona nrair kau. Onaim hi mitoon kau fe'! Hi mo'en kau he saa'?
30Onaim, nai' Korneris anpeo are' rasi nak, “Neno haa akonot, of oni' nreuk teun mans ii nteib, au 'onen a'bi au umi re' ia. Nok askeken, atoin es anhake nbi au matak. In paek ni namaas. 31Ma in nhaman kau mnak, ‘Korneris! Uisneno anneen ho onen totis sin, ma In namnau ho nekam arekot neu too mfaun. 32Onaim, oras ia, amreun tuaf he nnao neu kota Yope he neu naan tuaf es, in kaan ee, nai' Simon Petrus. In natua ntahan et uum jes et taas je ninen, et atoin es re' biasa nakninu' pasu. In kaan ee, nai' Simon amsa'.’ 33Natuin rasi nanam es na' au 'reun tuaf he naen neit ma naskau neik ko uum meu ia, tua. Hai mtoit makasi ma sukur ko'-ko'u, natuin ho mkoen om uum main, tua. Onaim oras ia, hai mibua, he mitniin sa'-saa' re' Uisneno nreun ko he mutoon kai sin, tua!”
Nai' Petrus natoon Usif Yesus In Rana 'Honis neu tuaf re' ka na'ko fa Yahudi
34Rari te, nai' Petrus na'uab am nak, “Oras ia, au na' uhiin, 'ak, Uisneno naan ro nkius mansian ok-oke' huma' mese'. In ka npiir fa humaf, nak ia atoni' Yahudi, ma bian sin ka atoni' Yahudi fa.aSurat re' Nareta' Nafani' 10:17 35Karu nmui' tuaf na'ko uuf me-mee re' in neek Ne mne'o, ma an'onen piut neu Uisneno, ma natuin In nromin, tuaf naan anhariin In nekan. 36Hi mihiin saa' re' Uisneno natoon naraar je neu kai, too Isra'el, nak In nsonu' narair Kristus, es re' Nai' Yesus. Ma Nai' Yesus naan anmaet he narame' mansian ii nok Uisneno. Ma In A'nakat neu mansian ii ok-oke'.
37Hi msa' amneen mirair saa' re' anrair anbi propinsi Yudea anfuun am nateef. Reta' naan, anmurai na'ko nai' Yohanis natonan too mfaun sin am nak, sin ro he nasnasan na'ko sin saant ein. Ma sin imsa' ro he nasranin, he nfain tanar nak, sin nareko nfanin nok Uisneno. 38Rari te, Usi' anfee In Smanan Kninu' neu Nai' Yesus, atoni' Nasaret naan. Uisneno msa' anfee In kuasat neu Nai' Yesus. Rari te, Nai' Yesus anpoi-ntaam kuan ma bare, he nmoe' rais reko neu too mfaun sin. In imsa' nturun tuaf re' niut re'uf sin A'nakan nasusab sin. In nmoe' on naan, natuin Uisneno nok Ne piut. 39Natuin, hai re' ia miit meik hai matam kim, saa' re' In nmo'e nbi kota Yerusalem, ma anbi pah atoni' Yahudi sin.
Maski on nana msa', sin fe' nkuus nahaekb Ee nbi hau nehe tar anmaet. 40In maet batur-batuur, mes nmeu te, Uisneno namonib nafain Ee. Rari te, In nakrira' In tuan, henati' atoni' sin nahinin nak, In anmoni nfain. 41Mes In ka nakriir On fa neu atoni mfaun, suma neu kai mmees. Oras In nmoni nfain re' naan, hai biasa miah-miun mok Ne. Uisneno msa' anruur kai he mnao mitoon Rais Reko Usif Yesus neu too mfaun anbi me-mee.
42Onaim, Uisneno es anreun kai he mnao mitoon mat-maat, antoom Atoni' re' In nruur naan Je na'ko afi unu', es re' Nai' Yesus. Ma Uisneno amsa' nait Nai' Yesus anfain Afeek Rasi, he nafeek nak sekau es re' anmoin piut nok Uisneno, ma sekau es kahaf. Nai' Yesus naan, es nafeek rasi neu amates ma neu amonit sin. 43Na'ko afi unu', mafefa' Uisneno sin anruur amsa' neu Nai' Yesus naan, nak, sekau-sekau re' anpirsai neu Ne, Uisneno of antoup sin, ma In of annoes nain sin sanat-penu sin.”
Tuaf re' ka na'ko fa atoni' Yahudi, sin napenin Smana Kninu' Uisneno
44Oras nai' Petrus fe' na'uab on nana te, nok askeken Smana Kninu' Uisneno neem antaam anbi bifee-atoni' sin ok-oke' re' anneen ee. 45Anbi naan amsa', anmui' tuaf re' nai' Petrus in parteing guin atoni' Yahudi, re' neem nokan, na'kon kota Yope neu nai' Korneris in umi et kota Kaisarea. Oras sin niit too mfaun napenin Smana Kninu' Uisneno, sin sanmakan, natuin sin fe' nitan, nak Uisneno nfee In Smana Kninu' neu atoni' re' ka na'ko fa atoni' Yahudi. 46Sin nneen bifee-atoni' re' anbin nai' Korneris in umi, na'uab ein neik uab huma'-huma', ma sin npures ma nbo'is Uisneno.
Rarit nai' Petrus na'uab am nak, 47“Hi mkius kiim! Sin re' ia, antoup Uisneno In Smanan on re' hit imsa'. Onaim oras ia, iim he tasrain sin nai. Ka tiit fa es re' he bisa npenan anteini' sin.” 48Rari te, nai' Petrus anreun sin he nasrain nai' Korneris nok are' bifee-atoni' nbin naan, he sin ntaman too srani' Usif Yesus. Rari te, sin ntotin, he nai' Petrus natua nabaar nok sin neno fauk antein, na' sin nafetin nai' Petrus he nfain on Yerusalem.
Nai' Petrus namneob on antoom rasi sranit neu tuaf re' ka na'ko fa atoni' Yahudi
111Nai' Petrus fe' ka nfain fa, mes haef Usif Yesus sin ma tuaf apirsait bian abitan Yerusalem, annenan ate nak, tuaf re' ka na'ko fa atoin Yahudi sin ntoup Usif Yesus In Rais Reko. 2Ma oras nai' Petrus anfani ntea Yerusalem, anmui' nonot apirsait na'ko partei Yahudi,*Karu anmui' tuaf re' ka na'ko fa atoni' Yahudi he natuin Nai' Yesus, atoni' na'ko partei agama ia nak, sin ro he nheren natuin atoni' Yahudi sin harat, ma sin imsa' ate ro he nanaoba' are' kanan atoran pirsait Yahudi bian. nasaan ee mnak, 3“Hoe! Ho mmoe' on mee es re' naan? Ho muhiin hit haart ii oo, ai' kah? Ho ro mubrain he mtaam meu tuaf re' ka na'ko fa atoni' Isra'el sin umi? Ho muah ma miun mok sin! Kaisa' on naan, natuin sin ka nherin fa fe' on re' hit harat! Ka nabei' fa he hit tseor ok tok sin!”
4Rarit nai' Petrus npeon sin are' rasi re' anjari nrair nak, 5“Anbi neon goes, oras au 'bi kota Yope, au 'nao ma 'onen. Anbi nana te, Uisneno nakrira' neu kau nbi mnitas. Au on re' 'iit neno-tunan natfe'i, ma isparei ko' goes anboor, ma nakfiir anbi in suusk ein haa sin. Isparei naan, ansaun neem neu kau. 6Oras au 'kisu 'taam eu isparei nana te, au 'iit mu'it huma'-huma', es re' mui' hae haa', anonok, nok koro huma'-huma'. Sin ok-oke' naan, mu'it ein re' hit tanunin sin. 7Ma au 'neen hanaf es anreun kau mnak, ‘Pe'u! Amfeen nai! Amroor mui't ein ia, ma meuk nai!’
8Mes au 'utaah am ak, ‘Ka bisa fa, tua! Kaisa' on naan! Natuin au ka 'euk 'iit fa sisi huma'-huma' re' naan. Hai, atoni' Yahudi, minunin are' mu'it ein naan!’
9Mes hanaf naan nataah am nak, ‘Karu Uisneno nak baer es akninu' te, ho kaisa' mak bare' naan oe-metan!’
10Au 'kius 'iit isparei naan anboor no teun, ma in na'ait on anfain neu neng goe tunan.
11Nateef oras naan, atoni' teun neem antean umi naan. Sin nneman na'ko Kaisarea he naim kau. 12Rarit Uisneno In Smana Kninu' natoon kau mnak, ‘Ho msaun he mnao mok atoin ein naan nai. Kaisa' neek man ma'fena'! Maski sin atoni' teta', mes kaisa' ho mma'nisin sin, ma mkius sin on atoin oe-metan.’ Rarit hit aok-bian sin tuaf nee re' ia, nokan amsa' anbin Kaisarea. Anbi naan, hai mtaam meu a'nak sorarus es na'ko pah Roma, in umi. 13In na'uab am nak, neno fauk akonot, in niit ameput Uisneno na'ko neno-tunan, anhake nbi in umi, mnak, ‘Amreek tuaf, he nnaon neu Yope he naan-neik naan atoin es, in kaan ee, nai' Simon Petrus. 14Atoni naan of natoon ko, mok ho uum ji in nanan, Uisneno In ranan he nfee ki 'honis, ma annoes nain hi saant ein.’
15Es nana te, au 'murai utonan sin Uisneno In Rana 'Honis. Nok askeken Smana Kninu' Uisneno neem antaam anbi sin ok-oke', on re' neno naan hit topu trari. 16Oras au 'iit sin antoup In Smana Kninu', on nana te, au umnau Usif Yesus In uaban uhunut, nak, ‘Nai' Yohanis nasrain ki neik oe nmees, mes Uisneno of anmo'e nneis na'ko naan neu ki, es re' In of anfee ki In Smana Kninu'.’aHaef ein sin Reta' 1:5 17Uisneno neik noon es anfee In Smana Kninu' neu atoni' teta' sin, namnees on re' In anfee neu kit. Onaim, hi mroim he au 'raban Uisneno oo, ai', on mee? Neu, au he u'uab a'tein ak saa'?”
18Ma oras sin nneen nai' Petrus natoon nanoon on nana te, sin ka nasaan antein ee fa. Rarit sin npures ma nbo'is Uisneno nak, “Airoo! Maneun teke! Uisneno msa' anfei ranan henati' atoni' bian amsa' nasaitan sin monit asanat, he In nnoes nain sin saant ein, ma sin nmonin piut nok Ne.”
Apirsait ein neu Usif Yesus anbaits ok et bare-bare. Sin amfaut ii etan kota Antiokia
19Neon goes ii, oras sin na'mate nrair nai' Stefanus, sin nmurai nha'mui' ma nasusab apirsait ein neu Usif Yesus. Es nana te, sin naen anbaits ok et bare-bare. Bian naenan et propinsi Finisia. Bian naenan et puru Siprus, ma bian anteni' naen na'roon tar antean kota Antiokia, et propinsi Siria. Atoin amnaent ein naan amsa' ate, natoon Rais Reko Usif Yesus anbi me-mee. Mes sin natonan neu haa sin atoni' Yahudi anmesen. Sin ka natonan fa atoni' teta'.bHaef ein sin Reta' 8:1-4
20Ma anmu'i nteni' apirsait neu Uisneno na'kon puru Siprus ma na'kon kota Kirene. Bian sin naon ankonon neu kota Antiokia et propinsi Siria. Anbi bare naan, sin es re' natonan Rais Reko Usif Yesus neu tuaf re' ka na'ko fa atoni' Yahudi. 21Uisneno anfeen sin In kuasan, tar antea too namfau anpirsain neu Usif Yesus. Nai' Yesus In tuaf eini naen na'koor ein anbi me-mee
22-24Oras naan, apirsait ein abitan Yerusalem annenan nak, atoni teta' abitan Antiokia msa' npirsain neu Usif Yesus. Onaim sin nsonu' tuaf es, in kaan ee, nai' Barnabas, he nnao nkius sin anbi nee. Nai' Barnabas, atoin neek reko, ma npirsai batur-batuur neu Uisneno. Smana Kninu' msa' ate natuuk goe.
Ma oras in neem antea bare naan, in niit nak, batur-batuur Uisneno nmeup ma'tani' anbi atoni teta' sin a'monik. Onaim in nmariin. Rarit in ha'tani nteni' sin, henati' sin nabei' ein he natuina' batur-batuur Rana' 'Honis Uisneno piut-piut. Nok re' ranan naan, apirsait ein neu Usif Yesus na'baab ok piut na'ko neno neu neno.
25Na'ko bare naan, nai' Barnabas annao nkoon neu kota Tarsus he naim nai' Saulus. 26Oras in nateef nok nai' Saulus, in nfuri' nai' Saulus he nfanin bu'-bua' on Antiokia. Rarit sin nua sin natua nabaran toon es, nok Usif Yesus In apirsait ein abitan Antiokia. Neno-neno te, sin nanoni' Rana' 'Honis Usif Yesus neu too mfaun. (Anbi kota Antiokia nana te, na' atoni anteek apirsait neu Usif Yesus nak ‘atoni Kristen’).Uab ‘Kristen’ naan, in na'uub on na'ko kanaf ‘Kristus’. Neik hit uab ii te nak, ‘Atoni' re' natuina' Kristus’. ‘Kristus’ in a'moufn ii nak, ‘Atoni Kninu' re' Uisneno anruur naan Je na'ko unu' he nsoun Ee neem.’
27Oras sin nua sin fe' nbin Antiokia, anmui' tuaf fauk neman na'ko Yerusalem. Uisneno biasa npaek atoin ein naan he nfanin In mafefa'. 28Tuaf es na'ko mafefa' sin re' naan, in kaan ee, nai' Agabus. Smana Kninu' Uisneno natoon ne, nak, “Of amnahas ii ma'tani' ntoom pah-pinan fuun am nateef.” Onaim, nai' Agabus natoon anteni' atoni' sin. (In uaban naan anjair batuur oras nai' Kradius, Uis Ko'u Keser Roma, na'naak.)cHaef ein sin Reta' 21:10 29Ma oras sin nneen nai' Agabus in uaban on nana te, apirsait neu Usif Yesus anbi Antiokia namin ranan, ma nabuab' ein roit, he nfeen nnaon neu sin aok-bian anbi Usif Yesus, re' nmonin nok susat anbi propinsi Yudea. Mese'-mese' te nfee neik in a'be'in. 30Nabuab narair on nana te, sin nreek nai' Barnabas nok nai' Saulus, he sin nua sin nnaon naat roit ein naan neu ameput krei sin nbi bare naan he nbait sin neu asuust ein.
Nai' Yakobos in a'maten, ma nai' Petrus antaam bui
121Oras naan, usif nai' Herodes*Usif Herodes ia, sin nahiin je neik kanaf Herodes Agripa. In nai' fe, sin nahiin je neik kanaf Herodes A'naet. In re' naan, es re' naprenat he nroor ri'ana 'kru'uf oras nahonis Usif Yesus anbi Betrehem. nmurai nha'mui' Usif Yesus In apirsait ein bian. 2In na'prenat tuaf he nroor na'maet nai' Yakobos npaek suni'. Nai' Yakobos naan, nai' Yohanis in tataf. 3Oras nai' Herodes nahiin nak nai' Yakobos in a'maten neik marinet ko'u neu a'nakat Yahudi sin neek eini, in mo'e nneis na'ko naan. Nateef nok neon ko'u re' sin nteek naan je nak Fesat Utunu' re' ka Maseor Muur fa,Neon ko'u naan, ampaumaak Neon Paska. in naprenat tuaf-tuaf he nnaon nheek antein nai' Petrus. 4 5Anheek naraar je on nana te, sin nataam ee nbi bui. Rari te, sin nruur naan sorarus pukan haa, he nmakseun ein et fai ma manas, he ntiut nai' Petrus. Sorarus pukan es ate, tuaf haa. Nai' Herodes anroim he nafeek nai' Petrus in rasi anbi too mfaun sin humak-matak, reka' fesat naan namsoup.Onaim, oras sin nataam nai' Petrus anbi bui, Usif Yesus In apirsait ein an'oen ein piut-piut, antotin he Uisneno npao ma npanat nai' Petrus.aAnpoin na'ko Pah Masir 12:1-27
Uisneno napoitan nai' Petrus na'ko bui
6Noka' te, usif nai' Herodes he nafeek nai' Petrus in rasi, anbi too mfaun sin humak-matak. Mes anbi mabe' naan, sin nfuut nai' Petrus nok korenit nono' nua, anbi buuj ee nanan. Rari te, in ntuup anbi sorarus nua sin atnanak. Sorarus bian anteni' nhaken ma npaon anbi eon ee in matan. Uisneno In ameput na'ko neno-tunan neem he napoitan nai' Petrus na'ko bui
7Nok askeken, Uisneno In ameput es na'ko neno-tunan neem ma nhake nbi naan, ma ke'en naan anmeu' sin-siin. Rari te, ameput naan anpo' nafena' nai' Petrus, am nak, “Pe'u! Amfeen fe'!” Anbi oras re' naan amsa', korenit naan natsefi' na'ko nai' Petrus in a'niman. 8Rari te, ameput neno-tunan naan anreung goe, mnak, “Mpaek ho baru! Mpaek ho 'pein haef ein!” Ma nai' Petrus anpaek narair on nana te, ameput naan anrenu ntein ee, mnak, “Ampaek ho baru mnaun kotef, ma uum he mutuin kau nai!”
9Onaim nai' Petrus natuin ameput naan, anpoin na'ko bui. Mes nai' Petrus natenab nak ai' in suma namnei. Te kah, naan ro njair tebe. 10Oras sin nnaon nasoup baer paot nua nmaktun-tuina' te, sin ntean eon bese. Eno' naan nasoitn on kuun, ma sin anpoi natuin ranan re' he nnao neu kota. Nok askeken, Uisneno In ameput naan, annao nasaitan nai' Petrus anmes-mees.
11Oras ameput neno-tunan naan namneko nrari te, na' nai' Petrus nahiin ma natenab am nak, “Tebe namneo! Oras ia, au fe' uhiin. Uisneno nsonu' In ameput neem he nafetin kau na'ko nai' Herodes in a'niman. Uisneno nmoe' on naan, henati' atoni' Yahudi sin tenab amre'ut re' he najairb ee neu kau, ka ntoom kau fa.”
12Rari te, nai' Petrus nnao neu ain Maria in umi. Ain Maria re' ia, nai' Yohanis in ainaf. Nai' Yohanis naan, in kanan es anteni', es re' nai' Markus. Anbi naan, anmui' tuaf namfau nabuan ma an'onen, sin ntoit Uisneno he nturun nai' Petrus nok in rasi. 13Neem antea umi nana te, nai' Petrus antee' ma nhaman anbi eno' naan in kotin. Onaim anfeot ameput es anbi umi naan, in kaan ee, bi Rode, nnao na'me'o he nahiin neu amnemat naan sekau. 14Anneen nai' Petrus in haan ee te, in nahiin naan je. In mariin anmaet. In naen antaam, ma natonan sin am nak, “Hoe! Nai' Petrus anhaek et mone'!” Natuin marinet ko'u naan, tar antea in nikan nain neu in he nasoitan eno' naan neu nai' Petrus.
15Mes sin natahan mnak, “Kahaf! Kaisa' mu'raru' on naan, oo!”
Mes bifee naan na'kiku' mates nak, “Kahaf! Re' nee, ro nai' Petrus in hanan! In haek et mone'!”
Mes sin ka npirsain fa. Sin nak, “Oni' Uisneno In ameput neno-tunan, re' anpanat nai' Petrus.”
16Sin fe' nmatita'-roin rasi nana te, nai' Petrus anhaman piut, tar antea sin nasoitan eno' naan. Nasoit anraar je te, sin noo mkakan, natuin in re' naan nai' Petrus. 17Nai' Petrus na'aiti' in a'niman, he namneba' sin. Rari te, in npeon sin nok ranan meem es Uisneno napoit ne na'ko bui. Onaim in nreun sin am nak, “Hi mnao nai he mitoon rasin ia neu nai' Yakobos ma haef bian.” Rari te, nai' Petrus npoi nnao neu bare bian anteni'.
18Noka' kiuk ana', oras soraur-apaot ein nkisun ate ka niit anteni' fa nai' Petrus, sin taka'naan ein ma namtaun nmaten, natuin sin ka nahinin fa rais saa' es re' of he nboor neu sin. 19Oras usif nai' Herodes nahiin rasi naan, in naprenat sin he naim nai' Petrus. Mes sin ka nateef niit fa nokan. Onaim, nai' Herodes naprenat he nparikas soraur-apaot sin. Nparikas narair sin on nana te, in nreun he nroor niis sin ok-oke'.
Rari te, nai' Herodes annao nasaitan propinsi Yudea, ma natua anbi kota Kaisarea.
Usif Herodes Agripa anmaet
20Oras naan, abitan kota Tirus ma Sidon, sin biasa nsosan mnahat na'ko usif nai' Herodes in pah. Mes a'ro-'roo re' ia, usif naan anmamusun nok sin. Rari te, sin ma'akoran ma namin ranan he naraem ok nok ne. Onaim sin npiir naan tuaf fauk he nateef nok usif Herodes. Oras tua mapiir ein naan antean Kaisarea, sin makhiin ein nok atoin es, in kaan ee, nai' Brastus. In ntaam atoin makana' et uisf ee in sonaf. Sin ma'akoran nok nai' Brastus, he in njair afuri' ma asoitan ranan neu sin, henati' sin nateef nok usif Herodes.
21Rari te, usif Herodes anroim he ntoup sin, onaim sin npiir naan ors es he natefan. Neno naan, sin nmo'en acara ko'u. Usif Herodes anpaek in baur usif, ma antook anbi in a'toko prenat. Onaim in na'uab nok sin. 22Anneen in hanan on nana te, sin nbo'is ma naikas usif Herodes, nak, “Amneen nai in hanan naan! Ia ka hanaf na'ko mansian fa! Ia pah ii tuan in hanan!” 23Nok askeken, Uisneno In ameput es neem na'ko neno-tunan ma nekin nai' Herodes menas huum es, natuin in antoup pures neu in tuan, tar antea in nsiu' na'roba' Uisneno. Onaim, pansoeng guin na'susu' nai' Herodes in aon, tar antea in maet.
24Maut he on nana te, nok re' rasin naan, Rais Reko Uisneno natonon ma nhanuag on piut, ma atuina' Rana' 'Honis Usif Yesus na'baab on piut.
25Hit tkisu tfain teu nai' Barnabas ma nai' Saulus. Oras sin nua sin nnaon naat anrair fitis-babat neu abitan Yerusalem, sin nfanin neu kota Antiokia. Sin nok atoin muinf es. In kaan ee, nai' Yohanis. Sin nteek ee msa' ate, nai' Markus.
Apirsait ein nbi Antiokia nsonu' nai' Barnabas nok nai' Saulus
131Anbi kota Antiokia, atoni namfau npirsai nrarin neu Usif Yesus. Anmui' tuaf-tuaf re' Uisneno anpaek sin he njarin In mafefa' kninu'. Ma bian anteni In npaek sin he nanoni' too srani'. Sin es re':
nai' Barnabas,
nai' Simeon, sin biasa anteek naan je, mnak, ‘nai' Metan’,*Tuis Uab Yunani nak ‘Niger’. In a'moufn ii ‘metan’, ai' ‘mes'okan’.
nai' Lukius, na'ko kota Kirene,
nai' Menahem, re' sin npairoor je na'ko an-ana' nok usif Herodes,Usif Herodes ia, sin nahiin je neik kanaf Herodes Antipas. In es re' anroor niis nai' Yohanis Asranit. In aamf ee, sin nahiin je neik kanaf Herodes A'naet. In re' naan, es re' naprenat he nroor ri'ana 'kru'uf oras nahonis Usif Yesus anbi Betrehem. Usif Herodes re' anroor niis nai' Yakobos, ma re' nmaet natuin pansoeng guin na'susu' niis ne, sin nahiin je nak in kaan ee, Herodes Agripa.
ma nok nai' Saulus.
2Anbi ors es, sin nanaah ok, ma sin nabuan ma na'besan neu Uisneno. Rari te, Smana Kninu' natonan sin am nak, “Ampiir maan nai' Barnabas nok nai' Saulus. Natuin Au meep gui namfau. Onaim, sin ro he nait mepu re' Au he unaa't ee neu sin.”
3Oras sin nanaah naraarj ok ma an'onen nararin on nana te, sin na'tuta' sin a'nimak neu nai' Barnabas nok nai' Saulus, he nri'tuba' sin. Onaim sin nreek ma nruur sin nua sin, he nanaoba' Uisneno In mepu.
Nai' Barnabas ma nai' Saulus ntean puru Siprus
4-5Oras Smana Kninu' naprenat nai' Barnabas nok nai' Saulus he nua sin nnaon natoon In Kabin ma Prenat neu bare-bare, sin nnao nahunun neu kota es et taas je ninen, re' in kaan ee, Sereukia. Nai' Yohanis (atoni' re' sin nteek ee msa'at, nai' Markus) nnao nabua nok sin. Antean bare nana te, sin nsaen abnao oe he nnaon neu puru Siprus. Ntean Siprus, sin nsanun anbi kota es, in kaan ee, Saramis. Anbi kota naan, sin biasa ntaman nbi atoni' Yahudi sin uim onen he nanoni' Uisneno In Kabin ma Prenat neu abitan naan. Sin ranan neu puru Siprus
6-8Narari te, sin npoi-ntaman na'ko kuan es neu kuan es, tar sin neman ntean kota es et puru naan in tukan bian, re' nteek ee te nak, Pafos. Gubernor ee natua et kota naan. In kaan ee, nai' Sergius Paulus. In roen ni na'aik. Oras in neen nak nai' Barnabas sin neman nrarin anbi kota naan, in nreek tuaf he no'en sin, natuin in mariin he nneen fainekat na'ko Uisneno.
Mes anbi naan, anmui' atoni' Yahudi es, in kaan ee, nai' Bar Yesus (in kanan es anteni re' neik uab Yunani te nak, ‘Erimas’). In atoin araut. In biasa napoi atoni' nak, in imsa' mafefa' na'ko Uisneno. In mapartei reko nok gubernor naan. Onaim, oras nai' Barnabas sin neman, in nkopo' gubernor naan he kaisa' ntoup sin. In nsoba' he nakeku' gubernor naan, henati' kaisa' npirsai neu Nai' Yesus. Nai' Paulus nakaina' araut
9Mes Uisneno In Smana Kninu' nfee kuasat neu nai' Saulus (re' sin nteek ee msa'at nai' Paulus), es nana te, in na'ke'en in matan fuan neu araut naan. Rari te, in na'uab am, nak, 10“Hoe! Erimas! Ho on re' niut re'uf! Ho poi moro' ko! Ho he mupoi tar antea mee? Ho mraban are' kanan rais reko. Es nana te, hai mihiin mirair, ho mutuin niut re'uf ein sin Uis Ko'u. Kaisa' mmo'e mteni' nai! Kaisa' mu'eka' ranan Uisneno re' mneo tiro kun! 11Hoe! Ho mneen, fe'! Uisneno of anhukun ko. Ho of amfoor, ma ho of ka miit fa sa'-saa', tar neno fauk ankoon.”
Nai' Paulus na'uab anrair on nana te, atoni' naan anfoor nain. Onaim, in nabreo ranan he naim tuaf he naa' in a'niman, he anheer neik je.
12Oras gubernor naan niit nok matan, ma nneen nok rukin noni'-taru' na'ko nai' Barnabas sin nmatoom nok Nai' Yesus, in nsanmaak, rari te in npirsai neu Usif Yesus.
Sin neik Rais Reko neu kota Antiokia es, et propinsi Pisidia
13Nai' Paulus sin nsaen abnao oe na'kon kota Pafos et puru Siprus, he nnaon neu kota es et propinsi Pamfiria, re' nteek ee te nak, Perga. Antean bare nana te, sin nsanun na'ko bnao oe, rari te, nai' Yohanis Markus anbaits on nok sin he in nfain on Yerusalem. 14Na'kon Perga, sin nnaon raan meto' neu kota Antiokia et propinsi Pisidia.
Sin antean kota naan. Rari te, nateef nok atoni' Yahudi sin neno snasat, sin nokan oen ein anbin atoni' Yahudi sin uim onen. 15Oras naan, sin nresan na'ko na'i nai' Musa in surat, ma na'ko mafefa' Uisneno bian sin surat. Rari te, a'naak uim onen sin antoit nai' Paulus sin, am nak, “In aam ein! Karu hi mmui' uab saa' neu kai te, hai mtoit henati' mi'uab neu kai, he miheran hai nekam arkai.”
Nai' Paulus nmurai na'uab nok atoin Yahudi nbi Antiokia
16Rari te, nai' Paulus anhake nbi sin matak. In nait in a'niman ma ntoit sin he nta'-ta'an. Rari te, in na'uab am nak, “Aok-bian ki, too Isra'el! Ma aina'-ama' sin, re' ntaam pirsait Yahudi, natuin hi nekam naan namnau niit too Isra'el sin Uisneno. Au 'toit ki he mpasan hi ruikm ein ma mneen kau!
17Uisneno npiir ma nbeit narair hit be'i-na'i too Isra'el na'ko afi unu'. Oras sin nnaon natuan anbin pah Masir, re' ka sin pah afa, Uisneno nfeen sin tetus ma ao-mina', tar antea sin nasuuf ma namsa'in. Rari te, Uisneno npaek In kuasan, ma neik sin npoin na'ko pah Masir.aAnpoin na'ko Pah Masir 1:7, 12:51 18Rari te, sin nnaon na'ko baar jes neu bare bian, tar antea toon bo'-haa. Maski sin na' 'nak-fatun, mes Uisneno natuuk sin nok neek sabaar.bSurat Sensus 14:34, Surat re' Nareta' Nafani' 1:31 19Rari te, Uisneno nnoes naneuk nain too pah hiut anbi pah Kana'an. Onaim In bait afu pah naan neu hit be'i-na'i sin, he njair sin auf pusaak.cSurat re' Nareta' Nafani' 7:1, Nai' Yosua 14:1 20Sin nmonin on naan, tar antea toon natun haa mbo' niim (450).
Rari te, Uisneno naiti nfeen sin afeek-rasi namfaun, he na'naak sin, tar antea Uisneno npiri nfeen sin In mafeef es, in kaan ee, nai' Samuel.dAfeek Rasi sin 2:16, 1 Nai' Samuel 3:20 21Oras nai' Samuel anjair mafefa' Uisneno, hit be'i-na'i sin anromin he nmu'in kuk usif. Es nana te, Uisneno nbeit infeen sin nai' Kisi in anah, es re' nai' Saur, na'ko uuf Benyamin. Nai' Saur anjair usif ma naprenat tar toon bo'-haa.e1 Nai' Samuel 8:5, 10:21 22Rari te, Uisneno nasaun ee. Ma In nait nai' Isai in aanh es, in kaan ee, nai' Daut, he njair uis fe'u, anseka' nai' Saur. Uisneno nahiin narek-reko nai' Daut in nekan, es na' In nak ‘Nai' Isai anah nai' Daut re' ia, natai nok Au nekak. In of anmoe' natuin Au roimk ii oke'.’f1 Nai' Samuel 13:14, 16:12, Sit Pures-Bo'is sin 89:20 23Oras naan, Uisneno nba'an nak In of anfee tuaf es na'ko nai' Daut in sufan-ka'un, he nfee 'honis neu too Isra'el. Au he utoon ki, 'ak, nai' Daut in sufan re' Uisneno nba'an naan je naan, es re' Nai' Yesus.”
Nai' Paulus na'uab nak Usif Yesus naan, Tuaf re' Uisneno nba'an he nsoun Ee neem
24Nai' Paulus antuut ma ntaur in uaban naan, nak. “Oras Usif Yesus fe' ka nait fa In mepu, tuaf es, in kaan ee, nai' Yohanis, annao natoon neu too Isra'el sin, nak sin ro he na'pisan na'ko sin sanat-penu sin, rari te, sin ro he nasranin he nfain tanar nak sin nareok ok nok Uisneno.gNai' Markus 1:4, Nai' Lukas 3:3 25Oras nai' Yohanis in meep gui he noe namsoup, in natonan atoin ein am nak, ‘Hi kaisa' mitenab mak au re' ia Tuaf re' Uisneno anba'an he nsonu' naan Je. Mimnau rek-reko! Hi ro he mpao Tuaf es, re' of In he neem. In ma'tani' nneis na'ko kau, tar antea au ka maso'ik kau fa, maski bait au 'rarihaa In anreka', fin au ka 'umnees 'ok Ne fa.’Tuis uab Yunani ahun-hunut nak, ‘Au u'ruri' he 'seif In sapaat goe msa' es au ka manoe fa.’ Tuis naan, in a'moufni nak, nai' Yohanis in fain ate mese', es nana te, maski in nrair Nai' Yesus anreka' msa' ate, in ka maso'ik fa. hNai' Mateos 3:11, Nai' Markus 1:7, Nai' Lukas 3:16, Nai' Yohanis 1:20, 27
26Aok-bian arki! Hi re' na'i nai' Abraham in sufan, ma tuaf bian re' hi neek meni namnau Uisneno. Amneen kau fe'! Uisneno natoon rasi ia neu kit, he hit tahiin In Rana' 'Honis. In nfee 'honis neu kit ma nsaok hit sanat sin. 27Na'ko afi-unu', Uisneno npaek In mafefa' kninu' sin, he ntui natoon rasi nmatoom nok Tuaf re' Uisneno nba'an he nsoun Ee neem. Onaim, hit a'nak rais pirsait sin, nok atoni' bian anteni' abitan Yerusalem, anrees nafan-fanik tuis-tuis na'ko mafefa-kninu' sin. Anbi neno snasat, sin ntaman neu uim onen, he sin nresan rasin naan na'ko Sura Kninu' Uisneno. Mes sin ka nahiin fa nak Tuaf re' Uisneno nba'an he nsonu' naan je naan, es re' Nai' Yesus. Rari te, sin namin ranan he nhukun na'maat Ee. Mes rasi naan, nanokab manba'an re' Uisneno In mafefa' sin ntui naan je. 28Sin nmo'en rasi huma'-huma' nok Nai' Yesus he nakreo namouf Goe, mes sin ka niit fa In sanat sa'-saa'. Maski on naan, sin nnaon neu gubernor Pilatus ma ntotin he nroor na'maat Ee.iNai' Mateos 27:22-23, Nai' Markus 15:13-14, Nai' Lukas 23:21-23, Nai' Yohanis 19:15 29Gubernor naan anroim natuin sin. Onaim, sin nkuus nakfirit Nai' Yesus anbi hau nehe, tar In anmaet. Ma are' rasin naan, ka nasuir fa nok are' saa' re' mafefa kninu' sin antui naan je. Rari te, sin nasanut In aon na'ko hau neeh je in tunan, sin naskau neik Je ma natuun Ee nbi noup fatu.jNai' Mateos 27:57-61, Nai' Markus 15:42-47, Nai' Lukas 23:50-56, Nai' Yohanis 19:38-42 30Mes Uisneno npaek In kuasat, ma namonib nafani' Nai' Yesus na'ko In a'maten.
31Oras Nai' Yesus anmoni nfain, In nakriir On fani-fani neu tuaf namfau. Sin es re' neman bu'-bua' nok Ne na'ko propinsi Galilea neu Yerusalem. Ma oras ia, sin es re' ansaksii ma natoon neu too Isra'el ok-oke'.”kHaef ein sin Reta' 1:3
Nai' Paulus natoon nak Uisneno npake nrair In mafefa' sin he natonan nain anmatoom nok Usif Yesus
32-33Nai' Paulus antuut in uaban naan, nak. “Onai! Hai nua kai re' ia, au ok nai' Barnabas, iim mi'ko rana 'roo, he mitoon ki saa' re' Uisneno nba'an neu hit be'i-na'i sin, oras ia, nanookb on een. Uisneno namonib nafani' Nai' Yesus na'ko In a'maten. Anbi Surat Pures-Bo'is bata' nua, Uisneno npaek tuaf he ntui rasin re' nmatoom nok Nai' Yesus, Tuaf re' Uisneno nba'an he nsoun Ee neem. In ntui nak,
‘Ho re' ia, Au Aanh aa ko.
Neno ia, Au 'ait Ko mjair ana' aprenat.’lSit Pures-Bo'is sin 2:7
34Na'ko un-unu' Uisneno nba'an nrari mnak, In of namonib nafani' Tuaf re' In nba'an he nsoun Ee naan, ma Tuaf naan of ka nmate nteni' fa. Es nana te, Uisneno npaek In mafefa' he ntui, nak,
‘Nahunu te, Au 'fuut ain rais manba'an ok usif nai' Daut, he 'fee tetus neu ne.
Onaim oras ia, Au he 'futu' 'teni' rais manba'an ok ko, natuin nai' Daut in sufan-ka'un es re' ho.’mNai' Yesaya 55:3
35Anmu'i nteni' Surat Pures-Bo'is bian re' nak,
‘Uisneno ka nparakan fa Ho Tuaf Amneot In ta'un he npunu nbi In nopu.’nSit Pures-Bo'is sin 16:10
36-37In amneon ii, onai: Surat Bo'is re' ia, ka nruur fa neu nai' Daut! Hit tahiin on naan, natuin usif nai' Daut anmoe' narair rais reko namfau neu in too, rari te in nmaet. Ma sin nsuub in aon-ta'un naan. In aon naan, anpunu nrair. Onaim hit tahiin tak Surat Bo'is naan, ka nruur fa neu nai' Daut, mes anruur atoin sona'. Karu Atoni' re' anruur goe naan anmaet, Uisneno namonib nafain Ee. Es nana te, In aon-ta'un naan, of ka npuun niit fa.
38-39Onaim, aok-bian arki, amneen rek-reko! Atoni' naan, es re' Nai' Yesus! Karu hit tpirsai teu Ne, In of nasaah are' sanat, re' in amneon ii hit es re' he tasaah kuuk sin. Nok ranan nana te, Uisneno annoes nain are' hit sanat sin ok-oke'. Mes hit tahiin tarari msa', tak maski hit tmoe' tatuin na'i nai' Musa in atoran harat sin ok-oke', on nana msa' ka neu he namneoba' kit fa anbi Uisneno In human-matan. 40-41Etun, hi ro he mitenab rek-reko. Kas-kaisa' saa' re' Uisneno In mafefa' sin natoon naan je et afi-unu' naan, antoom anfain neu ki. Mafefa' sin antuin nak,
‘Nati' ampaant om, are' atoin am'akan sin, re' ka nfiroir fa es-es!
Fin Au, Uisneno, a'moe' rais sanmakat huma'-huma' re' namkakab tuaf namfau;
mes hi of amtoup in seun-banit, he hi mmate mkoon.
Au 'moe' raas jes, oras hi fe mmoin,
mes hi ka mroim fa he mtopu.
Maski atoni' nanoni' ki,
mes hi ka mroim he mihiin fa rasi naan.
Reko nneis, hi mitenab mifan-fani' rasin naan, henati' hi msanmaak amsa'.’oNai' Habakuk 1:5
Onaim, aok-bian arki. Mitenab mirek-reko' saa' re' au utoon ki fe'ena. Kaisa' amporin main saa' re' hi mneen miraar je fe'ena, on re' tuaf-tuaf am'akan sin a'mo'ek. Au uab kein na'tuuk ma na'paar on naan. Makasi, tua.”
42Na'uab anrair on nana te, nai' Paulus ma nai' Barnabas anfeen anhaken he nnaon nasaitan uim onen naan. Mes abitan naan, antotin, he reko te, sin nfain neman anbi neno snasat amnemat, he naknutu' nteni' saa' re' sin na'uab naraar je fe'ena. 43Ma oras sin anpoin na'ko uim onen naan, anmui' tuaf namfau anbi bare naan, re' annaon natuin nai' Paulus ma nai' Barnabas. Ma sin nua sin anfaineek sin, am nak, “Hit tahiin tak Uisneno In nekan reokn ii kaheen neu kit. Es nana te, hi ro he mnaa' miheran Uisneno In Manekan naan.”
A'nakat-a'nakat atoni' Yahudi ka ntoup fa nai' Paulus sin
44Nateef nok atoni' Yahudi sin neno snasat amnemat, arakre'o te atuas kota naan anpoen ok-oke' he nneen Kabin ma Prenat Uisneno. 45Mes oras a'nakat-a'nakat atoni' Yahudi sin niit too mfaun neman he nneen nai' Paulus sin, sin neek ein namenan. Ma oras in na'uaba', sin nraban foro-koos goah neu nai' Paulus, ma sin na'uab ein he namouf sin.
46Mes nai' Paulus sin ka nteet ok fa, ma sin na'uab ein mat-maat. Sin nak, “Batuur! Uisneno anfei ranan nahuun neu hit atoni' Yahudi, ma anfee kit Rais Reko. Ma tebe ro he on naan! Mes hi ka mtopuf. Es nana te, hi ka maso'ik fa he mmoin piut mok Uisneno. Onaim oras ia, hai he meik Rais Reko naan neu uuf-uuf teta' anteni', natuin hi mtorak maan Je. 47Fin Uisneno ansonu' kai, nahuum on re' na'i nai' Yesaya antui naan je, mnak,
‘Au 'ait ki nahuum on re' paku re' ntana' neu atoni' teta' nteni', re' ka na'ko fa atoni' Yahudi,
he hi mtana' ranan re' neem neu Kau,
he Au ufetin sin na'ko sin sanat.
Ma hi msa' ro he miruru' ranan naan, anbi pah-pinan anfuun am nateef.’pNai' Yesaya 42:6, 49:6
48Oras atoni' teta' sin nnenan on nana te, sin nmariin anmaten. Ma sin bo'is Uisneno nak, “Hai mbo'is Uisneno! Uisneno In Rais Reko naan, reok ni kaheen!” Anbi naan, anmui' tuaf-tuaf re' Uisneno nafeek anrair et afi unu', he sin anmonin nabar-baran nok Uisneno. Ma sin ok-oke' anpirsain neu Usif Yesus.
49Uisneno In Kabin ma Prenat nabeon On, na'ko tuaf neu tuaf anbi pah naan anfuun am nateef.
50Anbi kota naan, anmui' atoin makana', et bifee ma atoni. Bian sin anneek ma namnau Uisneno. Mes a'nakat-a'nakat atoni' Yahudi sin neman ma ntaon sin uaba', tar antea atoin makana' sin nriu' napoitan nai' Paulus nok nai' Barnabas na'ko bare naan. 51Ma oras sin npoin na'ko kota naan, sin nua sin nait naan mo'et es natuin harat. Mo'et naan es re' ntekar askukuk na'ko sin haek ein, anfani' 'takaf mese' nak, abitan kota naan ka nromin fa he natniin Rais Reko Uisneno re' sin nua natoon Ee naan. Rari te, sin nnaon nasaitan kota naan. Onaim sin nnaon neu kota es anteni', in kaan ee, Ikonium.qNai' Mateos 10:14, Nai' Markus 6:11, Nai' Lukas 9:5, 10:11
52Mes, apirsait ein neu Usif Yesus anbi Antiokia, sin neek ein anmarinen, natuin Uisneno In Smana Kninu' neki 'be'if ma ma'tani' neu sin nekak.
Nai' Paulus ma nai' Barnabas anbin kota Ikonium
141Oras nai' Paulus nok nai' Barnabas antean kota Ikonium, sin ntaman nbin uim onen atoni' Yahudi. Anbi naan, sin na'uab ein rasi namfau nmatoom neu Rais Reko Uisneno, tar antea atoni' Yahudi ma atoni' teta' npirsain neu Usif Yesus. 2Mes anbi naan, anmui' atoni' Yahudi bian re' nnaa' naher-heran sin atoran harat, ma sin ka nromin fa he ntoup nai' Paulus sin uab kein. Sin es re' nhuita' atoni teta' namfaun he nato'on niis nonot apirsait neu Usif Yesus. 3Mes nai' Paulus sin ka namtaun fa. Sin natonan piut-piut Rais Reko Usif Yesus neu seka-ka goah. Sin natonan am nak, Usif Yesus In nekan naan nasoitn On neu sekau-sekau. In imsa' nfee kuasat he sin bisa nmo'en rais sanmakat huma'-huma', henati' too mfaun sin nahinin am nak, Uisneno npaek sin.
Oras naan, nai' Paulus sin natuan a'roo anbin kota naan. 4Rari te, abitan kota naan anbaits ok pukan nua. Pukan es natuina' atoni' Yahudi re' fe' nnaa' naheran sin atoran harat, ma pukan es anteni' anpeis Usif Yesus In haef ein. Puk' nua ein re' naan, nmasein haen ein es nok es.
5Ma atoni' Yahudi bian re' fe' nnaa' naheran sin atoran harat, sin nabuan ma namin ranan nok atoni' bian, nok sin a'nakat sin, he nasusab haef Usif Yesus sin. Sin he npoir nai' Paulus sin neikin fatu. 6Mes tuaf bian natonan sin am nak, anmui' atoni' pukan es re' natenab amre'ut neu sin. Onaim sin naenan ma na'koor ein anbin propinsi Rikonia, anbiin kota Listra, ma kota Derbe, ma kuan-kuan anfuun am nateef anbi naan. 7Anbin baren naan, sin nmurai natoon Usif Yesus In Rais Reko naan. Ranan na'ko Perga neu Derbe
Nai' Paulus sin anbin kota Listra ma Derbe
8Antean kota Listra on nana te, nai' Paulus nok nai' Barnabas nateef nok atoin es. In haek ein anbuan nanin oras in ainf ee nahoins ee. 9Atoni' naan ntook ma anneen nai' Paulus in reta'. Rari te nai' Paulus ankius na'tees ne, ma natenab nak, “Atoni' ia in pirsai ni, ro of nareko' in tuan!” 10Onaim nai' Paulus anhaman atoni' naan, am nak, “Ba'e! Mfeen amhaek nai!” Anneen on nana te, in okron anfeen anhaek ma annao nain. Nai' Paulus nareko atoin abuat
11Oras sin niit nai' Paulus nmoe' rasi nana te, sin masahun. Onaim sin na'uab ein neik sin uab Rikonia mnak, “Hi mneen, fe'! Atoin nua ein re' ia, pah ii tuan. Sin neman na'ko neno-tunan ma nabain ok on re' mansian!” 12Sin na'uab ein on naan, natuin sin natenab am nak nai' Barnabas naan, nahuum on re' sin pah tuaf es, in kaan ee, nai' Seus. Ma nai' Paulus, atoin a'uaba' naan, sin nak ai' namnees nok pah tuaf es, in kaan ee, nai' Hermes.*Natuin sin pirsait, nai' Hermes naan, amneik beno na'ko pah tuaf es neu pah tuaf es. 13Anbi kota naan in kotin, anmui' uim fuat es, neu sin pah tuaf, nai' Seus. Sin niit nai' Paulus sin on nana te, meo na'ko Seus in neik fubona' amfaun ma anheer neik bijae keos ko'u fauk, he nafuata' sin neu nai' Paulus sin. Onaim too mfaun naan annaon natuin meo naan he nfuan neu haef Usif Yesus sin. Atoin ein he nfua nai' Paulus sin
14Mes oras sin nahinin nak atoni mfaun naan he nfua neu sin, nai' Paulus nok nai' Barnabas anpenan sin. Rari te, sin nnaenan neu too mfaun naan sin matak, ma sin npius nareu' sin barun. Nana nfain tanar mese', nak sin ka nromin fa neu saa' re' too mfaun sin anmoo' je naan. Rari te, sin nua sin nhuun ein, am nak, 15“Airoo! Nansaa' am es re' hi mmoe' rasi ia? Kaisa' hi mitenb am mak hai re' ia pah ii tuan. Hai re' ia, arahaa mansian amsa' on re' hii. Hai iim meu bare ia, he mitoon ki rais reko es. Hi ro he maikoit are' hi pah tuaf ein naan re' ka ma'osa' fa. Hi ro he mituin Uisneno 'Honis amneot. Natuin In es re' nmoe' neno-tunan ma pah-pinan, nok in afan ok-oke'.aAnpoin na'ko Pah Masir 20:11, Sit Pures-Bo'is sin 146:6 16Un-unu te, are' pah-pah anmonin natuin sin nromik mese'-mese'. Uisneno msa'at ankonan sin on naan. 17Mes Uisneno ka nnikan fa he nfeen sin tanar huma'-huma', he sin nahinin am nak, Uisneno naan, Arekot kuun. In es re' nasanut uran neem neu kit ok-oke'. In es re' anfee pena'-maka' neu kit. In es re' anhao ma nfait kit, ma anhariin hit nekak.”
18Maski nai' Paulus ma nai' Barnabas antaar sin he kaisa' anmo'en on naan, mes atoin ein naan naseesb ok he nekin fuat he nfee neu sin.
19Oras naan, anmui' atoni' Yahudi fauk re' neman na'ko kota Antiokia ma kota Ikonium, sin neman neu kota Listra. Sin nhuita' too mfaun he nraban Usif Yesus In haef ein. Onaim sin naitin fatu ma npoir nai' Paulus. Sin nak ai' nai' Paulus nmate nrair. Onaim sin nheer anfonat nai' Paulus he npoir ne neu kota naan in kotin. Sin npoir nai' Paulus neik fatu, tar in tikoib
20Mes oras nonot apirsait neu Usif Yesus sin nhaek ma nfuun natefan nai' Paulus on nana te, in anfeen. Rari te, in ntaam anfain neu kota naan. Noka' on nana te, in nok nai' Barnabas annaon nkonon neu kota es anteni', in kaan ee, Derbe.
Nai' Paulus ma nai' Barnabas anfanin ntenin on too srani' kota Antiokia et propinsi Siria
21Nai' Paulus ma nai' Barnabas natoon Usif Yesus In Rais Reko nbi Derbe msa'. Rarit too namfaun anpirsain neu Usif Yesus. Rari te, sin nua sin nfanin ntenin anbi Listra. Na'ko bare naan, sin nfanin on Ikonium. Na'ko naan, sin nnaon nkonon neu Antiokia et propinsi Pisidia. 22Anbi bare naan, sin na'uab ein nok atoni' re' natuina' Usif Yesus he naheran sin nekak. Sin namnaub sin am nak, “Aok-bian ki! Karu hit taam on Uisneno Inj aa kit, kais mitenab mak hit of ka neu tapein fa susat ma ha'mu'it anteni'. Natuin maski on mee amsa', hit ro he tapein ha'mu'it, mes hit ro he taran, he tatuin Usif Yesus piut.” Sin nua sin nanoni' rasi naan neu atuina' Usif Yesus anbi kota naan.
23Rari te, nai' Paulus ma nai' Barnabas namin tuaf he nait sin njarin a'nakatToo srani' sin a'nakat anbi era' re' ia, neik uab Yunani te, nak, |presbuteros| . neu too srani' pukan mese'-mese'. Ma sin onen ma nanaah ok he nahiin Uisneno In nromin. Onaim sin ntao sin a'nimak ma n'onen, he nait tuaf re' Uisneno nruur sin he njarin a'nakat neu nonot apirsait.
24Rari te, nai' Paulus ma nai' Barnabas sin nnaon nasaitan propinsi Pisidia, he nnaon neu propinsi Pamfiria. 25Sin ntean kota es, in kaan ee, Perga. Anbi naan, sin natoon Usif Yesus In Rais Reko. Rari te, sin nnao, nkonon. Ka 'roo fa te, sin ntean kota Ataria. 26Na'ko bare naan, sin nsaen bnao oe ma nfanin on kota Antokia et propinsi Siria. Neon goes ii, nonot apirsait Usif Yesus abitan Antiokia es ansonu' sin, ma nana'at sin neu Uisneno In a'niman, he In npanat ma ntuntauk sin. Onaim oras ia, nai' Paulus sin nfanin, he natonan nonot apirsait Antiokia, nak sin nasopu nrair sin mepu naan. Abnao oe oras pah Roma
27Antean Antiokia on nana te, nai' Paulus sin na'bua' Usif Yesus In apirsait ein anbi bare naan. Ma sin natoon are' kanan rasi re' Uisneno nmo'e nraar je neu sin. Nak, Uisneno nfei nrair ranan neu atoni' teta' re' ka na'ko fa atoni' Yahudi, henati' sin imsa' npirsain neu Usif Yesus. 28Rari te, nai' Paulus ma nai' Barnabas natuan suuk a'roo nok nonot apirsait Usif Yesus anbin bare naan.
Atoni mnasi' nonot apirsait sin nabuan anbin Yerusalem
151Oras naan, anmui' atoni' Yahudi fauk re' anpirsain neu Usif Yesus neman na'kon rana 'roo, na'kon propinsi Yudea neu kota Antiokia. Neem antean on nana te, sin nanoni' nonot apirsait sin am nak, “Hi mpirsai meu Nai' Yesus amsa'at reko. Mes nana ka nanokab fa fe'. Karu batur-batuur hi mroim he hi mipein rasi 'honis, naa, hi ro he mi'heir mituin hai harat, re' Uisneno neikn On nahakeb naan je neu na'i nai' Musa.”aA'nak Rais Pirsait ein sin Atoran 12:3
2Mes nai' Paulus ma nai' Barnabas anraban mates atoin ein naan sin uabak. Sin matoen nok ma'tani'. Onaim nai' Paulus nak, “Hi msaan! Apirsait ein na'ko atoni' teta', hit kaisa' ta'seke' sin he natuina' hit haar herit Yahudi!” Natuin sin matoen rasi naan, es nana te sin ma'akoran he nsonu' nai' Paulus ma nai' Barnabas nok atoni' bian na'ko Antiokia, he neik rasi ia neu haef Usif Yesus sin, ma atoni mnasi' nonot apirsait bian etan Yerusalem.
3Nok rasi nana te, es re' nonot apirsait Antiokia nreek nai' Paulus sin he nnaon neu Yerusalem. Sin nnaon natuin raan meto', neis nokan propinsi Finisia ma propinsi Samaria. Anbin rana-tnana' on nana te, sin nesin makisun nok nonot apirsait sin anbi sin umin. Rari te, sin nareta' tar antea namnuut, nak, “Atoni teta' amsa' ate, nabani' sin tuak ein ma npirsain neu Usif Yesus!” Sin nnenan on nana te, sin arsin nmarinen.
4Sin ntean Yerusalem on nana te, nonot apirsait neu Usif Yesus antoup sin nok rek-reko. Haef ein nok atoni mnasi' nonot apirsait sin imsa' ate, antoup sin. Rari te, nai' Paulus sin nareta' are' rasi re' Uisneno nmoe' nrair sin neu sin, tar antea atoni' teta' namfaun amsa'at natuina' Usif Yesus. Ma sin imsa' nareta' sin matoes anmatoom nok rais herit. 5Atoni' re' nok anneen nai' Paulus sin reta', anmui' atoni' Yahudi Kristen sin fauk na'kon partei Farisi. Sin nfeen anhaken ma na'uab ein naher-heeran nak, “Amneen rek-reko, hena! Karu nmui' atoni' teta' re' ka na'ko fa atoni' Yahudi, re' anroim he natuin Usif Yesus, sin ro he natuin hit haar herit, nok are' hit atoran harat bian re' Uisneno neikn On anfee naan je neu na'i nai' Musa.” Nai' Petrus
6Rari te, nonot apirsait sin ok-oke' nma'akoran henati' haef Usif Yesus nok atoni mnais Kristen sin, nabuan he ntai narek-reko' rasi naan. 7Rari te, sin makoin ein tenab neum-neman. Namsopu te, nai' Petrus anfeen anhake ma na'uab am nak, “Aok-bian arki! Hi mihiin mirair mak, nahunu te, Uisneno anpiir nain kau na'ko kit, he au 'nao utoon Rais Reko Usif Yesus neu atoni' teta' re' ka na'ko fa atoni' Yahudi. Natuin Uisneno msa' nroim he sin npirsain neu Usif Yesus.bHaef ein sin Reta' 10:1-43 8Uisneno nahiin narek-reko hit mansian ii hit nekak mese'-mese'. Ma In imsa' es anfee In Smana Kninu' neu sin, namnees on re' In nfee nraar Je neu kit. Neik ranan naan, hit tahiin tak Uisneno antoup sin imsa'.cHaef ein sin Reta' 2:4, 10:44 9Uisneno ka npiir fa humaf, sin ai' hit. Ma In ka nbetis fa sin na'ko kit. Natuin In nakninu' sin neek keni, fin sin imsa' npirsain nrarin neu Usif Yesus, namnees on re' In nakninu' nain hit nekak. 10-11Onaim, on mee? Karu Uisneno ntoup narair sin, nansaa' am es hit he tasaeb atteni' sin a'baut ma'fena' teik haar herit naan? Te kah, karu hit ta'uab batur-batuur, hit, tok hit be'i-na'i sin, ka troi tabei' fa hit atoran rais pirsait ein ok-oke'! Onaim, hit kaisa' ta'seke' sin on naan! Au he utaan on ia: Uisneno nfee kit a'honis, natuin hit tatuin atoran rais pirsait sin aa, oo? Kahaf, ai'! In nfee 'honis, natuin Usif Yesus anneek ma nkasian kit. Es nana te, kaisa' mnika'! Uisneno nneek ma nkasian atoni' teta' msa' on re' naan.”
12Annenan on nana te, ka tiit fa es anteni' re' he na'uab napoin in tenab.
Rari te, nai' Paulus ma nai' Barnabas nareta' nafanik, anmoe' on meem es re' Uisneno anpaek sin. Sin nareta' rais sanmaakt ein re' Uisneno anmo'e nrair sin anbi atoni' teta' re' ka na'ko fa atoni' Yahudi. 13Nareta' nararin on nana te, tuaf es, in kaan ee, nai' Yakobos, anfeen anhaek, ma na'uab am nak, “Aok-bian arki! Hi mneen kau fe'! 14Hit tata' nai' Pe'u*Tuis uab Yunani antui mnak ‘nai' Simon’. Nai' Simon naan, kaanf es na'ko nai' Petrus. fe' nareta' narair kit am, nak, Uisneno nait narair atoni' teta' re' ka na'ko fa atoni' Yahudi sin, he nataam sin anfanin Usif Yesus In nonot apirsait sin. 15Onaim rasi naan, natai nok saa' re' mafefa kninu' Uisneno sin natoon naan je anbi afi ahunut. Sin ntui naan je, mnak:
16‘In ors ii ntea te, Au of a'fain uum.
Natuin Au he uhakeb ufani' usif nai' Daut in aprenat.
Fin in sufan-ka'un sin re' nsiksak nok naan,
Au he ufena' ufani', ma he ha'tain sin.
17-18Nok mo'et naan, too na'ko pah teta' amsa', neem namin he nateef nok Kau.
Natuin Au 'piir urair sin he nfain Aung goa.
Fin Uisneno na'uab anrair on naan na'ko afi unu'!’dNai' Amos 9:11-12
19-20Onaim anbi au 'teenb ii te, onai: Karu tuaf teta' na'ko uuf bian re' anromin he natuin Uisneno, hit atoni' Yahudi kaisa' tasusab sin. Hit kaisa' taroiba' sin ma'fena' nteni' nok he treun sin he natuin hit haar herit. Onaim, hit ro he ttui tan suurt es ma tsoun ee neu sin, tak, sin kaisa' natuin hit atoran harat Yahudi sin ok-oke'. Hit tamnauba' sin imsa' tak, sin kaisa' nmakaken ma nmakonin karu ka fee-mone fa. Sin kaisa' nahan mnaah fuat. Sin kaisa' naah naa' na'ko mu'it. Ma sin imsa' kaisa' neuk sisi na'ko mu'it re' anfuut niis on.eAnpoin na'ko Pah Masir 34:15-17, A'nak Rais Pirsait ein sin Atoran 17:10-16, 18:6-23 21Onaim, karu hit ttao atoran nahuum on re' ia, ia ka rais fe'u fa nteni'. Natuin, too mfaun sin nahinin nrarin, nak atoni' Yahudi hit atoran harat ro on re' naan. Fin atoran naan na'ko na'i nai' Musa sin, hit trees sin ok-oke' anbi uim onen, anbi neno snasat et bare me-mee. Onaim, atoni' teta' namfau nahinin nrarin.
Au uab ki antuu' on naan, tua!”
Surat neu nonot apirsait re' ka na'ko fa atoni' Yahudi
22Rari te, Uisneno In haef ein nok atoni mnasi' bian, anma'akoran he nreek tuaf he nnaon natonan sin rasi tfeka' naan neu nonot apirsait anbi me-mee. Ma sin naim tuaf-tuaf re' nonot apirsait nhormaat sin, re' nmatoom nok mepu naan. Rari te, sin npiir naan tuaf nua. Es in kaan ee, nai' Silas; es anteni' in kaan ee, nai' Yudas (re' sin nteek naan je nak nai' Barsabas). Rari te, sin nreun sin nua sin nnaon nabu-buan nok nai' Paulus ma nai' Barnabas. 23Sin neik surat he mfee je neu atoni' teta' abitan kota Antiokia et propinsi Siria, nkono nteni' tar antea propinsi Kirikia. Surat naan, in aaf ne nak on ia:
“Ao-mina' ma ao-reko na'ko kai, Usif Yesus In haef ein, ma atoni mnasi' bian anteni' abitan kota Yerusalem. Hai mtui surat re' ia neu ki, natuin hai mneek main ki, nahuum on re' hai ori' ma hai tata' sin.
24Hai mtui surat ia, natuin hai mnenat nak, anmui' tuaf-tuaf na'ko Yerusalem ia, re' netin ma nateef nok ki nbi naan. Sin nanoni' ki rafu'-rafu', tar antea nasusab ma ntaka'nanab ki. Henati' hi mihiin mak, hai ka mreek miit fa tuaf ein re' naan. 25Oras hai mneen mak anmui' tuaf re' nasusab ki on naan, hai mibua mbi ia, ma hai mtai rasi naan. Onaim, hai m'akor mirair, ma mifeek mirair rasi naan. Oras ia, hai mpiir tuaf-tuaf he neman ma natoon ki hai tfeka' naan. Sin neem nabuan nok nai' Barnabas ma nai' Paulus, re' hai mneek sin. 26Tua nua' ein re' naan ansutain ha'mu'it, tar antea ara'kre'o te sin nmaten. Sin napenin ha'mu'it on naan, fin sin natuin Usif Yesus, tuaf re' Uisneno npiir naan Je na'ko unu'. 27Onaim, hai mreek nai' Yudas ma nai' Silas, mautum sin es natoon ki surat re' ia in afan.
28Uisneno In Smana Kninu' natoon anrair kai, ma hai msa' mroim mituin on naan, nak hi kaisa' mituin hai harat Yahudi oke', on re' haar herit. Natuin harat huma' re' naan, anha'fenab hi tuam ein naan rum-ruum. Mes anmui' rasi bian, re' hi ro he mimnau sin:
29Kaisa' mmakaek ma mmakoin karu ka fee-mone fa.
Kaisa' meuk sis-fuat.
Kaisa' miah naa'.
Ma kaisa' meuk sisi na'ko mu'it re' nfuut niis on.
Karu hi bisa mpanat hi tuam ein na'ko rasin naan, hi ka meik fa ha'nisit neu hi aom-bian nonot apirsait atoni' Yahudi. Nok rasi nana te, hi bisa mibua mok sin rek-reko. Hai surat re' ia, antuu' on naan. Ao-mina' ma ao-reko neu ki.”
30Sin ntopu nrair surat nana te, nai' Paulus sin naseon ein, ma naon nkonon neu kota Antiokia. Antean bare nana te, sin no'en nabuab nonot apirsait sin, ma nfeen sin surat naan. 31Oras sin nrees anrair surat naan, sin arsin nmarinen maten, natuin surat naan in aafn ee nha'tain sin nekak.
32Uisneno npaek nai' Yudas ma nai' Silas amsa', anfanin In mafefa' kninu'. Sin nua sin nareta' are' rais reta' namfau neu nonot apirsait anbi kota naan. Sin nfaineek ma naheran nonot apirsait sin nekak. 33Oras sin nua sin natuan a'roo anbi bare naan, nonot apirsait Antiokia nafetin sin he nfanin on Yerusalem neu nonot apirsait re' anreek sin neman. Sin nafetin sin nok neek marinet. 34[Mes nai' Silas on re' he nroim he natua nabaar anbi Antiokia.]Anmui' tuis un-unu' bian re' ka ntui fa era' 34 ia.
35Nai' Paulus ma nai' Barnabas natuan sero 'roo anbin bare naan. Sin imsa' anturun sin aok-bian re' natoon Usif Yesus In Rana 'Honis.
Nai' Paulus ma nai' Barnabas anbaits ok
36Oras nai' Paulus ma nai' Barnabas natuan sero 'roo nbin Antiokia, nai' Paulus nak neu nai' Barnabas am nak, “Ba'e! Uum he hit tfain on bare-bare re' nahunut hit taam teis tok sin. Hit tnao he tkius tiit hit aok-bian sin a'monik. Ka tahiin he sin on mee? Te tuaf ein re' naan, sin fe' anpirsain neu Usif Yesus fe' ka 'roo fa fe'. Neon goes ii, hit tanoni' sin. Es nana te, uum he hit tnao tkius tiit sin.” 37Anneen nai' Paulus na'uab on nana te, nai' Barnabas anroim natuin. Nai' Barnabas anroim he neik nai' Yohanis nok sin. (Fe'-fe'e te sin nteek nai' Yohanis ia msa' nak, nai' Markus). 38Mes nai' Paulus anpeen. Natuin neon goes ii, oras sin nbin propinsi Pamfiria te, nai' Markus nnao nasaitan sin.fHaef ein sin Reta' 13:13 39Nai' Paulus nok nai' Barnabas nasurin ko'u, tar antea sin nua sin anbaits ok. Onaim, nai' Barnabas neik nai' Markus, sin nua sin nsaen bnao oe ma nnaon ntean puru Siprus.
40Nai' Paulus nok nai' Silas. Oras sin he nnaon, nonot apirsait abitan Antiokia n'onen ntoit Uisneno he npanat sin, ma Uisneno msa' nakrira' In Nekan Arekot naan neu sin. Onen nararin ate, sin nua sin nnaon. 41Rari te, sin nnaon neu propinsi Siria ma propinsi Kirikia, anfuun am nateef. Anbi bare me-mee, sin naheran nonot apirsait sin nekak.
Nai' Timotius nabua nok nai' Paulus ma nai' Silas
161Rari te, nai' Paulus sin nnaon konon, nahunun neu kota Derbe. Rari te, sin naon nkonon neu kota Listra. Anbi bare naan, sin nateef nok atoin muinf es, in kaan ee, nai' Timotius. In aamf ee, atoin Yunani. Mes in ainf ee, bifee Yahudi re' npirsai nrair neu Usif Yesus. Nai' Timotius amsa' nfain apirsait neu Usif Yesus. 2Are' nonot apirsait ein abitan kota Listra ma kota Ikonium, nahiin nak nai' Timotius naan, atoin reko. 3Nai' Paulus anroim henati' nai' Timotius nok sin. Mes anmui' atoni' Yahudi et bare naan nahinin nak nai' Timotius in aamf ee, atoin Yunani, onaim in re' naan, fe' ka nheir fa fe', natuin harat atoni' Yahudi. Es nana te, nai' Paulus an'ator ma sin nheir nai' Timotius.*Nai' Paulus nahiin, nak atoni' re' ka nheir fa fe', ka nabei' fa he ntaam neu atoni' Yahudi sin uim onen. Karu nai' Timotius anroim he nbaab nai' Paulus he natoon Rais Reko na'ko Usif Yesus neu atoni' Yahudi sin, in ro he nheir on re' atoni' Yahudi msa'. Nok rasi nana te, na' nabei' he in npoi ma ntaam anbi atoni' Yahudi sin atnanak. Nai' Timotius ma nai' Paulus
4Rari te, sin naon na'ko bare neu bare, he natoon rasi tfeka' re' haef Usif Yesus sin ma atoni mnasi' nonot apirsait sin nafeek anrari nbi Yerusalem. 5Nok rasi nana te, sin naheran anteni' nonot apirsait ein sin nekak. Na'ko neno neu neno, oras neu oras, nonot apirsait sin na'baab ok piut.
Nai' Paulus napein hanaf he nnao neu Makedonia
6Rari te, nai' Paulus sin nnaon nkonon. Sin nnaon neu propinsi Frigia ma propinsi Garatia, natuin Uisneno In Smana Kninu' npenan sin he kaisa' nnao natoon Rais Reko Usif Yesus anbi propinsi Asia. 7Oras sin ntean baar jes re' nmanaak nok propinsi Misia, sin nsoob ein he ntaman neu propinsi Bitinia. Mes Usif Yesus In Smanan npenan sin he kaisa' nnaon neu bare naan.Oras ia, propinsi-propinsi re' nahunut anteek sin at nak, Frigia, Garatia, Asia, Misia, ma Bitinia, arsin antaman et Pah Turki. 8Rari te, sin nnaon konon npeo' ranan re' nbi propinsi Misia, ma ntean kota Troas.
9Mabe' naan, Uisneno nakrira' mnitas neu nai' Paulus. In niit tuaf es anhake nbi taas je panin, anbi propinsi es, re' in kaan ee, Makedonia. Atoni' naan anhunun ma ntoti mnak, “Aam! Au uskau ko he uum meu ia, he mturun kai fe'!” 10Nai' Paulus niit on nana te, haiAnbi reta ia, nmurai npaek kata ‘hai’, natuin nai' Lukas anmurai nnao nabua nok nai' Paulus sin. Nai' Lukas es antui surat re' ia. mifeek he mnao meu Makedonia. Hai mitenab mak, naan Uisneno es re' nreun kai, he mnao mitoon In Rana' 'Honis meu abitan taas je panin. Etun In npenan kai, he kaisa' mnao meu baer sona'.
Anbi kota Filipi, bifee mnasi' ain Lidia anpirsai neu Usif Yesus
11Rari te, hai msae bnao oe nbi kota Troas, he mraak meu pur aan es, in kaan ee, Samotrake. Noka' te, hai mraak amtein ma mtea kota es, in kaan ee, Neaporis. Hai msanu mbi naan. 12Mi'ko bare naan, hai mnao ha raan meto' meu kota ko' goes, in kaan ee, Filipi. (Filipi naan mateka' nbi propinsi Makedonia, ma ana' prenat Roma msa' nnaa' kuasat anbi kota naan.) Hai mitua neno faukah anbi bare naan. Nai' Paulus sin nateef ain Lidia
13Nateef nok neno snasat atoni' Yahudi sin, hai mnao maim baer onen atoni' Yahudi. Hai mitenab mak baer onen naan of et noo je ninen. Es nana te, hai mnao mpoi kre'o mi'ko kota naan, tar amtea hai mi'euk mok noo jes. Hai miteef mok bifee mnasi' puukn es anbi naan.§Natuin atoran, ro he nmui' atoni' Yahudi bo'es fe', na' bisa sin nmo'en uim onen Yahudi. Sin ka nsoi' fa bifee nu. Onaim, natuin anmui' bifee fauk an'oen nein et noe Gangites in ninen, hit tahiin tak anbi kota Filipi naan, atoin mone Yahudi ka ntea fa tuaf bo'es. Onaim, hai mtoko ma mi'uab mok sin. 14Na'ko bifee pukan naan, anmui' bifee jes, in kaan ee, bi Lidia. In neem na'ko kota es, re' na'roo et propinsi Asia, in kaan ee, Tiatira. Bifee re' ia, na'sosa' tai maas me-umub re' ma'osa', neu atoin makana'. In makoe nbi rais onen neu Uisneno. Onaim, in nneen nai' Paulus in uab ein, ma in ntoup sin oras naan.
15Rari te, hai misrain ain Lidia nok in uum je naan ee oke'. Misrain mirair sin ite, sin nfee hana skaut neu kai, mnak, “In ama' sin. Karu hi mitenab mak au 'pirsai 'rair 'eu Usif Yesus te, hi iim meu hai umi ma mitua mtahan mok kai.” In nfuir kai piut, tar antea hai mituin.
Sin nataam nai' Paulus ma nai' Silas nbi bui anbi kota Filipi
16Neon goes, oras hai mnao meu baer onen, hai miteef ri'feet goes. In re' naan, atoni in ate. Niut re'uf es antaam ne, es in bisa ntae ma nrees atoni in uan. In imsa' bisa nahiin atoni in rasi na'ko uun a'ba'an. Onaim, atoni' namfau nromin he nfeen roit neu ri'an-feto naan ma ntotin he in ntae sin uak ein. Mes an-feto naan, in a'naet sin es napein are' roit naan, tar antea sin mu'in maten. 17Neno naan, oras hai mnao te, an-feto naan natuin kai piut. Ma in nhunun nak, “Atoin ein re' ia, aten na'ko Uisneno A'kuasat. Sin neman he nakrira' ranan, he on mee te atoni' bisa napein 'honis, ma nafeitn ok na'ko sin saant ein ii!”
18Ri'an-feto naan anmoe' on naan, tar antea neno nuam-teun. Kro-roo te, nai' Paulus ka nroim he nneen anteni' fa ri'an-feto naan in uaban. Onaim in nabani' ma nkius na'ke'en ri'an-feto naan, ma in napreent ee, mnak, “Hoe! Niut re'uf! Au 'eik kuasat Usif Yesus, ma uprenat ko, ampoi nai mu'ko ri'an-feto ia, oras ia!” Nai' Paulus na'uab anrair on nana te, niut re'uf naan anpoi nain. Nai' Paulus nriu' niut re'uf na'ko ri'-feto
19Oras in a'naet ein nahinin nak, sin ate, in ma'tanin ma manenun naan namneuk, sin nato'on, natuin sin ka napenin fa roit antein. Rari te, sin nnaa' neik nai' Paulus ma nai' Silas neu 'masa', re' nmui' baar jes re' nati' te sin npaak je he nafekan rasi. 20Anbi bare naan, sin nkoa' ein naheer-heran nak, “Atoin ein ia neman he nareu' hit kota. Te kah, sin ka na'kon fa bare ia. Sin atoni' Yahudi, re' neman na'kon bare 'ro-'roo he nmo'en taisibu nbin ia! 21Sin imsa' nanoni' too mfaun nak, hit kaisa' ttoe tatuin ana' aprenat Roma sin atoran, he tatuin sin atoran.”
22Ma nnenan on nana te, too mfaun sin ntaisibun, ma nnaon nbaan nai' Paulus ma nai' Silas. Onaim, atoin a'nakat es anbi naan, nreun sin tar sin npius nareo' nai' Paulus ma nai' Silas sin paken, oke te sin nbeos sin. 23Sin nbeos nai' Paulus nok nai' Silas, rari te, sin nataam sin neu bui. Sin nreek a'naak paot anbi naan, he npanat atoin nua ein naan rek-reko. Kais-kaisa' sin naenan. 24Anneen on nana te, a'nak paot naan nataam sin neu ke'en es anbi bui naan in atnanan. Onaim, in haip sin haek ein neik hau hapit. Sin nhaip nai' Paulus sin haek ein neik hau hapit anbi bui
25Of ai' oras fai tnana' te, nai' Paulus ma nai' Silas an'oen ein ma siin he nbo'is Uisneno. Atoin hukun bian nokan nbin re' naan, nokan nenan sin nsiin. 26Nok askeken, afgoe na'beko' ko'u on re' ntai-nuun, tar antea bui naan ok-oke' na'beko' msa'. Bui naan in eon ein nasoitn ok manua fekon. Onaim, atoin huukn ein, sin koren fuuts ein natsefi' oke'.
27Oras naan, a'nak paot anbi bui naan, naskeke nfeen, ma in nkius bui naan in eon ein nasoitn ok manua fekon. Ankius on nana te, in natenab nak ai' atoin hukun sin naenan nrarin. Rari te, in faik in beens ee he nheo niis on. 28Mes nai' Paulus ankoa' naher-heer, ma nakain ee, nak, “Airoo, aam! Kaisa' mheo misoom! Hai es ia fe', oo!” Sin nakninu' nai' Paulus in paap ein
29Anneen hanaf nana te, a'nak paot naan namtau nmaet, ma in imsa' ntaka'nana'. Rari te, in nreun he neikn ee 'nopo', onaim in naen antaam neu bui naan in nanan, mes in aon ii ta'i-ta'i. Ma in nri'-tuu anbi nai' Paulus ma nai' Silas sin haek ein.
30Onaim in napoit sin na'ko bui, rari te in nataan sin am, nak, “In ama' arki! Au neek ki nsuus anmaet. Au he 'moe' saa' henati' au bisa ufeitn ok u'ko suust ein ia?”
31Nai' Paulus sin ntonin am nak, “In raan ii onai: Ho mpirsai meu Usif Yesus, henati' In nfee ko 'honis. Ho uum je naan ee msa'.” 32Rari te, nai' Paulus ma nai' Silas na'uab nok a'nak paot bui naan, ma in uum je naan ee arsin. Sin natoon Usif Yesus In Rana' 'Honis neu sin. 33Ankono kre'o na'ko fai tnana' naan, a'nak bui naan neik nai' Paulus ma nai' Silas he nboe ma npairoir papa' re' afi sin nbeos sin. Rari te, sin nasrain a'nak paot bui naan, nok in uum je naan ee ok-oke'. 34Oke te, in nok sin antaman neu in umi, ma ntuthae sin. In nok in uum je naan ee nmariin anmaten, natuin sin npirsai Uisneno.
35Kik-kiku te, a'naet sin re' nafeek rasi, sin nfeen hanaf neu a'nak paot bui, he in napoitan nai' Paulus ma nai' Silas.
36Anneen on nana te, a'nak bui naan natonan nai' Paulus am nak, “In ama' arki! A'naet ein nafeek anrarin he nafetin ki. Es nana te, hi mnao nai nok ao-mina'.”
37Anneen on nana te, nai' Paulus ka ntoup fa reko. Onaim, in natoon neu an renu' es, nak, “Kais on naan! Natuin hai too Romas kai. Onaim hai mtoit hai pa'! Ana' prenat sin ro he n'ator hai rasi ia natuin atoran. Tatuin in amneon ii te, ro 'took he t'aa' rasi fe', oke te, na' thukun atoni'. Mes sin ka nmo'en fa on naan. Sin ka ntokon fa he n'a'an rasi nahuun, he naim nahiin hai saant ii saa', mes sin nbeos na'ba'-ba'e kai nbi too mfaun sin matak. Ka tiit fa sanat saa' re' he nrair tu'in, he sin nataam kai neu bui. Ia ro namneo-namneo, sin ntanhai nrair atoran prenat pah Roma. Onaim oras ia, sin he napoitan kai mninu'-mninu' na'ko bui, henati' atoni' kaisa' nahiin hai saant ii saa'? Ka on fa naan! Mreun a'naet sin neikn ok neman, he nafetin kai. Nok ranan nana te, na' hai of amtoup.”
38Oras haef nana nfain ma natoon nai' Paulus in uab ein naan, a'naet sin nahinin nak sin nua sin anmu'in pa' on abitan pah Roma. Onaim sin namtaun nmaten. 39Rari te, a'naet sin neman neu bui ma sin manaku' sin saant ein, ma ntotin saok sanat na'ko nai' Paulus ma nai' Silas. Rari te, sin nafetin sin nua sin, ma sin ntotin he sin nua sin nasaitan kota naan. 40Anpoin na'ko bui nana te, nai' Paulus sin nnaon neu ain Lidia in umi. Nbi naan, sin nabuan nok apirsait ein. Sin nanoni' sin, ma naheran anteni' sin nekak. Rari te, sin nnaon nasaitan kota naan.
Nai' Paulus sin nnaon neu kota Tesalonika
171Rari te, nai' Paulus ma nai' Silas annao nkonon. Sin kono haa kota es, in kaan ee, Amfiporis. Ma sin nnaon neu kota es, in kaan ee, Apolonia. Na'ko naan, sin nnao nkonon ma ntean kota Tesalonika. Anbi kota naan, anmui' uim onen atoni' Yahudi es. Ranan na'ko Filipi neu Berea
2Karu sin ntean baar jes, re' nmui' uim onen, nateef nok neno snasat ate, nai' Paulus biasa ntaam ma nok an'onen nok abitan naan. Anbin Tesalonika msa', in nok antaam anbi sin uim onen. Onaim, in nok anmakoni' nekaf nok sin anbi naan, sin npaek Uisneno In Sura Kninu'. In nok an'onen nok sin anbi neno snasat era' teun natuut-tuutah. 3In natonan sin am nak, “Karu hit ttae tarek-reko' nbi Uisneno In Surat naan, hit tahiin tak sin na'uab anrarin na'ko un-unu', nak Tuaf re' Uisneno nba'an he nsoun Ee neem neu kit, of in napein ha'mu'it namfau. In of anmaet. Mes rari te, Uisneno of anpaek In kuasat he namonib nafain Ee. Naa, oras ia, hit tahini trair tak, Tuaf re' Uisneno nba'an naan Je, es re' Nai' Yesus!”
4Annenan on nana te, anmui' atoni' Yahudi bian antoup nai' Paulus in uab ein, rari te, sin nabuan nok nai' Paulus sin. Na'ko tuaf-tuaf re' antoup uab ein naan, anmui' msa' atoni'-atoni' Yunani re' sin namnau niis Uisneno, nok bifee bian re' nmu'in kan reok mateka' anbin kota naan.
5Mes atoni' Yahudi sin a'naet ein ansaken ma nneek menan. Onaim, sin nhuita' are' atoes sin he ntaisibun. Oras too mfaun nabuan nrarin on nana te, sin nmurai nmo'en taisibu nbin kota naan. Sin naim nai' Paulus ma nai' Silas he sin nheer neik sin neu too mfaun re' fe' antaisibun naan. Rari te, sin nnaon nareu' nai' Yason in umi, natuin nai' Paulus nok nai' Silas natua ntaahn ein anbin naan. 6-7Mes sin ka napein fa nai' Paulus sin anbin naan. Rari te, sin nheer neik nai' Yason ma nonot apirsait bian neu bare feek rasi. Sin nakuu nai' Yason, nak, “Oras ia, anmui' asusit re' neman et hit kota. Sin nnaon neu bare me-mee te, sin mo'en taisibu! Oras ia, sin neman he nareu' hit atoran anbi bare ia, rari te, nseun ee neik sin atoran! Nai' Yason ia, antopu nrair tuaf ein re' naan, ma antupan anbi in umi! Ma sin arsin nraban hit atoran, natuin sin ka nromin fa he nmanaku' neu hit Uis Ko'u, Keser. Sin arahaa nmanaku' neu sin Uis Ko' goes, in kaan Ee, Usif Yesus.”
8Annenan on nana te, a'naet ein, ma atoni'-atoni' nbin bare naan, sin teenb ein nrik-raakn ok. 9Rari te, a'naet anbi kota naan nreun nai' Yason ma nonot apirsait ein he nbaen ein roit he sin nmana'feef nak, sin of ka nmo'en fa taisibu ntein ein, ma ka naenan fa. Anbaen ein anrarin ate, sin nafetin sin nai' Yason.
Nai' Paulus sin nnaon neu kota Berea
10Mabe naan, nonot apirsait ein abitan kota Tesalonika naten-teenb ein te, nak, reko nneis sin nsonu' nai' Paulus ma nai' Silas neu bare bian. Rari te, sin nsonu' atoin nua ein naan neu kota es, in kaan ee, Berea. Antean nana te, sin ntaman neu uim onen atoni' Yahudi. 11Mes atoni' Yahudi abitan Berea naan, ka on fa abitan Tesalonika. Sin nromin maten he nnenan, ma nabaarb ok he ntoup nai' Paulus sin uab keni. Fin abitan Berea, anneen narek-reko' nai' Paulus sin, ma nkius narek-reko' Uisneno In Sura Kninu'. Sin namin he nahiin, nai' Paulus sin uab kein naan, batuur aa oo, ai' kah. Es nana te, fai-manas sin nparikas Uisneno In Suur Akninu' naan, tar antea namnuut. 12Nok ranan nana te, atoni' Yahudi namfau anbi bare naan, anpirsain neu Usif Yesus. On nana msa', atoin Yunani sin. Sin re' anpirsain neu Usif Yesus naan, anmu'in rais furi ko'u. Anmui' bifee ma atoni'.
13Ma nbi oras naan, atoni' Yahudi abitan Tesalonika annenan nak nai' Paulus sin nanoni' Uisneno In Kabin ma Prenat et kota Berea. Sin neem natuin ein, ma sin nhuita' too goe, he nmo'en taisibu nteni' anbi bare naan. 14Es nana te, abitan Berea neik nai' Paulus rabah neu taas je ninen. Mes nai' Timotius ma nai' Silas natua nabaran anbin Berea. 15Atoin ein naan, annaon naat nai' Paulus antean kota es, in kaan ee, Atena. Rari te, sin namaik ee anbi naan, ma sin nfanin on kota Berea. Sin neikin rais manba'an na'ko nai' Paulus nak, nai' Silas ma nai' Timotius ro he neman rabah nai he nabuan nokan.
Nai' Paulus anbi kota ko'u Atena
16Oras nai' Paulus anpao nai' Silas ma nai' Timotius sin amneem kein neu Atena, in neekn ii nsuus, natuin in niit baer fuat namfau nbi kota naan. Nai' Paulus nkis-kius abitan Atena sin baer fuat ein
17Mes anbi naan, anmui' atoni' Yahudi nok atoni' teta' bian re' n'onen neu Uisneno. Nai' Paulus antaam neu sin uim onen, ma nmakoin ein tenab nok sin. Neno-neno te, in nnao neu 'masa' ma na'uab nok tuaf seka-kau guah anbi naan. 18Rari te, in maktaan ein nok tungguru bian na'ko pukan nua anbin kota naan. Pukan es, es re' Epikoros, ma pukan es anteni', es re' Stoa.*Atoni' na'ko pukan Epikoros sin natuin tungguru es, in kaan ee, Epikoros. In nanoni' nak, rasi re' reko nneis-neis, es re' monit re' naheun nok neek marinet. Kaisa' tatenab rasi bian. Ma atoni' na'ko pukan Stoa, sin natuin tungguru es, in kaan ee, Seno. In nanoni' nak, atoni' ro he npaant on rek-reko, ma n'ator in teenb ii, tar antea in ka nnaben niit fa menas. Mes oras in na'uab antoom Usif Yesus, nak In nmoni nfain na'ko In a'maet Ne te, anmui' tuaf re' naronon hape, nak, “Thfoe'! Poit ii tuan ee, es re' ia!” Bian na'aak nein mnak, “Airoo! Atoni' ia he na'seke' kit, he hit tfua teu sin pah tua soon en!”
19-21Abitan Atena ma atoin amnemat abitan kota naan, karu nneen rais fe'u te, on re' noin fe'u, tenab fe'u, sin biasa ntook nabuan ma nmakoin ein nekaf anbi 'toe' aan es, sin nteek ee te, Areopagus.Rari te, anmui' tuaf na'ko sin neik nai' Paulus annao neu bare naan, ma sin ntoot je, nak, “Neu! Mutoon miit kai, noin fe'u naan!Natuin ho mu'uab rais fe'u, re' nmoe' kai he mtaka'nana' kre'o. Onaim, hai mtoit he ho mu'uab amteni' fe', henati' hai mihiin batuur.”
22-23Rari te, nai' Paulus anhaek ma na'uab am nak, “Hi atoin Atenas arki! Au 'nao 'noon urair hi kota ia, ma au 'iit urair 'ak namneo, hi ammakoe he minaoba' atoran rais pirsait. Au 'iit hi baer fuat ein et me-mee. Mes au 'iit baer fuat es, maruna' nak, ‘Ia fuat neu pah tuaf ka mahini' fa’. He tabain tet tak, hi mfua mrair meu Uisneno, mes hi ka mihiin Je fa fe'. Naa, In es re' au utoon ki Je naan.
24In es re' nmoe' neno-tunan ma pah-pinan, nok in afan ok-oke'. In es Usif neu are' saa' et neno-tunan ma pah-pinan. Onaim, In ka natua fa et uim fuat re' mansian ii nmo'e. 25In es anfee snasaf ma namonib hit mansian. Paara' te, In es anfee are' saa' re' hit tperuu. Mes In ka nperuu fa sa'-saa'. Es nana te, mansian ii ka nabei' fa he ntuur Ne.a1 Usif sin 8:27, Nai' Yesaya 42:5, Haef ein sin Reta' 8:47 26Na'ko tuaf mese', In namonib too nbi pah-pinan nfuun am nateef. In es anbait neu pah-pah, es-esat nok in pah. Ma In es an'ator pah-pah sin a'hakek ma sin a'mofuk, mese'-mese' te nok in etin.
27Onaim, In nmoe' on naan, natuin In nroim henati' hit mansian kit, taim ma tahiin Je rek-reko. Mansian sin ro namin, kar-karu sin he nateef nok Ne. Mes mneon ii, In ka na'roo fa na'ko kit. 28Anmui' tuaf na'uab niit nak,
‘In es re' uuf neu hit asnasak.
In es re' 'ba'af na'ko hit a'monik.’
Anmui' hi amnait-nee msa', na'uab ein nak,
‘Hit tmoin, ta'koon ee.
Etun hit tfain in sufan.’
29Naan ro batuur. Hit arkit ia, Uisneno In suufna kit. Onaim, kais mitenab mak Uisneno nahuum on baer fuat mahuma', re' mansian bisa nmo'e neki mnatu', ai' noin muti', ai' fatu, natuin sin tenab ein kuuk. 30Nahunu te, batuur mansian ii ka nahiin fa rasi naan. Etun es re' Uisneno nafetin kit he hit tmoin tatuin hit monok. Mes oras ia, In ka nroim fa he hit tmoin on nana nteni'. Etun In nfee prenat nak, hit ro he tnao tasaitan ma tparakan fuat ein re' naan, rari te, tnao tatuin Ee nai. 31In imsa' nbera' nain ors es, he nhukun pah-pinan ia nok in afan no mes-mese', natuin sin saant ein. Ma In nruur ma nreek nain Tuaf es anfain In Afeek Rasi. Tuaf naan of nafeek rasi te, natai. Oras ia, hit tahiin nok akninu', Afeek Rasi naan es re' sekau. In, es re' nmate nrair, mes Uisneno namonib nafain Ee.”
32Mes oras re' abuat ein naan anneen nai' Paulus nak, anmui' atoin amates anmoni nfain, sin mains ee. Mes anmui' tuaf bian anromin he nneen neu ne. Sin natonan nai' Paulus, nak, “Hai mrom-roim fe' he mneen ho uab ein naan. Mes mautum anbi ors es anteni'.” 33Rari te, nai' Paulus annao nasaitan bare naan. 34Mes anmui' tuaf re' annao nabua nok ne, natuin sin npirsain nrair Usif Yesus. Es na'ko sin re' nati' te an'ator rasi anbi Areopagus, in kaan ee, nai' Dionisius. Nok bifee es, in kaan ee, bi Damaris. Ma nmui' bian anteni', re' nnaon nabuan nok sin.
Nai' Paulus anmakhiin ein nok ain Priskila ma aam Akila anbi kota Korintus
181-3Oras naan, Uis Ko'u Keser Roma, in kaan ee, nai' Kradius. In nato'on atoni' Yahudi sin, rari te, in nriu' napoitan sin na'ko kota Roma nbi propinsi Italia. Onaim, sin nsisae'n ok anbi me-mee. Anmui' naan atoin Yahudi es, in kaan ee, nai' Akila, ma nok in fee je, bi Priskila. Sin nua sin naen anpoi na'kon propinsi Italia, nnaon neu kota es, in kaan ee, Korintus. Nai' Akila ia, neem na'ko propinsi Pontus. In meupn ii, es re' he nmoe' bare' na'ko pasu.
Oras naan, nai' Paulus amsa' nnao nasaitan kota Atena, ma in annao neu kota Korintus. Anbi naan, nai' Paulus anmakhiin ein nok nai' Akila ma bi Priskila, natuin in imsa' amoe' bare na'ko pasu. Sin natua nabuan, ma nmeup nabuan. Nai' Paulus ma nai' Akila ma bi Priskila sin nmeup nabuan
4Karu ntea neno snasat atoni' Yahudi sin ate, nai' Paulus antaam neu sin uim onen. Anbi naan, in nsoba' he nfuri' atoni' Yahudi, ma atoni' teta', he npirsain neu Usif Yesus.
5Mes oras nai' Silas ma nai' Timotius neman na'ko propinsi Makedonia, nai' Paulus nasnasab meup pasu naan. Fai-manas in meup ma'tani' ma natonan atoni' Yahudi sin, nak, “Atoni' re' hit arkit atpao na'ko un-unu', re' Uisneno nba'an he nsoun Ee re' naan, neem anrair. In es re', Usif Yesus!”
6Mes anmui' atoni' Yahudi re' nraab Ne piut, ma sin na'uab namouf goe. Rari te, nai' Paulus ntekar afu skukuk na'ko in baer paken, nfain tanar es nak, in ka nfairore nteni' sin fa, natuin sin ka nromin fa he ntoup Rais Reko re' in natoon neu sin. Onaim in na'uab, am nak, “Hi re' ia, on re' he bainesi' ki! Hi on he mikosob kim hi ruikm ein! Mes maut nai! Hi of mitaah kim hi saant ein. Of hi mitaah kim! Nmurai na'ko oras ia, au ka 'mu'i 'teni' fa urusan ok atoni' Yahudi ki. Au he 'nao unoni' uuf a'teta' re' ka na'ko fa atoni' Yahudi.”
7Anmui' uum jes anbi uim onen naan in aon-bian. In tuan ee, kaan ee, nai' Titius Yustus. In ka na'ko fa atoni' Yahudi, mes in neek ne nmariin neu Uisneno. Rari te, oras nai' Paulus annao nasaitan atoni' Yahudi sin, in nnao ma ntaam neu aam Titius in umi.
8Ma uim onen naan in a'nak te npirsai neu Usif Yesus amsa'. In kaan ee, nai' Krispus. In uum je naan amsa' npirsain, nabu-buan nok atoni' Korintus bian re' nneen nai' Paulus. Rari te, nai' Paulus nasrain sin ok-oke'.
9Anbi faaj es ate, nahuum on re' anbi mneit, nai' Paulus anneen Uisneno na'uab am nak, “Paulus, ho kaisa' mumtau, ma kaisa' m'oer meu mepu ia, natuin ho 'sutais ein ka oek ein fa fe'. Ho ro he munoni' sin piut meik Rais Reko na'ko Kau. 10Mumnau, goo! Ho ka mmepu mmesef. Fin Au 'ok ko. Maski atoni' nasusab ko, mes Au 'pasan Au haek neu ko. Ma Au 'kius ko fai-manas. Kaisa' mnikan, anbi kota re' ia, Aung guin namfaun.”
11Anneen on nana te, nai' Paulus natua sero 'roo nbi kota Korintus. In nanoni' Uisneno In Rana 'Honis anbi naan, tar antea toon es ma stena'.
12Oras naan, sin nasaeb tuaf es nrair gubernor anbi propinsi Akaya. In kaan ee, nai' Gario.*Natuin tuis anbi faat goes, sin nasaeb nai' Gario njair gubernor nbi Akaya, fun hitu', toon 51. Onaim, atoni' Yahudi sin anma'akoran ma sin nheer neik nai' Paulus annao neu gubernor, anbi bare feek rasi. 13Onaim sin natraak nai' Paulus am, nak, “Atoni' re' ia, anfuri' too mfaun he natuin pirsai fe'u. Maski ana' prenat Roma ka nahiin fa pirsait naan!”
14Mes oras nai' Paulus he nfei in fefan, he namneob in tuan, gubernor naan ansenu nfeek in uaban. In nakaina' nain atoin ein re' natraak nai' Paulus, nak, “Hae! Atoni' Yahudi ki. Mitniin fe'! Karu hi mitrakan kau rais re'uf, ai' rais marorot, au ro he 'neen hi rasi naan. 15Mes rasi re' hi meik je neem re' ia, naan rasi re' et hi uum je nanan! Suma hi misurin rasi re' nmatoom nok atoran pirsait Yahudi, ma nok in uab eni, ma nok sin kaang keni. Ana' parent ii ka n'urus fa rasin on re' naan!”Atoni' Yahudi biasa nmaka' rais ein nok rais reta' monif.
16Rari te, gubernor naan anriu' napoitan sin na'ko bare feek rasi naan. 17Onaim, atoni' Yunani sin anheek naan tuaf es, in kaan ee, nai' Sostenes. In re' naan, a'nakat na'ko atoni' Yahudi sin uim onen. Onaim, sin nheer neik je, ma nbees goe anbi gubernor ee in matan. Mes gubernor naan ka nfairoer sin fa.
Na'ko Korintus, nai' Paulus anfani nteni' on kota Antiokia et propinsi Siria
18-19Rari te, nai' Paulus natua nabaar anbi Korintus. Mes a'ro-'roo te, in nasee neu apirsait ein anbi naan. Rarit in, ma bi Priskila ma nai' Akila, nnaon neu kota es, in kaan ee, Kengkrea, he npaon abnao oe. Anbi naan, nai' Paulus ankeu in a'nakan he nfain tanar nak, saa' re' in nba'an nraar je nok Uisneno, oras ia, in nmoe' je.Karu nmui' atoni' Yahudi nmoe' manba'an nok Uisneno, in ro he nanaah on. Reka' in nmo'e nrair manba'an naan, in nkeu in a'nakan. Mkius Sur So'it (Bilangan) 6:18. Rari te, sin nsaen bnao oe, ma nnaon neu kota Efesus. Antean naan, sin nsanun na'ko bnao naan. Ma nai' Paulus nasaitan tua nua ein naan, ma in ntaam neu atoni' Yahudi sin uim onen. Anbi naan, in makoni' tenab nok atoni' Yahudi sin. 20Sin na'ub-uab ein on nana te, atoni' Yahudi sin antotin he nai' Paulus natua nteni' nok sin sero 'roo. Mes in ka nromif. 21Rari te, in nasee mnak, “Aok-bian arki, kaisa' hi neekm ein nabatin! Karu Uisneno nfei ranan neu kau te, of au uum he 'kisu 'teni' ki.” Na'uab anrair on nana te, in nnao nasaitan kota Efesus.§Anmui' ahinit nak, re' anfain rasi 'tuta' nansaa' am es re' nai' Paulus he nasaitan sin, natuin in nroim he nok antaam neu fesat Paska anbi Yerusalem. Karu in nkaibata' in tuan ii te, oras oik ko' gui ntea te, in sarit naan of ka nanook be fa.
22Rari te, in nsae bnao oe nteni', ma nnao nkoon tar antea kota Kaisarea. Ma in nsanu nbi naan. Rari te, in nao neki nsae neu Yerusalem, ma nmataeb nok apirsait ein anbi naan. Rari te, in nfain on kota Antiokia. 23In natua sero' roo nbi naan, rari te, in nnao nteni', in nnao nfuun am nateef anbi propinsi Garatia ma propinsi Frigia. Anbi naan, in naheran apirsait ein sin nekak.
Nai' Apolos anbi kota Efesus ma kota Korintus
24Oras naan, anmui' atoin Yahudi es, na'ko kota Areksanderia et propinsi Masir. In kaan ee, nai' Apolos. In re' naan, atoin fefa' 'honis. In nahiin Uisneno In Suur Akniun ee in afne namnuut. In fe' neem antea kota Efesus. 25In nneen anrair reta' ntoom Usif Yesus, ma in nmariin he nareta' nafain ee neu tuaf bian. In nareta' nok marinet, ma saa' re' in na'uab ee naan, ro namneo. Suma in fe' ka nahiin narair fa are' rasi naan oke'. In suma nahiin nak, nai' Yohanis nasrain atoni', karu sin nasaitan sin saant ein. 26Anbi neot es ate, in na'uab ka na'nifa' fa anbi uim onen atoni' Yahudi. Ain Priskila nok aam Akila sin imsa' nok annenan. N'onen nrarin ate, sin naskau neik je on sin umi. Anbi naan, sin natoon ee, Usif Yesus In Rana 'Honis, tar antea namnuut.
27Rari te, nai' Apolos nafeek he nnao neu propinsi Akaya. Apirsait ein anbi kota Efesus anneek mesen nok in romin. Rari te, sin ntui suurt es, neu sin aok-bian sin abitan Akaya, ma ntotin he sin ntoup nai' Apolos nok rek-reko. Antoup surat naan, rari te in nnao ntea Akaya. Anbi naan, in nturun apirsait ein batur-batuur. 28In imsa' te anmakoin ein nekaf nok atoni' Yahudi sin, anbi too mfaun sin matak, mes sin ka niis ee fa. In nroim he npaek Uisneno In Suur Akninu' he nanoni' sin, nak, “Tuaf re' Uisneno nba'an he nsoun Ee, re' hit tpao 'ro-'roo gui, In es re' Usif Yesus!”
Nai' Paulus anfani nteni' nbi kota Efesus
191Oras nai' Apolos fe' nbi kota Korintus et propinsi Akaya, nai' Paulus annao nfuun kuan ein abitan knet ko'u. Rari te, in ntea kota Efesus. Anbi naan, in nateef nok tuaf fauk re' npirsain nrarin neu Usif Yesus.
2Onaim, in nataan sin am nak, “Aok-bian arki! Neno hi mpirsai meu Usif Yesus, hi mtoup In Asmana Kniun Ee, oo, ai' kah?”
Sin natahan am nak, “Kah fa, tua! Hai ka mneen miit fa fe', nak Uisneno nmui' Smanaf on re' naan, tua.”
3Ma nai' Paulus nataan anteni' sin am, nak, “Karu on nana te, sin nasrain ki, neik srani' mee?”
Onaim sin natahan am nak, “Sin nasrain kai, npaek nai' Yohanis in asranit, tua.”
4Onaim, nai' Paulus nak, “Mneen fe'! Nai' Yohanis nasrain atoni' he nrair tanar nak, sin nasnasab sin tuak ein na'ko sanat-sanat sin. Mes mimnau! Neno-neno, in es neikn on nanoni' too Isra'el, nak, sin ro he npirsai Nai' Yesus, Tuaf re' Uisneno of he nsoun Ee neem.”aNai' Mateos 3:11, Nai' Markus 1:4, 7-8, Nai' Lukas 3:4, 16, Nai' Yohanis 1:26-27
5Annenan on nana te, sin ntotin he in nasrain sin, he sin ntaman neu Usif Yesus In nonot apirsait. 6Rari te, oras nai' Paulus antao in a'niman neu sin ma n'onen, sin napenin Uisneno In Smana Kninu'. Onaim, sin nmurai na'uab ein neikin uaba' 'teta' re' sin fe' ka nahiin je fa. Ma Uisneno npaek sin he natoon saa' re' of he njair. 7Sin nabu-bua, tuaf bo'es am nua.
Uisneno npaek nai' Paulus anbi kota Efesus
8Oras nai' Paulus natua nbi kota Efesus, in biasa ntaam neu uim onen atoni' Yahudi, ma nanoni' sin ntea namnuut antoom Uisneno In Aprenat. In na'uab ka na'koro' fa saa' es. In nmoe' on naan, tar antea funan teun. 9Mes anmui' tuaf re' ka ntoup fa noni' naan, onaim sin nraab ne. Sin nhuita' atoni' anbi bare naan, he sin kaisa' natuin Usif Yesus In Rana' 'Honis. Nok rasi naan, nai' Paulus nok apirsait ein nasaitan uim onen naan. Rari te, sin nnao nabuan anbin umi skoor es. Uim tuaf skoor naan, in kaan ee, nai' Tiranus. 10In nanoni' sin on naan, tar antea toon nua; tar antea too mfaun anbi propinsi Asia nfuun am nateef, sin nneen anrair Usif Yesus In Rais Reko. Anenat sin, es re' atoni' Yahudi, ma atoni' teta' amsa'.
Nai' Sakewa in aanh ein
11Oras naan, Uisneno nfee kuasat neu nai' Paulus, he nmoe' rais sanmakat huma'-huma'. 12Tareta' te, on re', karu atoni' ntoti ntahan nai' Paulus in a'piru', ai' in a'futu', ma sin ntao bare' naan neu ameent ein, ma sin meens ein naan namneuk nanin. Tar niut reu'f ein amsa', nasaitan nain ameent ein naan.
13-14Anbi naan, anmui' a'nak pirsait Yahudi es, nok in an-mone sin, tuaf hiut. A'nak pirsait naan, in kaan ee, nai' Sakewa. In aanh ein nati' te nnaon neu bare-bare ma anriu' napoitan niut re'uf ein na'ko aniut-saes ein. Sin imsa' nsoba' niit he nriu' niut re'uf, neik Usif Yesus In kanan, nak, “Ho muhiin Usif Yesus re' nai' Paulus natoon Ee, ai' kah? Oras ia, au uprenat ko, a'paek Usif Yesus In kanan, ak, ho mpoi nai mu'ko atoni' ia!” Ma nmui' atoin ahinit Yahudi bian re' nsoba' he nmo'en on naan amsa'.
15Onaim ors es ate, nai' Sakewa in aanh ein naprenat on naan, anmui' niut aburarut es nataah am, nak, “Au uhiin Usif Yesus. Au uhiin nai' Paulus amsa'. Mes hi re' ia, hi sekau ki?” 16Rari te, tua aniut-saes re' naan, nato'o ko'u. Rari te, in nasaap ma nbeos sin imsa'. In napapa' sin, ma npius nain sin barun, tar antea sin naenan af-afa' na'ko umi naan.
17Rari te, uab naan nabeon on fefaf neu fefaf, tar antea abitan kota Efesus nahinin ok-oke'; et atoni' Yahudi, ma atoni' teta' msa' nahinin. Para' te, sekau-sekau re' nneen rasi nana te, sin nfain namtaun ma nsanmakan. Onaim, sin na'naeba' Usif Yesus, fin In es re' nfee kuasat ko'u neu nai' Paulus. 18Rari te, apirsai fe'un naan, neman neu sin aok-bian sin re' npirsain nrarin, ma nfei sin nekak, rari te sin manaku' sin sanat. 19Na'ko sin re' ia, anmui' atoin ahinit namfau. Rari te, sin na'bua' naan sin suur noin hiinf ein naan, ma nout sin ma nputu nmaten. Karu he tsoi' suurt ein naan, sin oos keni nabubuan noin muti' nifu bo'-niim.*Sin nout sin suurt ein, he nfanin tanar nak, sin ka natuin anteni' fa suurt ein naan sin aaf keni. Noin muit es, namnees nok tuukn es in kaa je neon goes. Onaim, suurt ein re' sin nout sin re' naan, ro ma'oos ein. Abitan Efesus nout sin suur noin raut ein
20Rari te, bifee-atoni' nareta' Rais Reko Uisneno et fai ma manas anbi me-mee. Onaim, apirsait ein na'baab ok piut. Natuin Uisneno In Kabin ma Prenat naan, ntaam senan sin, tar antea sin nekak naan kein.
Taisibu anbi Efesus
21Rari te, nai' Paulus nafeek he nfain on kota Yerusalem. Mes in nroim he nnao nahuun neu propinsi Makedonia ma propinsi Akaya, rari te, na' in he nnao nkoon neu Yerusalem. In natenab anrair, nak, “Reko nneis, au 'nao 'kius nonot apirsait ein anbi baren re' ia fe', fin maski on mee msa', au ro he 'tea kota Roma.” 22Rari te, in nreun in soba' nua, es re' nai' Timotius ma nai' Erastus, he nnaon nahunun neu Makedonia. Mes in natua sero' roo nteni', anbi propinsi Asia.
23Oras naan, rais ko' goes, re' nmatoom nok Nai' Yesus In Rana' 'Honis, anboor anbi kota Efesus. 24Rasi naan, in uun ii, onai: Anbi naan, anmui' naan atut-noni es, in kaan ee, nai' Demetrius. In biasa nmoe' uim fua' an-ana' namfaun na'ko muti', neu pah tuaf es, in kaan ee, bi Artemis. Natuin in mepun naan nrauk batuur, onaim in npaek ameupt ein mfau re'uf. Etun roit ii ntaam piut neu ne. 25Neot es, nai' Demetrius na'bua' naan in ameupt ein ee, ma ameput bian anteni', rarit in na'uaba' sin am nak,“In ama' ma au aok-bian arki! Hi mihiin main mak hit a'moin ki on re' ia, natuin roit ii neem na'ko hit mepu. 26Mes oras ia, hit tiit tok hit matak, ma hit tneen teik hit rukik, naan nai' Paulus in kakai na. In fuir too mfaun ii nak, baer ein re' hit tmoe' sin re' ia, ka ma'upa' fa. In nak baer fuat re' hit tmoe' sin re' ia, suma pah tuaf ein rum-ruum ah. Naa, ka abitan kota Efesus fa es anmesen nenan, mes propinsi Asia nfuun am nateef annenan amsa'. 27Onaim, amneen rek-reko! Of hit he trair saa' ntein, karu too mfaun ii natuin nai' Paulus sin piut? Of atoni' ka neu he nsoos anteni' fa hit baer fuat ein re' ia. Mimnau! Oras ia, too mfaun ii na'bees neu hit pah tuaf bi Artemis amasat. Nbi propinsi Asia, tar antea pah a'piin ii nfuun am nateef, onaim a'beest ein naan neman ma ma'besan anbi In Uim Fuat Uuf, es re' anbi hit kota Efesus.Onaim, kas-kaisa' atoni' ka nfairoor je fa heen, ma sin ka nromin fa he neman anteni' neu bare ia!”
28Sin nenan on nana te, sin nato'on batur-batuur. Rari te, sin nhuun nein, am nak, “Artemis, neek reko! Artemis namaas! Hai abiit Efesus, mi'naeb Artemis!” 29Too mfaun anneen sakanat naan, ma sin naen neman, tar antea kota naan naheun nok too mfaun. Sin ntaka'naan ein. Onaim, atoin ein nmurai nmo'en taisibu npe'-pe'o ha ranan, tar antea kota naan in amneer ko'u. Sin nheek naan tuaf nua, ma nheer neik sin neu bare naan. Sin kaan kein es re', nai' Gayus ma nai' Aristarkus. Atoin ein anheek sin, natuin sin nua sin re' naan, nai' Paulus in soob eni na'ko Makedonia. 30Anneen on nana te, nai' Paulus anroim he ntaam neu too ataisibus naan sin atnaank ein, mes too apirsait ein npeen ee. 31A'naet bian na'ko propinsi Asia nokan nbi naan, sin nahiin narek-reko nai' Paulus. Sin nreun tuaf he natoon am nak, nai' Paulus ka nabei' fa he ntaam neu too mfaun re' nmo'en taisibu naan.
32Anbi mnera' naan, atoni' nmurai naim rasi naan in uun. Bian anhunun neik haan poi, nak, “On nai!” Bian nkoa' ein, nak, “On naan!” Te kah, too mfaun naan, ka nahiin fa rasi naan in a'naon. Sin naen nok nahaa. 33Anbi bare naan, anmui' atoni' Yahudi msa' re' nmurai namtaun. Sin teenb ii nak, kais-kaisa' too mfaun sin nakuu sin nak sin es re' nafuuk namonib rasi ia. Etun sin nahake' naan tuaf es antoom maat, anrair atuut hanaf neu too Yahudi sin. In kaan ee, nai' Areksander. Sin ntotin he in namneob sin, nak atoni' Yahudi sin ka nahiin fa rasi naan. Rari te, nai' Areksander nait in a'niman, nahuum on re' he nakaina' sin he na'teen ein. Rarit in na'uab he namneuba' atoni' Yahudi sin. 34Mes, oras sin nahinin nak, in re' naan atoni' Yahudi te, sin sakanan piut, nak, “Artemis neek reko! Artemis namaas! Hai abiit Efesus mi'naeb Artemis!” Sin sakanan on naan, tar jam nua.
35-36Rari te, a'nak prenat kota Efesus anhaek ma nakaina' sin. In nak, “Aok-bian arki, abitan kota Efesus! Are' pah-pah nahiin nak, hit pah tuaf bi Artemis, in amneem nii na'ko neno-tunan neu kit. Onaim, hit abit Efesus, es re' atpairoir tarek-reok ee. Ka tiit taan fa tuaf es, nait nain hit pa' naan, natuin rasi nana nrair reta' nmoin piut ma are' pah-pah nahinin nrarin. Onaim, nansaa' am es hi msakaan on naan? Maski anmui' aboot, natuin sin romik, mes hi kais ammoe' taisibu human on re' ia! 37Hi mheer meik tua nua' ein re' ia, nahuum on re' sin nmo'en rais re'uf. Te kah, sin ka nabakan fa sa'-saa' na'ko bi Artemis in Uim Fuat Uuf. Sin ka na'uab namouf fa hit pah tuaf bi Artemis in kanan. Onaim, hi he misaan sin nok rais saan saa'? 38Mimnau, goo! Hit tmui' bare he tafeek rasi. Afeek rais ne msa', sin npao nanin. Onaim, karu nai' Demetrius sin he nmo'en rasi te, sin ro he natuin in atoran, he sin neik rasi naan neu bare feek rasi. 39Ma karu nmui' rasi teta' nteni' re' sin he naiti, nbain he sin nnaon nma'akoran nok atoni mnasi' sin. 40Kas-kaisa' ana' prenat Roma nasaan kit, natuin taisibu ia. Karu sin he naim rasi ia in a'naon ii te, hit of tataah on mee? Natuin rasi ia, ka ma'u'u fa!” 41Na'uab anrair on nana te, a'nakat naan anreun sin he sin nsisa'en. Onaim, sin natuin ein.
Nai' Paulus sin nfanin nteni' neu propinsi Makedonia
201Oras atoni' ka ntaisibu ntein ein fa anbi kota Efesus, kota naan mamut on re' nati'. Rari te, nai' Paulus nabuaba' naan apirsait ein anbi naan, ma naheran sin neek eni. Rari te, in nasee, ma nnao neu propinsi Makedonia. 2In nnao na'ko kuan neu kuan anbi bare naan, ma naheran too apirsait sin neek eni. In nmoe' on naan, tar antea in ntaam neu pah Yunani. 3In natua nbi naan funan teun. Rari te, in nabarab he nsae bnao oe ma nnao neu propinsi Siria, mes in nneen am nak, atoni' Yahudi sin nma'akoran he nroor niis ne. Oras in nneen on nana te, in ka nroim fa he nsae bnao oe ma nnao he ntea nain neu propinsi Siria. Onaim in nnaon nfain nok raan meto' propinsi Makedonia.
4Puk' ana' es nnao nabua nok nai' Paulus. Es re', aam Pirus in anah nai' Sopater, na'ko kota Berea; tuaf nua na'kon kota Tesalonika, sin kaan kein es re' nai' Aristarkus ma nai' Sekundus; tuaf es na'ko kota Derbe, in kaan ee, nai' Gayus; ma tuaf teun na'kon propinsi Asia, es re' nai' Timotius, nai' Tikikus, ma nai' Trofimus.
5-6Rari te, au (es re' nai' Lukas atui surat ia), uteef a'teni' ok nai' Paulus anbi kota Filipi, nbi propinsi Makedonia. Nai' Paulus in soob ein nnao nahunun ma npao kai nbi kota Troas, et taas je panin. Oras atoni' Yahudi sin neon ko'u Paska*Tuis uab Yunani nak, ‘neon ko'un Utunu' ka ma Muur fa’, sin a'moufk eini nak, ‘neon ko'un barab Paska’. oke' nrair, hai nua kai msae bnao oe ma mnao meu kota Troas. Oras naan, hai maan, neno niim. Oras hai mtea Troas, hai msaun mi'ko bnao oe naan. Hai miteef mok hai soba' bian sin, re' nahunun kai, onaim hai mitua mbi naan neno hiut.
Atoin munif nai' Yutikus anmouf na'ko uum jes in eno-sneer anbi kota Troas
7Neno naan, neno krei. Nai' Paulus nafeek anrair nak, “Aok-bian arki! Noka' te, au he 'nao 'koon.” Onaim, hai nonot apirsait oke', iim he mibarab bukae. Natuin nai' Paulus he nnao, es na' in na'uab nok kai tar antea faaj ii natnaan. 8Hai mibua mbi uum jes in a'tuta' teun ii. Mabe' naan, sin notun paku mfau re'uf. 9Oras naan anmui' an-moen muinf es, in kaan ee, nai' Yutikus, antook anbi eno-sneer. In nok anneen nai' Paulus amsa'. Ka 'roo fa te, in maat kein ii anma'fenan, onaim in ntuup anfiin. Nok askeken ate, in mouf na'ko eno-sneer naan. In nmaet nain. 10Nai' Paulus nsaun natuin amofut naan, ma nhoo naan ee. Ma in na'uab am nak, “Kaisa' mimtau. In nmoin.” 11-12Hai arkai mmariin, fin an munif nana nmoin. Rari te, sin neik nafain ee neu in umi. Onaim, hai msae mfain, ma hai miah mibu-bua. Oke te, nai' Paulus na'uaba' tar antea nmeu nfiin. Man re' mansi npe'e te, hai misee sin ma mnao misaitan sin.
Na'kon kota Troas annaon neu kota Miletus
13Rari te, hai mma'akor ma mbait soom, tar antea hai miteef amteni' mbi kota es, in kaan ee, Asos. Onaim, hai msae bnao oe meu Asos. Mes nai' Paulus annao ran-meto' neu kota naan. Ranan na'ko Korintus nnao neu Patara
14Oras hai miteef amteni' nai' Paulus anbi kota Asos, nai' Paulus ansae bnao oe ia, ma hai mnao piut meu kota Metirene. 15Mi'ko naan, hai mnao mkoon. Noka' te, hai mpau mak-maak puur goes, in kaan ee, Kios. Nmeu te, hai mnao mkoon meu puru Samos. Esah te, hai mtea kota Miretus. 16Mes nai' Paulus in neekn ii anroim, he karu reko te, hai mtea rabah meu kota Yerusalem, he in napein mainuan he nok na'naeba' neon ko'u Pantekosta. Rari te, in ka nroim fa he npori' oras, he nnao nsae neu kota Efesus, natuin in ka nmu'i ntein fa mainuan.
Nai' Paulus na'uab nok atoni mnasi' Kristen abitan kota Efesus
17Onaim, anbi Miretus, nai' Paulus nfee hanaf neu atoni mnasi' Kristen abitan kota Efesus, he sin neem nateef nok ne. 18Oras sin neem antean on nana te, nai' Paulus natonan sin am, nak, “Aok-bian arki. Hi mihiin main au 'monik ia, nmurai na'ko neno un-unu' au 'terin au haek anbi propinsi Asia, tar antea oras ia. 19Hi msa' mihiin au 'meup ma'tani' 'bi hi tnanam, mes au ka u'naeb ok fa. Anbi au mepu sin, au matnuu nggui nsain, ma ha'mui'ti ka ana' fa. Au upein ha'mu'it namfau na'ko atoni' Yahudi sin. 20Oras au unoni' ki, au upoin ain are' rais rekon re' au uhiin sin, neu ki. Ma au unoni' ki mat-maat. Au 'nnao eu atoin ein sin umi mese-mese, he umnauba' sin antoom Uisneno In romin. 21Au utonan atoni' Yahudi, ma atoni teta', ak sin ro he nasaitan sin saant ein, he natuin Uisneno. Ma sin ro he npirsain neu hit Usi', es re' Usif Yesus.
22Onaim, au he utoon onai: Oras ia, au 'roim he 'nao eu Yerusalem, fin Smana Kninu' Uisneno nheer neik kau 'nao 'eu bare naan. Au utuin ah, maski au ka uhiin fa saa' re' of he njair neu kau nbi bare naan. 23Mes na'ko kota es neu kota es, Smana Kninu' natoon nahuun neu kau nak, au of he 'taam bui ma 'sutai ha'mu'it namfau nbi bare naan. 24Au uhiin urair on naan, natuin Usif Yesus es re' nasaeb kau mepu ia, he au 'nao utoon Rais Reko ak, Uisneno nneek kit, ma In maneekn ii kaheen. Karu au ka utuin fa In romin, he usoup In mepu, au 'naben au' monik ia ka ma'osa' fa.a2 Nai' Timotius 4:7
25Oras ia, au uhiin ak, hi of ka miit amteni' kau fa heen. Es re' hi re' au unoni' ki 'ro-'roo re' ia, anmatoom nok rasi he tjair on Uisneno In asar. 26-28Es nana te, amneen, oo. Au' usopu 'rair au mepu anbi ki. Onaim oras ia, hi mmepu mkoon. Karu anmui' tuaf na'ko ki, re' ka ntaam fa anbi Usi' In nonot apirsait ate, hi es mitaah kim, oo! Au ka usanab fa.Mimnau! Au utoon 'ain Uisneno In romin ok-oke' neu ki. Ka tiit tan fa raas jes re' ma'koro' neu ki.Onaim, hi ro he mpanat hi 'monim, ma mpairoir main are' tuaf re' Smana Kniun Ee nreun ki he mpanat sin. Kaisa' mnikan mak Usif Yesus nmate nrair, he nbaen nafeek sin oos keni nok In naa' Ee Kuun. In imsa' nruur ki, he hi mkius sin, nahuum on re' atukus natuuk in a'bib kasen. 29Oras ia, au 'nao usaitan ki. Mes mimnau! Of anmui' atoni' neem ma nanoni' rafu'-rafu' anbi hi tnanam. Sin nahuum on re' aus fuu ji antaam anseer goon neu 'bib-kasen nbi o'of. 30Anmui' tuaf aputa'-kriu on naan, na'ko bare bian. Mes mimnau. Bian anteni' nboor na'ko hi. Onaim, sin nanoni' rais ruman neu ki. Sin nromin he atoni natuina haa sin. Onaim, sin nsoob ein he nheer neik tuaf he kaisa' natuin Usif Yesus anteni'. 31Es nana te, hi mpaant om rek-reko. Kaisa' amnikan, natuin au utua ok ki, toon teun. Au msa' a'faineek ki fai-manas, ma au ka utenab fa au haet. Au maat nuung guin nsain neu ki.
32Oras ia, hit he tbaits ok. Onaim, au 'nona' ki, neu Uisneno In a'niman, he In npairoir ki. Hi mnaa' miher-heran saa' re' au utoon ki na'ko nmurai, re' nmatoom nok Uisneno In Nekan Arekot. Uisneno In nmui' kuasat he naheran ki. In imsa' nba'an he nfee tetus neu In apirsait sin. Onaim, karu hi mituin piut neu Uisneno, nok neek a'kninu', of hi mipein In tetus naan.
33Oras au 'mepu 'bi hi tnanam, au ka' sinmakan fa saa' es na'ko ki. Au ka 'toit iit fa hi bare mnatu', ai' noin muti', ai' pake, ai' baer sa'-saa'. 34Hi mihini msa', oras au utua ok ki, au 'meup ma'tani' he au bisa 'moin. Ka neu au 'mees fa, mes au 'mepu msa' neu sin re' nok kau. 35Onaim, nok re' rasin re' ia, au utoon ki ranan he hi msa' mok amturun atoin asusat sin, re' ka nmu'in fa sa'-saa'. Mimnau, goo! Usif Yesus nak, ‘Hit tfeet reko nneis na'ko hit 'toup.’”
36Nai' Paulus na'uab anrair on nana te, in nri'-tuu ma an'onen nok sin ok-oke', ma ntoit he Uisneno npanat sin. 37-38Sin neek ein nsusan nmaten, natuin nai' Paulus nak, sin of ka nateef anteni' fa nok ne. Onaim, oras sin he nbaits ok, sin nhoo ma nneek nai' Paulus, ma nkaen nme'-meu'r ein. Rari te, sin nnao naat kai“Hai” nbi re' naan, es re' nai' Lukas, atuis surat ia, nai' Paulus, ma in partei nu. neu bnao oe.
Nai' Paulus sin nfanin on Yerusalem
211Hai manseon mirair mok atoni mnasi' Kristen na'ko kota Efesus nok neek ma'fena' te, hai msae bnao oe, rari te hai mnao mkoon meu puru Kos. Noka' te, hai mok abnao oe naan, ma hai mtean puru Rodos. Mi'ko naan, hai mnao mkoon mok abnao oe meu kota Patara. 2Anbi naan, hai msaun mi'ko bnao oe naan. Rari te, hai msae meu bnao oe 'teta', re' he nnao on propinsi Finisia, anhaumaak Siria. Oras hai msae bnao oe re' naan, sin nasaeb nain bonit naan, ma hai mnao. 3Hai mnao ka 'roo fa te, hai mkius miit puru Siprus anbi hai nimam a'rii, mes hai mnao mkoon goah, tar amtea ma misanut bonit anbi kota Tirus, et propinsi Siria. Anbi nana te, sin he nasanu bnao oe in abrua' sin. Sin nasanu abrua' na'ko bnao oe
4Natuin sin fe' nasaun ein bare', hai msaun ma mnao maim apirsait ein. Oras hai miteef mok sin, hai mitua mok sin neno hiut. Apirsait ein abitan naan, napenin mnaub na'ko Smana Kninu' Uisneno, he ntaar nai' Paulus he kaisa' nnao nkoon neu Yerusalem. 5Neno hitu nkono te, hai mfain meu bnao oe naan. Apirsait ein ok-oke', et bifee-atoni', ana'-ko'u, mnasif am munif, annao naat kai ntea taas je ninen. Anbi naan, hai mri'-tuu ok-oke' ma m'onen. 6Rari te, hai mmanseon, ma hai msae meu bnao oe naan, ma fin sin nfanin ok-oke'. Ranan na'ko Patara neu Yerusalem
7Hai mfeen mi'ko Tirus, oke' te hai meis mok kota Ptolemais. Anbi kota naan, hai msaun mi'ko bnao oe, ma hai mnao maim apirsait ein. Hai miteef mok sin, rari te hai mtook mok sin neno mese'. 8Noka' te, hai mok bnao oe naan, amnao mteni' mi'ko naan, ma mtean kota Kaisarea. Anbi naan, hai mnao mitua ambi nai' Felipus in umi. In re' naan, es re' neik nahun-hunun Usif Yesus In Rais Reko anbi naan. In imsa' tuaf es na'ko tuaf hiut re' sin npiir sin anbi Yerusalem he nbatin bukae neu baun ein.aHaef ein sin Reta' 6:5, 8:5 9Nai' Felipus anmui' an-feto haa. Uisneno npaek sin, nfanin In mafefa' kninu' he natoon In romin.
10Oras hai mtook mok sin of neno fauk ate, atoin es, in kaan ee, nai' Agabus, neem na'ko propinsi Yudea. Uisneno npaak je he nfain In mafefa' he natoon Uisneno In romin.bHaef ein sin Reta' 11:28 11In neem nateef nok kai. Rari te, in nait nai' Paulus in pasu 'futu', ma in nfuut in haen-niman nok pasu 'futu' naan. Rari te, in nak, “Uisneno In Smana Kninu' na'uab onai: ‘Pasu 'futu' re' ia in tuan ii, of atoni' Yahudi sin anpuun ee nahuum on re' ia, anbi Yerusalem. Rari te, sin nanaa' te neu atoni' 'teta' sin a'nimak.’”
12Amneen atoni' re' naan in uab ein te, hai mtoit batur-batuur meu nai' Paulus, he kaisa' nnao nkoon neu Yerusalem. Hai, re' in aanh in kai, ma apirsait ein na'ko bare naan amsa', antotin on naan. 13Mes in ntoin kai mnak, “Kahaf! Nansaa' am es hi mkae on naan? Hi mmoe' he mha'feen au nekak. Onai! Anmui' tuaf re' ka nroim kau fa, natuin au utuin Usif Yesus. Bait maski sin nfuut kau, ai' sin nroor niis kau, ai' sin nmoe' on me-mee, au ubarab urair he 'toup.”
14Oras hai mneen on nana te, hai mihiin mak nai' Paulus ka nroim he nneen kai fa heen, onaim hai mkoon ee, mak, “Neu! He tak on mee! Maut he Uisneno In roim na kuun es anjair.”
Nai' Paulus sin antean Yerusalem
15Neno fa-fauk hai mitua mbi Kaisarea te, hai mkikin hai baer ein, ma hai mnao meu Yerusalem. 16Anmui' apirsait tuaf fauk na'kon Kaisarea, nok kai msa'. Sin nnao naat kai mtea uum jes, rari te, hai mtuup ambi naan. Uim tuaf naan, in kaan ee, nai' Manason. In na'ko puru Siprus. In natuin Usif Yesus suuk a'roo goen. 17Oras hai mtea Yerusalem, hai aok-bian apirsait eini, sin ntoup kai nok neek marinet.
Nai' Paulus annao nkius nai' Yakobos
18Noka' on nana te, hai arkai mnao miteef mok nai' Yakobos. Ma are' atoni mnasi' Kristen sin nabua nanin nbin naan. 19Hai mmataeb es nok es, rari te, nai' Paulus na'uab neu kai, suk a'roo ntoom rasi-rasi re' Uisneno nmoe' nrair sin anbi me-mee, neu atoni' 'teta'. Nak Usif Yesus anfei ranan he sin npirsain neu Ne. In natoon amsa', on meem es Uisneno npaek in tuan ii, nok in aok-bian sin, anbin mepu ia. 20Oras sin nneen anrair nai' Paulus in reta' nana te, sin marinen ma anbo'is Uisneno.
Rari te, sin natonan nai' Paulus nak, “Pau! Asar ho muhiin et naan, atoin Yahudi sin nifun-nifun re' npirsai nararin neu Usif Yesus. Sin fe' nnaa' naher-heran atoran prenat re' na'i nai' Musa nahake' nain sin neu kit. 21Mes anmui' atoni' re' neem naktuta' nak, ho munoni' atoni' Yahudi sin anbi bare 'teta', mak, sin kaisa' natuin na'i nai' Musa in atoran pirsait sin. Ma sin imsa' natrakan nak, ho es amtaar sin he kais natuin harat maherit neu sin an-monen. Ho es amtaar atoni srani', he kais natuin anteni' hit atoin Yahudi atoran harat bian amsa'. 22Naa, mumnau, oo! Of atoin Yahudi nnenan nak ho et ia. Ma aneen uab ain ein nana te, sin of nato'on. Onaim hit taim rana' poo' ji, on mee?
23Onaim, hai mtoit onai: Anmui' tuaf haa na'ko hai, re' sin anmui' manba'an nok Uisneno. Oras ia, sin he ankeu sin a'nak ein he njair tanar, nak nmo'en nrair sin rais manba'an naan. 24Naa, karu reko te, ho mtaam mok sin on Uisneno In Uim Onen Uuf. Ho amsa' mutuin sin, he mmoe' mutuina' harat re' he mukninu' ho tuam naan. Ho amsa' ro he msutai sin baen re' natuin harat. Karu ho mmoe' on naan, of atoni mfaun sin nak, ho fe' mnaa' muher-heran prenat pirsait Yahudi, re' na'i nai' Musa nahake' sin neu kit. Ma sin of nahiin reta' re' nak, ho mtaar atoni' sin he kais natuin harat pirsait Yahudi, re' naan rais poi ok-oke'!cSurat Sensus 6:13-21
25Mes neu atoni ka Yahudi fa, re' sin anpirsain neu Usif Yesus, hai nsonu' mrair sin surat. Hai mitonan sin neu hit tfeka' neno naan, nak, sin ka anperuu fa, he natuin hit atoran harat Yahudi sin ok-oke'. Re' sin he namnau he nmoe' natuin sin, es re': Kaisa' nmakaken ma nmakonin karu ka fee-mone fa. Kais anseer gok nok baer fuat. Ma kais nahan mnahat re' sin aok-bian Yahudi sin anma'nisin sin. On re' kais nekun sis-fuat. Kais nahan naa'. Ma kais nekun sisi na'ko mu'it re' anfuut niis on.”dHaef ein sin Reta' 15:29
26Rari te, nai' Paulus antoup sin han totis. Onaim noka' fa te, in nok re' tua haa' ein naan, nnaon neu Uim Onen Uuf. Onaim sin nakninu' sin tuak eini natuin atoran pirsait Yahudi. Rari te, nai' Paulus natoon a'nak pirsait re' nbi naan, nak, ar neno fauk ate, na' sin nanokab sin haan manba'an. Te karu oras naan oke' te, sin es-es ate, he nataam nanin fua'-turu' neu Uisneno.
Anheek nai' Paulus anbi Uim Onen Uuf
27-29Oras neno hiut he noe namsoup, re' sin nmanba'an he nanokab atoran harat naan, anmui' atoni' Yahudi fauk na'kon propinsi Asia, re' sin niit nai' Paulus anna-nao kuun anbi kota Yerusalem, nok in aok-bian es, in kaan ee, nai' Trofimus. Nai' Trofimus re' ia, na'ko Efesus, ma in imsa' ka atoin Yahudi fa. Onaim oras sin niit nai' Paulus antaam anbi Uim Onen Uuf, sin naak of ai' in nok in aon-bian naan, ntaam neu Uim Onen Uuf in nanan amsa'. Te kah, atoni teta' ka nabei' fa he ntaam neu Umi naan. Onaim, sin nait rasi re' naan, he nfain 'tu'in he sin anmo'en rasi. Onaim, sin mafua-rutun nok atoni-atoni anbi re' naan, he sin nheek naan nai' Paulus. Sin nhuun ein ma natonan too mfaun ein, am nak, “Hoe! Atoni Isra'el sin! Iim he mbaab man kai. Atoni' re' ia, in es re' nanoni' anbi me-mee nak, maiti mporin harat atoni' Yahudi. In imsa' na'uab na're'uf neu Uisneno In Uim Onen Uuf ia. Oras ia anteni', in antaam he an'oemetab Uisneno In bare kninu' ia!”eHaef ein sin Reta' 20:4
30Sin nnenan on naan, kota Yerusalem in too goe ok-oke', sin nato'on batur-batuur. Rari te, too mfaun naan naen nabuan anbi Uim Onen Uuf. Onaim, sin nheek nai' Paulus, rari te, sin nheer napoit ne na'ko Uim Onen Uuf. Rari te, sin na'eek nain eon ein.*Atoin ahinit sin nak, ka nabei' fa he ta'maet atoni' anbi Uim Onen Uuf Uisneno. Ma karu nmui' atoni' sekau goah re' antaam anbi nanaf, ma annaa' sunaf et mei 'turu', natuin atoran pirsait Yahudi te, ka nabei' fa he tmoe sa'-saa' neu ne. Es nana te, atoni' Yahudi sin ka nromin fa, he nai' Paulus antaam anfain anbi Uim Onen Uuf in a'fe'on. Rari te, sin na'eek eon ein. Sin nheek nai' Paulus
31Oras sin ntaisibun he nroor niis ne, te sorarus Roma sin a'nak ko' goes re' npaumaak anbi naan, nneen re' taisibu naan. 32Onaim in no'en nain in soraurs ein, nok re' sin a'nakt ein, he sin ntaman neu too mfau ataisiub sin atnanak. Oras sin nkius niit soraurs ein nok re' sin a'nak ko'u naan neman, te sin nasnasab mabesot neu nai' Paulus. 33Rari te, soraru 'nakaf naan anheek nai' Paulus, ma nreun sin he nfuut goe nok koren bese nua. Sin nfutu nraar je te, in nataan too mfaun sin am nak, “Atoni' re' ia, sekau? In nmo'en san saa'?”
34Mes sin nasurin tonis. Bian nak, “In anmoe' ia.” Bian nak, “In anmoe' nee.” Tar antea soraru 'nakaf naan, in a'nak ne nameen. In ka nahiin fa rasi naan in a'naon, natuin too mfaun sin anhunun ma na'baa' nomes-mese'. Etun es in nreun he neik nai' Paulus annao neu benteng. 35-36Soraurs ein anheer neik nai' Paulus, mes too mfaun naan sin natuin ein ok-oke', ma sin antaisibun antenin. Oras he sin nsaen era'-fua', too mfaun naan sin nasikan, he nhaken maat. Tar antea soraurs ein naskau nai' Paulus, he too mfaun naan kais anbaan na'maat je. Onaim, sin nhunun nak, “Amroor miisan! Amroor miisan!”
Nai' Paulus namneob in tuan anbi too mfaun sin matak
37Oras sin re' he antaman on benteng nana te, nai' Paulus antoit neu soraru 'nakaf naan, npaek uab Yunani, nak, “Aam! Au bisa u'uab a'kre'o, oo?”
Oras in nneen nai' Paulus na'uab on naan, soraru 'nakaf naan naskeek. Rari te, in nataan ee, mnak, “Ho msa' muhiin uab Yunani? On meem es ho mu'uab muhiin uab Yunani? 38Karu on naan, au utenab a'saan en. Au ak of ho re' ia, atoin Masir, re' nahunut ho es amfua-ruut too mfaun ein he sin nraban prenat. Rari te, in neik too nifu haa, re' sin nekin suni'-kenat, ma sin nnaon neu baer ruman. Mes ho re' ia, ka in fa, ai' kah?”
39On nana te, nai' Paulus nataah nak, “Kah, fa tua! Au re' ia, atoni' Yahudi. Au 'ain honi' nahonis kau anbi kota Tarsus, et propinsi Kirikia. Au 'toit he ho mkonan maan kau, he au u'uab neu too mfaun re' ia.”
40Soraru 'nakaf naan, anroim. Rari te, nai' Paulus anfenan nhake nbi era'-fua' naan in tunan, ma in nait in a'niman he ntoit sin he sin nta'-ta'an he in na'uab. Rari te, in na'uab neik sin uab neno-neno, es re' uab Aram. (Te anbi naan, atoni Ibrani sin na'uab ein npaek uab Aram).Uab ‘atoni Ibrani’ ma ‘atoni' Yahudi’ naan, kanaf nua neu pah mese'.
Nai' Paulus namneob on
221Onaim, nai' Paulus anmurai na'uab am nak, “Sin ama', au aok-bian arki oke'! Au 'toit ki he hi mitniin kau, he au u'uab he umneob ok.”
2Oras naan, too mfaun sin neen nai' Paulus na'uab anpaek sin uab. Onaim sin ntaa' nanin, he nneen narek-reko in uaban naan. Onaim in ntuut am nak, 3“Asar hi arki mihiin, mak, au re' ia, atoni' Yahudi. Au aina' nahonis kau nbi kota Tarsus, et propinsi Kirikia. Mes au u'nae 'bi ia, kota Yerusalem. Re' nanoni' kau gui, es re' tunggur ko'u nbi ia, nai' Gamariar. In nanoni' kau namnuut antoom na'i nai Musa in atoran sin ok-oke'. Au msa'at 'makoe he utuin Uisneno, huma' mese' on re' hi msa'.aHaef ein sin Reta' 5:34-39 4Neon goes ii, au ka 'usnaas fa he 'riu' ma 'moe' susat neu tuaf ein re' natuin Nai' Yesus In Rana' 'Honis. Au 'heer 'eik sin, et bifee ma atoni, neem neu Yerusalem, rari te, au utaam sin anbin bui. Oras naan, anmui' amates amsa'. 5Hit A'nak Ko'u Pirsait Yahudi, ma a'nak pirsait Yahudi bian amsa', sin nahiin narair nak au u'uab ak' saa' tebe on naan! Au ka upoif. Te sin es anfee kau suur kuasat, he au 'nao 'heek 'aan tuaf-tuaf re' natuin Nai' Yesus, antea kota Damsik. Anbi naan, au he 'heek sin, rari te, au he 'heer 'eik sin neman on Yerusalem. Au utenab ak, maut he afeek rais pirsait sin, es anhukun sin.”bHaef ein sin Reta' 8:3, 26:9-11
Nai' Paulus nareta' saa' re' in naben niit
(Haef ein sin Reta' 9:1-19, 26:12-18)
6Onaim, nai' Paulus antuut antein in uab am nak, “Onaim, au 'nao 'eu kota Damsik, he au 'aim sin anbi nee. Of on re' mansi na'pupu te, ara'kre'o te hai amtea kota naan. Nok askeken te, anmui' naan asnaaf es na'ko neng goe, antoom kau. 7Onaim, au 'tekoeb 'eu afu, ma au 'neen haanf es na'uab am nak, ‘Hoe, Saulus! Nansaa' am es ho amha'mui' Kau on re' ia?’ 8Au 'neen re' hanaf naan, mes au ka 'iit fa es. Onaim, au utaan am 'ak, ‘Usi', ho sekau ko?’
Rari te, hanaf naan nataah kau, mnak, ‘Au re' ia, Yesus, atoni na'ko Nasaret, re' ho mha'muu' Je!’ 9Mes atoni' re' hai mnao mibu-bua nok kau, sin niit snaaf naan, mes sin ka nnenan fa hanaf naan.
10Onaim, au utaah, am 'ak, ‘Karu on naan, oras ia, au he 'moe' saa'?’
Hanaf naan, anrenu mnak, ‘Amfeen nai, mtaam nai on kota nanan. Of anbi naan, Au na' utoon ko, rasi-rasi re' ho ro he ammoe' main sin.’
11Au 'neen urair on nana te, au 'fena 'haek. Mes au ka bisa iit fa sa'-saa' nteni', natuin snaaf re' naan es naforob kau. Onaim, au aok-bian sin nnaa' kau, ma nheer kau, ma hai mtaam meu kota Damsik.
12Anbi naan, anmui' nain tuaf es, in kaan ee, nai' Ananias. Atoni ia, in neek ne mne'o, ma in imsa' annaa' naheran atoran na'i nai' Musa. Are' atoni' Yahudi abitan kota naan, sin nroom je, ma nhormaat ee. 13In neem naim kau, rari te in na'uab nak, ‘Ba'e! Ho maatm ein naan, narekon nrarin. Es on nana te, mfei ma mkius nai!’ In na'uab anrair on nana te, au u'aiti' au humak, ma au bisa 'iit ee. 14Rari te, in nanoni' kau, mnak, ‘Uisneno, re' hit be'i-na'i sin n'onen neu Ne, oras ia, In npiri nrair ko. Ho meep goe es re' he muhiin murek-reko In a'romin. Ma muhiin murek-reko' Usif Yesus naan, es re' na'ko un-unu' te, re' hit teke, tak, “Atoni Kninu'”. Oras ia, Uisneno nfei ranan neu ko, he ho mneen kuum na'ko Usif Yesus. 15In neik Non anpiir nain ko, he mnao mutoon In Rais Reko neu tuaf-tuaf anbi me-mee. Ho ro he mutoon are' saa' re' ho miit ma mneen kuum na'ko Ne. 16Kais ampao 'ro-'roo nteni'. Amnao mak sin, he nasrain ko nai! He nfain tanar nak, ho mtoti mrair he Usif Yesus nsaok nain ho saant ein.’”
Uisneno nreun nai' Paulus he neik Rais Reko neu too teta'
17“Rari te, au 'fain on Yerusalem. Neon goes, au 'nao onen a'bi Uim Onen Uuf. Oras au onen, Uisneno nakrira' kau, nahuum on re' amneet. 18Au 'iit Nai' Yesus. Onaim In naprenat kau, nak, ‘Oras ia, ho ro he mnao musaitan kota Yerusalem nai! Fin atoni' nbin bare' ia, sin ka nroim fa he ntoup saa' re' ho munoni' re' nmatoom nok Kau.’
19Mes au ka 'roim fa he 'toup prenat naan, natuin un-unu' te, a'nak pirsait sin anroim kau. Onaim, au utaah am 'ak, ‘Mes, onai, tua! Sin ar-ar sin nahinin nak, neno naan au es a'poi ma 'taam uim onen anbi me-mee, au 'heek ma 'beos atoni' re' anpirsai Ko. 20Sin nahiin, oras sin anpoir na'maet Ho haef, nai' Stefanus, au amsa' a'bi naan, ma au amsa' a'roim ok. Oras sin nabuab ein fatu he anpoir nai' Stefanus, au es u'haba' sin, ma au es a'tiut sin barun.’cHaef ein sin Reta' 7:58
21Au umnaub Ee on naan, mes Usif Yesus naprenat nafanik kau, mnak, ‘Kais maim tu'in huma'-huma'! Musaitan Yerusalem oras ia! Natuin Au he 'reun ko, he mnao meu bare 'roo sin, he munoni' atoni teta' re' ka na'ko fa atoni' Yahudi.’”
22Oras too mfaun sin nneen nai' Paulus na'uab nak, Uisneno es anreun naan je, he nao neu atoni teta', sin ka nromin fa he nneen antein ee. Sin nato'on, rari te, sin huun ein ok-oke', mnak, “Kais amneen atoni' ia! Amroor misan! In moni msa' ka ma'osa' fa.”
Soraurs ein neik nai' Paulus annaon neu benteng
23Sin nkoa' ein on naan, onaim sin horo' nain sin barun, ma sin nnaun afu skuku', ma sin na'pene', natuin sin nato'on maten. 24Oras soraru 'nakaf naan niit sin, ntaisibun nfanin, in nreun in soraurs ein he nheer nataam nai' Paulus on benteng. Rari te, a'nakat naan nreun he sin nbeso, henati' in manaku' nak in mo'en saan saa', tar atoni' Yahudi sin he nroor goe. 25Oras sin nfuut nai' Paulus he nbeso, in niik ma nataan soraur abeos te, mnak, “Natuin atoran prenat Roma, mee es namneo? Karu tuaf es in nmui' hak na'ko pah Roma, rari te in napein rasi, hi he mmoo je, on mee? Hi mbees goe nahunu, oo? Ai' hi mpariks ee nahuun?” Sin nfuut nai' Paulus he nbeso
26Anneen on nana te, sorarus naan naim in a'nakat. Onaim, in natoon, am nak, “Aam! Atoni ia nmui' hak na'ko pah Roma! Onaim, ho he mmoo' je, on mee?”
27Anneen on nana te, soraru 'nakaf naan, in neik non nataan nai' Paulus, am nak, “Nak ho mmui' hak na'ko pah Roma? Tebe, oo?”
Onaim, nai' Paulus nataah am nak, “Tebe, tua! Au 'mui' hak naan.”
28Rari te, soraru 'nakaf naan nak, “Au msa', on naan. Au 'baen ii ko'u, hena' au 'upein hak naan.”
Mes nai' Paulus nataah, am nak, “Karu au te, ka 'baen fa sa'-saa'. Nmurai na'ko au aina' nahonis kau, au 'naa' 'ain hak re' naan. Au aam amsa' nnaa' hak re' naan.”
29Oras sin nnenan nak nai' Paulus anmui' hak na'ko pah Roma, on nana te, soraurs ein antet-kotin, ma sin ka nabrain fa he nbeson ma nparikas antein ee. Soraru 'nakaf naan namtau, natuin in es anreun he nfuut nai' Paulus. In nahini nrair, nak in tanhai atoran.
Nai' Paulus anbi Bare Feek Rasi Pirsait Yahudi
30Noka' te, soraru 'nakaf naan, in naim he nahiin batuur rasi naan in a'naon ne, on mee. Rari te, in nreun in soraurs ein he nnao no'en nabuab tuaf ein re' biasa nafekan rais pirsait Yahudi. Onaim, in nreun he nseef nai' Paulus in korenit, rari te, sin neik je nnao nateef nok afeek rasin naan.
231Antean nana te, sin nreun nai' Paulus he namneob on. Rari te, in nkius narek-reko atoin ein re' naan, ma na'uab am nak, “Aok-bian arki! Au 'hake 'bi ia, nok neek amneot. Uisneno nahiin kau na'ko au an'-ana' tar antea neno ia, au neek ii kninu'.”
2Anneen nai' Paulus na'uab on nana te, nai' Ananias,*Nai' Ananias re' ia msa', A'nak Ko'u Pirsait Yahudi. Mes in ka es fa re' nai' Ananias re' unu' te nhukun Usif Yesus. Sin nua sin, kanaf mese'. in es re' A'nak Ko'u Pirsait Yahudi, nato'on nmaet. Onaim, in naprenat tuaf-tuaf re' nhaken nhaumaak nai' Paulus, nak, “Ampaas mane paap es neu re' feef naan!”
3Onaim, nai' Paulus in ntoin nai' Ananias, am nak, “Of Uisneno npaas anbaras ko. Fin ho on re' nii re' fe' nseet anrari nbi kotin, mes in naan ee naem ein nsoor goe. Ho mtoko mbi ia, ma mmoe' ho tuam ii, on re' atoni kninu'. Rari te, ho he mhukun kau, natuin hit atoran harat. Mes ho re' nana msa', mtanhai atoran naan, oras ho mreun he npaas kau.”aNai' Mateos 23:27-28
4Anneen nai' Paulus na'uab on nana te, atook apaumaakt ein nakain ne, nak, “Hoe! Ho ka mu'bei' fa he mu'uab on naan, neu hit A'nak Ko'u!”
5Onaim, nai' Paulus nataah sin, am nak, “Tebe, oo? Karu on naan, au u'paar nok neu ki, te au ka uhiin fa, nak in re' ne, hit A'nak Ko'u. Batuur, Uisneno npaek tuaf he ntui nain, nak, ‘Ka nabei' fa he hi mi'uab re'uf neu hi a'nakat sin.’”bAnpoin na'ko Pah Masir 22:28
6-8Oras nai' Paulus in niit sin atokos re' he nafeek rais pirsait, in nahiin nak, sin na'kon pukan nua. Bian Saduki, re' sin npirsain nak, amates ka bisa nfenan fain fa. Sin npirsain amsa' nak, Uisneno ka nmui' fa ameput et neno-tunan. Ma ka nmui' fa smanaf. Pukan es anteni', es re' pukan Farisi, re' npirsain am nak, of Uisneno namonib nafani' amates sin. Sin npirsain amsa' nak, anmui' smanaf, ma Uisneno anmui' ameput et neno-tunan.
Onaim, nai' Paulus na'uab naher-heer nak, “Aok-bian arki! Asar hi mihiin ok-oke' mak, au re' ia, atoin Farisis kau. Au ama', ma au na'i msa', atoin Farisis. Oras ia, hi he mhukun kau, natuin au 'pirsai 'ak Uisneno bisa namonib amates.”
Oras nai' Paulus in na'uab on nana te, atoni Farisi ma Saduki sin nmatoen, tar antea sin ka nmaromin fa heen. Rari te, sin baits ok anfain pukan nua.cHaef ein sin Reta' 26:5, Filipi 3:5, Nai' Mateos 22:23, Nai' Markus 12:18, Nai' Lukas 20:27 9Onaim, afeek rasi naan, anmatoen, tar antea taisiub ko'u. Rarit anmui' tungguru na'ko partei Farisi anhaken ma anpeis nai' Paulus. Sin nak, “Atoni ia, ka nsanaf! Kais-kaisa' anmu'i smanaf, ai' Uisneno In ameput es neem na'uab nokan!”
10Tunggurun naan, na'uaban nrarin on re' naan, mes sin nmatoe si maineun besi, tar soraru 'nakaf naan nmurai namtau. In natenab nak kais-kaisa' sin n'usa' niis nai' Paulus. Onaim, in nreun in soraurs ein ansanun he nheer nataam nai' Paulus neu benteng.
11Mabe' te, Usif Yesus neem na'kriir On neu nai' Paulus. Ma In naheran nai' Paulus in nekan, am nak, “Pau'! Ho kais mumtau, oo! Oras ia, ho mu'uab amrair Au rais kein anbi Yerusalem ia. Mumnau murek-reko! Of ro ho he mu'uab on re' nana msa' anbi Roma.”
Sin ma'akoran he nroor nai' Paulus
12-13Anbi nok-nok ana', atoin Yahudi anneis na'ko tuaf bo'-haa, sin akoran he na'maet nai' Paulus. Sin ansupan, am nak, “Hai ka mroim fa he miah am miun, karu hai ka amroor maan fa nai' Paulus fa fe'.” 14Sin nsupan nrarin on nana te, sin nnaon natoon a'nak pirsait ein, nok are' atoni mnasi' Yahudi sin, nak, “In aam ein! Hai amsupam mrair, mak, hai ka mroim fa he miah ma miun, karu hai ka amroor miis fa nai' Paulus fa fe'. 15Naa, hai roim meng gui onai: Ama' sin ro he mnao mbaeseun soraru 'nakaf, he mtoit je he meik kit nai' Paulus neu bare feek rais pirsait. Ammoe' on re' hi he mparikas mifani' in rasi. Of hai mseun sin anbi rana tnana, he hai mroor miis ne.”
16Mes nai' Paulus an-moen feuf es, in neen sin akor naan. Rari te, in naen neu benteng ma natoon neu in babaf. 17In neen narair an-mone naan in han tonas, nai' Paulus no'en naan soraru 'nakaf es, ma nak, “Ia, au anah. Ho meik je nnao rabah neu ho a'nakat. He in natoon naan uab es.” Ri'an ii neem natoon ammoe' reu'f ein sin rais akoor
18Onaim, sorarus naan neik an-mone naan neu in soraru 'nakaf. In natoon, am nak, “Aam! Nai' Paulus re' hit ttaah ne naan, in nreun kau he 'eik an-mone ia neem neu ko. In he natoon naan ko rais ma'tan-tain es.”
19Rari te, soraru 'nakaf naan nheer neik ri'ana' naan neu baer ruum es, he sin nua sin anmesen. Onaim in nataan ee, mnak, “Ho he mutoon kau uab saa', na?”
20Rari te, ri' an-mone naan natoon ne, mnak, “Anmui' naan atoni' Yahudi fauk an'akoran he sin nroor niis au baba', nai' Paulus. Sin he neman ntoit ko, he noka' te, ama' ho meik au baba' nnao neu bare feek rais pirsait. Nak, sin aksaa' ein he nparikas au baba' in raas je namnuut. 21Mes ama' ho kaisa' mutuin sin roim kein naan. Natuin of anmui' naan tuaf bo'-haa, sin of anpao ki nbi ranan he nroor niis au baba', nai' Paulus. Natuin sin nsupan nrarin nak, sin ka naah-ninun fa, karu sin ka nroor naan fa au bab Paulus. Oras ia, sin nabaarb ein nrair. Suma sin npao ko, he ho mtoin mak saa'.”
22Anneen anrair an-mone naan in uab ni te, soraru 'nakaf naan, nak ee, mnak, “Ho kais mutonan es, mak ho uum mutoon kau rasi ia.” In na'uab anrair on nana te, in nreun an-mone naan he nfain.
Sin neik nai' Paulus neu gubernor Feliks anbi kota Kaisarea
23Rari te, soraru 'nak ko'u naan, no'en soraur a'nakat nua. In naprenat sin, nak, “Mibarab man sorarus, tuaf natun nua; ma sorarus re' ansae bikase, tuaf bo'-hiut; ma sorarus amneik aunu, tuaf natun nua. Hi mnao nai mabe' ia, anreuk seo, amnao meu kota Kaisarea. 24Hi mibarab bikaes es, neu nai' Paulus. Hi mnao maat te nok rek-reko, ntea gubernor Feliks.”
25Rari te, in ntui surat neu gubernor Feliks, nak onai:
26“Ama' gubernor Feliks re' au 'hormaat 'ani. Taabe, tua. Ao-mina' ao-reko na'ko kau, Krodius Risias.
27Atoni' re' au 'soun ee neem neu ko ia, in kaan ee, nai' Paulus. Atoni' Yahudi sin anheke, ara'kre'o te, sin he nroor niis ne. Neno naan, au soraurs ein es anheer napoit ne na'ko atoni' Yahudi sin a'nimak. Rari te, au uhiin amsa' nak in nmui' hak na'ko pah Roma. 28Au 'aim he uhiin, nansaa' am es atoni' Yahudi sin he nroor goe. Etun es au 'eik je nnao neu atoni' Yahudi sin Bare Feek Rasi Pirsait. 29Mes sin ka napein fa in saan sa'-saa'. Batuur, in ka nmoe' fa saan sa'-saa'. Onaim, atoni' ia in ka bisa fa he ntaam bui, ma ka nabei' fa he thukun ta'mate. Te kah, afeek rasin sin anbi Bare Feek Rasi Pirsait, sin nmatoen, natuin sin noni'-noni' pirsait ein nasurin. Onaim au 'eik atoni' ia anbi benteng. 30Noka' te, au upein hanaf, nak atoni' Yahudi an'akoran nrarin he sin nroro. Onaim, au es uprenat he sin neik je neem neu ko. Au msa' utonan atoni' Yahudi sin re' anmaka' rais ein nok atoni' ia, he sin neman baiseun ko. Maut he ho es amneen kuum na'ko sin, saa' re' sin nasaan ee neu ne.
Au surat ia, on naan, tua.”
31Rari te, soraurs ein re' naan nabaarb ein nrarin, he nanaoba' prenat na'ko sin soraru 'nakaf. Mabe' re' naan, sin nok nain nai' Paulus annaon tar antea kota es, in kaan ee, Antipatris. 32Noka' te, soraur asae bikaes ein ee, sin nnaon naat nai' Paulus ankoon tar antea kota Kaisarea. Mes sorarus bian sin, anfanin on Yerusalem. 33Oras sin ntean Kaisarea te, sin nfee surat naan neu gubernor. Ma sin nona' nai' Paulus amsa' neu ne. 34Anrees anrair surat nana te, gubernor ee nataan nai' Paulus, am nak, “Ho atoni mu'ko mee?”
Rari te, nai' Paulus nataah am nak, “Aam, au re' ia, atoni u'ko propinsi Kirikia.”
35Anneen nai' Paulus nak on nana te, gubernor ee nahiin nain nak nai' Paulus anmui' hak na'ko pah Roma. Rari te, in na'uab, am nak, “Au es ana' prenat anbi ia. Onaim au es he ufeek ho rasi. Mes hit tpao tuaf ein re' sin natraak ko ntea ia, hena' au' u'prikas ho rasi.” Rari te, in nreun in soraurs ein he ntahan nai' Paulus anbi sin bare, anbi sonaf gubernor, re' nahunut usif Herodes anmoe' nani.
Atoni' Yahudi sin neman a'an rasi nok nai' Paulus anbi Kaisarea
241Neno niim namuni te, atoni' Yahudi re' he n'a'an rasi nok nai' Paulus, sin neman ntean nbin Kaisarea. Amneemt ein naan, nai' Ananias, A'nak Ko'u Pirsait Yahudi nok amsa'. A'nakat bian amsa' nokan. Sin nok anteni tuaf es, in kaan ee, nai' Tertulus. In re' ia, in feef mapipi'. Etun sin npaak je, he nfain asaah rasi he sin nraban nai' Paulus. 2-3Oras too mfaun naan nabuan anbi bare he nafekan rasi, gubernor ee anreun he neik nai' Paulus neem. Rari te, nai' Tertulus anfeen anhaek ma na'uab namouf nai' Paulus. Nahunu te, in nhormaat neu gubernor, rari na' na'uab am nak,
“Au 'baiseun ko, ama' gubernor! Na'ko 'ro-'roo ia, nmurai na'ko re' ama' ho mnaa' prenat anbi ia, aam ho muhiin muhunun, saa' re' reko neu kai. Rari te, ama' ho mmoe' rais arekot huma'-huma', tar antea hai atoni' Yahudi bisa mmoin nok mamut ma marine.Onaim, hai he mpaek oras ia, he hai mtoit makasi neu ama' gubernor. Te sekau nteni' es re' he bisa nmoe' on re' ho, aam, anbi me-mee. 4Mes au kais u'uab amnanu'. Mes au u'uab 'eu haa raas ji in uun. Onaim, au 'baiseun ko aam usi', he mneen rek-reko, sa'-saa' re' au he baisenun sin nmatoom nok tuaf re' ia.
5Onai aam usi'. Neu hai atoni' Yahudi, nai' Paulus re' ia, nahuum on re' meens es, re' natpain na'ko baar jes neu baar jes. In biasa nraban hai atoran pirsait, ma in taisibun hai atoran harat anbi me-mee. In bi bare me-mee ja, hai atoni' Yahudi sin of ro he nmaka'rais ein es nok es. In re' ia, in nfain on re' a'nak ikobraka' na'ko pukan pirsait re' natuin atoin es na'ko Nasaret, re' hai mteek main sin mak, ‘pukan Nasrani’. Mes, saa' re' sin nanoni' sin, nasuir ko'u na'ko hai pirsait ii in nonin. 6Atoni ia msa', in na'taka' niit he n'oemetab hai Uim Onen Uuf re' in akninu' kuun, ma in neik atoin mes'okan ntaam neu naan. Etun hai mheek ee. [Natuin hai romim, hai he mhuuk ne, natuin hai atoran. 7Mes soraru 'nakaf nai' Risias, neem nasiik naan ee na'ko hai 'nimam. 8Rari te, in naprenat am nak, karu anmui' tuaf re' he anmoe' rasi nok nai' Paulus, sin ro he neman ma anbaiseun ko anbi Kaisarea. In tenbi, anbain he gubernur ee, es an'urus rasi naan].*Uab ein re' anbi kurun naan ee, ka matu'i fa et tuis-tuis Surat Akninu' uab Yunani un-unu'. Onaim oras ia, hai iim ambi ia, he aam usi', ho es amparikas rasi ia. Of aam usi' ho meik no muhiin mak, sa'-saa' re' hai mi'uab sin re' ia, ro tebe.
On re' naan, tua.”
9Nai' Tertulus na'uab anrair on nana te, atoni' Yahudi bian sin anteebs ee, mnak, “Tebe, on naan, usi'.”
Nai' Paulus namneob on anbi gubernor Feliks in matan
10Rari te, gubernor naprenat nai' Paulus, am nak, “Oras ia, au 'fee ko manuan he ho mumneob om.”
Rari te, nai' Paulus anfeen anhaek, ma na'uab, am nak, “Ama' gubernor! Ho muprenat anbi propinsi ia, a'roo goen. Onaim, ho muhiin murair hai atoni' Yahudi hai tokoom ma hai 'hakem. Es nana te, au ka umtau fa he au umneob ok anbi ho matam. 11Of ai' neno bo'es am nua akoon ti, au 'nao 'bi Yerusalem he 'onen a'bi Uim Onen Uuf. Ama' ho bisa mutaan neu tuaf-tuaf re' an'onen nok anbi oras naan. 12Anbi Uim Onen Uuf naan, au ka 'maheek fa 'ok es-es. Ma nbi uim onen bian sin, au ka u'buab fa tuaf he au 'moe' taisibu. On nana amsa', anbi Yerusalem, au ka 'moe' fa taisibu sa'-saa'.
13Mes oras ia, atoin ein ia he namouf kau. Sa'-saa' re' sin na'uab sin fe'ena, ka nmu'in fa bukti sa'-saa'. 14Onai, aam gubernor. Au he 'manaku' 'aan rasi mese'. Au 'ok pukan fee' goes, re' atoni nakaanb ee, mnak, ‘Usif Yesus In Rana 'Honis’. Au 'onen 'eu Uisneno, nahuum on re' au be'i-na'i sin an'oen ein amsa' neu Ne. Au msa' utuin na'i nai' Musa in apreent ein ok-oke', ma au 'pirsai teb-tebe saa' re' Uisneno In mafefa' sin antui nain sin na'ko unu' neu kai. 15Au ufnekan 'eu Uisneno on re' tuaf ein re' ia, re' anmaka'rais ein nok kau. Hai mpirsai mak, of Uisneno namonib nafani' amates: es re' amoe' reko ma amoe' re'uf. 16Etun au 'aim ranan ma'tani', he on mee te, au bisa 'moin nok neek amneot, anbi Uisneno ma mansian ii sin humak. On nana te, ka tiit fa es he bisa namouf kau.
17Au 'meup toon fauk ein anbi pah bian, ka nbi fa pah Isra'el, na' au 'fain uum on Yerusalem. Oras au uum, au 'eik roit re' atoni nabuab sin, he nfain babat neu tuaf-tuaf re' anmonin anbi susat. Rari te, au amsa' a'nao 'bi Uim Onen Uuf he 'onen, ma a'fee fua'-turu' huma'-huma' neu Uisneno anbi naan. 18Oras au ukniun ok a'bi Uim Onen Uuf, utuin hai atoran harat, sin neman ma anheek kau. Mes oras naan, ka nmui' fa too mfaun anbi naan, ma ka nmui' fa taisibu sa'-saa' amsa'.aHaef ein sin Reta' 21:17-28 19Suma anmu'i haa atoni' Yahudi fauk re' sin neman na'kon propinsi Asia, he an'oen ein anbi nana amsa'. Onaim, karu sin anmu'in rasi nok kau te, sin re' naan, es re' he an'a'an rasi nok kau. Ka sin ama' re' ia fa! 20Mes atoin ein naan, sin ka neman fa. Onaim, aam ho mutaan miit sin re' ia, au 'saan saa'? Neno naan, oras sin naprikas kau anbi Bare Feek Rasi Pirsait, sin ka napein fa au saant es amsa'. Aam, ho mutaan aha sin. 21Suma, of anmui' naan rasi noon es, aam, re' nmoe' sin tar antea sin taisibun, ma sin ka nroim kau fa. Oras au hana' ia nsae, ma au 'ak, ‘Hi he mhukun kau, natuin au 'pirsai Uisneno re' bisa namonib amates!’”bHaef ein sin Reta' 23:6
22Nai' Paulus na'uab on naan, mes gubernor Feliks nahiin nrair rasi mfaun re' nak, ‘Usif Yesus In Rana' 'Honis’, onaim in nasnasab buat naan, am nak, “Onai! Au he 'o'en soraru 'nak ko'u, Risias, he 'neen in haan ee fe'. Karu au u'uab urair 'ok ne, na' au bisa ufeek rasi ia.” 23Rari te, in nreun soraru 'nakf es he ntahan nai' Paulus. Mes in napreent ee he in nfee ne mainuan he in aok-bian sin neman nkisun ma ntuthaa je.
Nai' Paulus na'uab nok nai' Feliks ma in fenai bi Dorsira
24Gubernor Feliks in fenai, bifee Yahudi, in kaan ee, bi Dorsira. Naan neno fauk ate, in naim ranan, he in, nok in fenai, he na'uab ein nok nai' Paulus. Onaim, in nreun he neik nai' Paulus he neem neu sin nua sin. Onaim, nai' Paulus natonan sin, ranan on re' mee, he atoni bisa npirsain neu Usif Yesus Kristus, Tuaf re' Uisneno anba'an naan Je na'ko unu'. 25In imsa' natonan sin, ranan on mee he atoni bisa nmoin nok amneot, ma on mee he atoni bisa anpaant on he kaisa' anmoe' sanat. In imsa' natonan sin nak, of Uisneno anhukun mansian ii oke'.
Oras nai' Feliks anneen on nana te, in namtau nmaet. Rari te, in nak nai' Paulus, “Pau! No goah nai! Mutuu'b ee nai! Karu au upein mainuan, of au 'o'en a'teni' ko.” 26Oras naan, nai' Feliks, naim ranan he on mee te, nai' Paulus anfee ne roit, he in nafeit ne. Es nana te, in no'en nai' Paulus piut he na'uab nokan.
27Mes anbi ranan bian, gubernor Feliks naim neek ein nok a'nak pirsait Yahudi sin. Etun es in ka nroim fa he nafeek nai' Paulus in raas ji rabah. In nas-nasab rasi naan, tar antea toon nua. Rari te, anmui' gubernor fe'u neman seka' nai' Feliks. In kaan ee, Porkius Festus. Mes sin imsa' fe' antahan nai' Paulus.
Gubernor Festus anparikas nai' Paulus in rasi
251Anbi oras naan, gubernor fe'u, Festus, nanani' neem anbi Kaisarea he nmurai nanaoba' in aprenat. In suma namaik anbi naan, neno teun goah, rari te, in nnao nkoon on Yerusalem. 2Anbi naan, a'nak rais pirsait Yahudi nok atoni mnais harat sin neman he nmakhiin ein nok gubernor fe'u naan. Sin nteek naan nai' Paulus in rasi msa'. 3Sin ntotin amsa', he karu bisa te, gubernor fe'u ia nreun in atoni' sin, he neik nafani nai' Paulus neem on Yerusalem. Te kah, sin anma'akoran nrarin, he nroor niis nai' Paulus anbi rana' tnana'.
4Mes gubernor nataah sin, am nak, “In aam arki! Onai. Maut he sin antaah ne fe' anbi Kaisarea. Fin au he 'fain rabah on nee. 5Onaim, karu na'ko hi re' ia, anmui' tuaf he n'urus rasi naan, sin nok kau he tnao on Kaisarea. Karu tebe atoni naan anmoe' sanat, na, reko te, hi am a'rasi mok ne, nbi nee jah.”
6-7Rari te, gubernor Festus nabaar fe' nbi Yerusalem of ai' neno bo'es a'saa', na' in nfain on Kaisarea. Anbi oras naan, anmui' naan atoni' Yahudi fauk nok ne, antea nee. Nok afa' te, gubernor ee anfei nafani rasi naan. In nreun he sin neik nai' Paulus, he neem neu in matan.
Oras nai' Paulus antaam anbi naan, atoni' Yahudi sin anhaken ma nfuun naan nai' Paulus, rari te, sin nmurai nasaan ne nok sanat huma'-huma'. Mes sin ka bisa fa he nakrira' bukti es.
8Rari te, nai' Paulus namneob on, am nak, “Ama' gubernor. Au ka 'moe' 'iit fa rais sanat sa'-saa'. Au msa' ka 'moe' 'iit fa rasi re' anmaraban nok hai atoran pirsait Yahudi. Au ka 'ha'niis 'iit fa hai Uim Onen Uuf anbi Yerusalem. Ma au ka 'moe' 'iit fa rasi sa'-saa' he 'raban ana' prenat Roma in atoran.”
9Mes gubernor naan, in he naim atoni' Yahudi sin neek eini he nok ne. Etun es in nataan nai' Paulus, am nak, “Ho mutenab, on mee? Ho mromi' ai' kah, karu au 'urus ho rasi ia anbi Yerusalem?”
10Anneen gubernur ee in han-tanas, onai te, nai' Paulus nataah, am nak, “Ama' gubernor. Au re' ia, a'mui' hak na'ko pah Roma. Ma oras ia, au 'haek et ana' prenat Roma in matan, re' in nmui' hak he n'urus au rasi, natuin atoran prenat Roma. Onaim, au ka 'roim fa he 'nao on Yerusalem, he nafeek au rasi nbi nee. Ama' ho meik nom muhiin murair nak, au ka 'moe' fa sanat sa'-saa' re' he 'raban atoni' Yahudi sin. 11Onaim, karu tebe au 'moe' saan sa'-saa', re' nmatoom nok he nhukun na'maet kau, te au 'toup. Mes karu saa' re' sin na'uab naan je ka batuur af, natuin in atoran, ka tiit tan fa es he anona' kau neu atoin ein ia sin a'nimak. Sin suma nam-namin nah ranan, he nroor na'maet kau ruum ah. Onaim oras ia, natuin au hak ii te, au 'eik au raas ji nsae nteni' neu Uis Ko'u, Keser, anbi pah uuf kota Roma. Anbain he in es neik noon nafeek rasi ia.”
12Anneen nai' Paulus na'uab on nana te, gubernur ee nok in aparikas rasi sin, nabuan ma na'uab ein. Rari te, in natonan nai' Paulus, am nak, “Natuin ho mtoit murair he meik ho raas ji nsae nteni' on Keser, es on nana te, ro ho he mnao meu Roma.” Na'uaba' nrair on nana te, in nreun abuat ein naan he nsisa'en.
Nai' Festus antoit fainekat na'ko usif Agripa nok nai' Paulus in rasi
13Rari te, atoni' Yahudi sin uisf ee, in kaan ee, nai' Agripa,*Usif nai' Agripa re' ia, es re' Usif Herodes Agripa II. In aamf ee, es re' Usif Herodes Agripa I, es re' nroor niis nai' Yakobos, re' anmaet natuin pansoe, natuin in napein mabo'is re' na'raat ne huma' mese' nok pah tuaf. nok in feotf ee, in kaan ee, bi Bernike, neman nbi Kaisarea. Sin neman he nmahormaatn ein nok gubernor fe'u naan. 14Sin natuan nok gubernor Festus sero 'roo. Neon goes te, nai' Festus natonan sin nok nai' Paulus in rasi, ma nak, “Aam usi'! Anbi Kaisarea ia, hai mtahan atoin es, in kaan ee, nai' Paulus. Neno naan, gubernor ahuunt ii ka nafeek naan fa in rasi. 15Neno fauk akoon tein, oras au 'eti 'bi Yerusalem, a'nak pirsait Yahudi sin ma sin atoni mnais haart ein, neman ma natraak nai' Paulus in saant ein. Rari te, sin ntoit kau he au 'huuk ne. 16Mes au utonan sin am 'ak, ‘Tatuin atoran prenat Roma, au ro he 'parikas 'aan rasi naan fe', na' au ufeek. A'a'rais ne ro he nsaen mei fe'. Au he 'neen 'aan nak hi misaan ee nok saan saa'. Ma in imsa' ro he napein mainuan he namneob on. He na' au bisa ufeek rasi naan, ma thuuk ne nok hukun huma' mee.’ 17Rari te, oras au 'fain uum a'bi Kaisarea, atoni' Yahudi fauk nok kau neman anbin ia. Noka' te, au 'fei ufani 'ain rasi naan. Au uprenat sin he neik nai' Paulus neem neu kau, he au 'neen 'iit in rais ne in a'naon. 18Rari te, atoni' Yahudi sin nbaisenun ma nmurai na'uab ein neu nai' Paulus in saant ein. Mes saa' re' sin natoon sin naan, ka ma'fena' fa nahuum on re' au uteenb ee ji. 19Sin suma nasuir na haa, nmatoom nok sin rais pirsait ein kuuk. Ma sin nasurin nok nai' Paulus, natuin tuaf es, in kaan ee, Nai' Yesus. Tatuin atoin Yahudi sin, Nai' Yesus naan, anmaten nrair. Mes nai' Paulus naheer ah, nak, Nai' Yesus nmonin nfaan jen. 20Sin nasurin on re' naan, mes natuin au atoin fe'u kau, onaim au ka uhiin 'aan fa re' he tafeek rais pirsait ii te, on mee? Etun es au utaan nai' Paulus, am 'ak, ‘On mee, karu au 'parikas ho raas ji anbi Yerusalem?’ 21Mes in ka nromif. Onaim, in ntoit he neik in raas je nsaen anteni' neu Keser anbi pah uuf Roma. Etun es au fe' a'tahan, tar antea au upein mainuan he 'soun ee nnao neu Roma.”
22Anneen narair nai' Festus in uab ni on nana te, usif nai' Agripa nak, “Karu reko te, au he 'neen kuuk na'ko re' atoni naan.”
Onaim nai' Festus nataah, am nak, “Bisa! Of au 'ator he noka te, ho mneen kuum mu'ko ne, tua.”
Usif nai' Agripa nroim he nneen nai' Paulus in uaban
23Noka te, gubernor Festus an'ator he usif Agripa bisa nneen nai' Paulus in uaban. Ma in an'ator amsa' he too mfaun sin bian amsa' nneen nok nai' Paulus. Es re': soraru 'naakf ein, ma a'naet sin na'ko kota Kaisarea. Rari te, usif Agripa nok bi Bernike ntaam neman, ma sin npaek ein paek usif. Onaim, too mfaun sin na'bees ma nhormaat neu sin nua sin. Oras sin nabuan oke', gubernor ee nreun he nok nai' Paulus antaam neem. Nai' Paulus anbi a'naet ein sin maatk ein
24Onaim sin neik nai' Paulus antaam. Rari te, gubernor na'uab, am nak, “Usif Agripa, in ama' sin, ma are' tamu sin ok-oke', re' au u'ratan ma 'hormaat 'ain ki. Atoni' re' ia, in kaan ee, nai' Paulus. Anmui' naan a'nakat atoni' Yahudi fauk re' sin namin rasi nok ne. Onaim, anmui' tuaf neman neu kau, oras au 'bi Yerusalem, ma 'bi Kaisarea, he na'seke' kau, nak, atoni' re' ia, in moni msa' ka ma'osa' fa. 25Etun es au 'pariiks ee, mes au ka upein fa in sanat re' natai nok hukun a'maten. Mes in neik non antoti nrair he nasaeb in raas je annao nkoon on pah uuf, es na', reko'-re'uf ate, au ro he 'soun ee nnao neu Roma. 26-27Karu au 'soun ee, au ro he 'tui an suurt es nok ne. Mes oras ia, au he 'tui 'ak on mee, neu Uis Ko' goe? Etun es, au ubuaba' ki ok-oke', he hi mneen ee. Amneen mirair je te, au 'toit neu usif Agripa he nfee naan kau fainekat es, he au 'tui surat re' bisa Uis Ko' goe ntoup goe nok neek reko. Au 'naben ate on re' he ka reko fa, karu au 'sonu' rasi ia annao neu Keser, mes au ka utoon fa atoni' ia in sanat.
Au uab ki na'tuuk on naan, tua.”
Nai' Paulus namneob on anbi usif Agripa in matan
261Rari te, usif Agripa nreun nai' Paulus, nak, “Oras ia, ho bisa mumneob om. Hai ok-oke' mibarab he mneen ko.”
Nai' Paulus nait in a'niman, rari te, in na'uab am nak,
2“Aam usi' Agripa re' au 'tuna' ma u'ratan ko. Au 'tenbat au nekak ia nmainua, natuin ho mfee kau mainuan he au u'uab, ma sin ama' sin hi he mneen kau, sa'-saa' re' atoni' Yahudi sin natrakan sin neu kau. 3Au uhiin ak, ama' ho muhiin batuur, hit atoni' Yahudi hit atoran harat, ma hit rasi monit ma mates. Onaim, au 'toit ko aam he ho mneen murek-reko au uabk ii.
4Nmurai na'ko au an-ana', sin nanoni' kau goen he 'moin utuin hit atoni' Yahudi hit harat. Nahunu te, nanoni' kau anbi au kuan; rari te, au uum uskoor a'tamba 'bi Yerusalem. Atoni' Yahudi re' anbin Yerusalem sin, nahiin au monik, ma sin nahiin kau rek-reko. 5Karu a'nak pirsait Yahudi sin nromin, sin bisa nareta' nain nak sin nahiin kau na'ko un-unu'. Te au re' ia, au 'taam pukan Farisi. Atoni mfaun sin ok-oke' nahinin, nak hai atoni Farisi, hai es ma'tani' nneis mituin pirsait Yahudi in atoran.aHaef ein sin Reta' 23:6, Filipi 3:5 6-8Au, ma too Isra'el na'kon sin uuf bo'es am nua sin, hit tpao he Uisneno nmoe' natuin re' In anba'an naan je neu kit. Manba'an re' naan, In natoon anraar je neu hit be'i-na'i na'ko ahunut. Onaim antea oras ia, hit arkit t'onen fai-manas, he Uisneno In manba'an naan anjair nai. Manba'an naan in aafn ii, nak, of In he namonib nafanik amaets sin.
Aam usi' Agripa. Sin maka'rais ein nok kau, natuin au 'pirsai 'ak of Uisneno namonib amates.Au he utaan, nansaa' am es tuaf na'ko re' hi ia, bian ka mroim fa he mpirsai mak, Uisneno bisa namonib amates sin? Batuur In bisa!
9Nahunu te, au bisa 'moe' sa'-saa', ma au maraban ma'tani' atoin ein re' natuin Nai' Yesus, atoni na'ko Nasaret. 10-11Oras naan, a'nak pirsait Yahudi sin anfee kau hak, he au 'nao ma 'ha'mui' Nai' Yesus In atuin ein anbi me-mee. Au 'heek sin, rari te, au 'heer 'eik sin neman anbin Yerusalem, ma au utaam sin anbin bui. Au msa' ufeek ok he nhukun na'maet bian.Au msa' 'taam 'eu uim oen ein, ma ha'mui' sin. Onaim, au u'seke' sin he natotan Nai' Yesus. Fani-fani, au 'aim sin nok neek maputu'. Asar au 'neen nak apirsait neu Nai' Yesus etan me-mee, maski sin ntean pen-pene teta' msa', au 'aim sin piut!”bHaef ein sin Reta' 8:3, 22:4-5
Nai' Paulus nareta' nafani' saa' re' in naben niit ee
(Haef ein sin Reta' 9:1-19, 22:6-16)
12Nai' Paulus antuut antein in uab ni, mnak, “Neot es, a'nak pirsait sin anfee kau surat kuasa he au 'aim tuaf re' natuin Nai' Yesus anbi kota Damsik. Onaim, au 'nao. 13Aam usi' Agripa! Oras hai mbi rana tnana', of ai' mansi na'puup, nok askeken, snaaf es na'ko neng goe, ntoom kau ma au aok-bian sin imsa'. 14Hai mtikoeb main mtea afu, natuin snaaf naan in ma'tanin. Rari te, au 'neen hanaf es na'uab nok kau neik uab Aram,*Anbi tuis uab Yunani matu'i nak ‘atoni' Ibrani sin uab’. Sin uab neno-neno es re' uab Aram. Matu'i msa' bait on re', ‘atsuus karu ho musaap a'koes ma'aika' piut’. Abitan nee, sin nbiasa npaek a'kose' he natuuk bijae. Onaim, karu bijae nguin, nasaap koet, sin haek ein antoom a'koes ee panan. In oet ni nak ‘tsusa tmaet karu ho mraban au roim ki piut.’ nak, ‘Hoe, Saul! Nansaa' am es ho mha'mui' Kau piut-piut? Atsusat maet karu ho mraban Au roim ki piut.’ 15Au 'neen hanaf naan, mes au ka 'iit fa in tuan. Onaim au utaan, 'ak, ‘Usi'. Ho sekau ko?’
Rari te, hanaf naan nataah kau mnak, ‘Au re' ia, Usif Yesus re' ho mha'mui' Kau piut-piut. 16Saul! Amfeen nai! Au ukriir Ok on re' ia, nok in sair ti, onai: Au 'piir 'aan ko, njair tuaf re' Au 'pirsai. Ho ro he mnao mutoon meu mansian ii ok-oke', sa'-saa' re' ho miit murair sin neno ia na'ko Kau. Of Au ukrira' 'teni' ko, rais fe'u bian he ho bisa mutoon neu mansian ii ok-oke'. 17Of ho mupein susat huma'-huma'. Mes Au 'panat ko, na'ko tuaf ein re' he nha'mui' ko, maski na'ko atoni' Yahudi, ai' atoin teta'. Tebe! Au 'reun ko neu atoin teta' re' ka na'ko fa atoni' Yahudi sin. 18Ho mnao mfei sin maatk ein ee, he sin bisa nahinin ma nmonin nbin me'u. Rari te, sin nasaitan sin raan mes'ookn ein. Ma fin ho ro he mrurun sin ranan neu monit amneot.Ho mufetin main sin na'ko niut re'uf sin A'nak Ko' goe in kuasan, rari te, meik sin neu Uisneno. Nok ranan nana te, he Uisneno nsaok nain sin saant ein ok-oke'. Ma sin anfain Uisneno In aanh ein, nabu-buan nok tuaf bian re' Uisneno anpiir naan sin, natuin sin npirsain neu Kau. Au uab ki ntuu' on naan, Saul!’”
Nai' Paulus natoon in mepu
19Nai' Paulus antuut in uab ein, nak, “Onaim, aam usi'. Mepu re' au 'toup goe na'ko neno-tunan naan, au unaob ee. Tar antea oras ia, au ro he 'meup piut-piut, ka nabei' fa he au 'teet koet. 20Nahunu te, au utoon Usif Yesus In Rana' 'Honis neu atoni' Yahudi sin anbi Damsik. Rari te, au uum utoon 'eu atoni' Yahudi sin nbin Yerusalem, ma propinsi Yudea nfuun am nateef. Rari te, au 'nao 'fuun am uteef atoni teta' sin pah-pah. Au u'uab 'eu sin nok muti'-monas, henati' sin npoin na'ko sin raan penu, ma sin annona' sin nekak ma sin tuak eini neu Uisneno. Sin ro he nmo'en moe' reko neu tuaf bian, he njair tanar, nak, sin nmoin fe'u et Uisneno.cHaef ein sin Reta' 9:20, 28-29 21Natuin au 'meup on naan, es atoni' Yahudi sin nheek kau anbi Uim Onen Uuf anbi Yerusalem. Ma sin he nroor niis kau. 22Mes Uisneno nturun kau. Etun es au 'moin tar antea oras ia. Onaim, au bisa 'hake 'bi ia, ma ureta' ki, et ana'-ko'u, rasi re' nmatoom nok Usif Yesus In Rana' 'Honis. Sa'-saa' re' au utoon sin re' ia, natai nok saa' re' na'i nai' Musa nok Uisneno In mafefa' kniun eini nanoni' naan je. 23Sin nanoni' saa' re' nmatoom neu Kristus, Tuaf re' Uisneno nba'an naan Je he nsoun Ee neem. Nak, In ro he nasaah ha'mu'it. Rari te, In nmaet. Mes In he njair tuaf ahunut re' Uisneno namonib nafain Ee na'ko mates. In es re' he nfee me'u neu atoni' Yahudi sin, ma atoni teta' msa' nbi me-mee.”dNai' Yesaya 42:6, 49:6, 1 Korintus 15:20
24Nai' Paulus fe' na'uab ma natoon in mepu, mes nai' Festus nseni nfeek in uaban nok han ma'tani', nak, “Hoe! Pau'! Ho mumaunu mrair. Ho muhiin bainesi', tar antea nmoe' ho roen maan anreu'.”
25Mes nai' Paulus nataah, am nak, “Ama' gubernor re' au u'tuna' ko. Au ka umaunuf. Sa'-saa' re' au utoon ee ia, tebe on naan. Au ka u'uab fa rais rum-ruum. 26Ama' usif Agripa, ho muhiin kum, saa' re' au u'uab urair sin. Etun au ubrain he u'uab sin muti'-monas. Au 'pirsai 'ak aam usi' ho mneen murair sa'-saa' ia oke', fin saa' re' njair naan ka nbin fa baer ma'koro. Nak, Usif Yesus re' amates naan, anmoni nfain jen. Are' too mfau ni ok-oke', nahinin nrair rasi naan. 27Na'ko ahunut, Uisneno In mafefa' kniun ein, sin natoon nain are' rasin ia. Au 'brani he 'aat manpasan, 'ak, aam usi' msa' mpirsai mafeef' ein sin uab kein.”
28Usif Agripa nseni nfeek nai' Paulus in uaban, ma nak, “Hoe! Pau'! Ka 'roo fa te, of ho he mmoe' kau njair atoni Kristen!”
29Ma nai' Paulus nataah aam usi', am nak, “Onai, usi'. Au 'onen 'eu Uisneno, he orsi, a'roo ai' haumaka', ka neu fa aam usi' ho mmees jah, mes atoni mfaun re' anenat neno ia msa', bisa njair on re' au, re' Usif Yesus In aanh ein! Mes asar in ama' ki kais njair atoin bui on re' au.”
30Nai' Paulus na'uab anrair on nana te, usif nai' Agripa nok bi Bernike, ma gubernor Festus, ma a'naet sin anfeen anhaken, ma nasaitan bare naan.
31Oras sin nnaon npoin, atoin ein re' naan na'uab ein es nok es, nak, “Atoni' re' ia, in ka nmoe' fa sa'-saa' re' natai nok re' he thukun ta'mate, ai' he tataam ee neu bui!” 32Rari te, usif nai' Agripa natoon neu gubernor Festus, am nak, “Airoo. Bait atoni' ia in kais neik in raas je nsae nteni' on pah uuf Roma. Kahat, rasi ia hit tafeek ee, ma tapoit ne.”
Sin neik nai' Paulus neu Roma
271Rari te, gubernor Festus nafeek he nsonu' nai' Paulus neu Keser et Roma, he in es nafeek rasi naan. Rarit in nona' nai' Paulus nok atoin bui bian amsa', neu a'nak soraurs es, in kaan ee, nai' Jurius, he neik sin neu propinsi Italia. Nai' Jurius naan, soraru 'nakaf na'ko soraurs ein re' anpao Keser. 2Neno naan, au (es re' nai' Lukas) msa' 'nao 'aat ok nai' Paulus. Tamba tuaf es na'ko propinsi Makedonia, na'ko kota Tesalonika, in kaan ee, nai' Aristarkus. Hai arkai msae bnao oe jes re' in neem na'ko kota Atramitum. Natuin rencana, bnao oe naan of in he nnao neis nok bare-bare nbi propinsi Asia.
3Hai mpoi mi'ko Kaisarea, noka' fa te, hai mtean kota Sidon. A'nak sorarus nai' Jurius in ka nansaa' fa nai' Paulus, ma nreek nai' Paulus he nnao naim sekau re' in nahiin sin anbi kota naan. In teenb ii, he sin bisa nfeen nai Paulus saa' re' in nperuu goe oras sin nbin tasi tnana'. Ranan na'ko Kaisarea nnao neu puru Kreta
4Rari te, hai arkai msae mfain on bnao oe naan, ma mnao mkoon. Mes anin na'ko bnao oe naan in matan maneon ni kah, tar antea bnao oe naan ka bisa fa he nnao. Onaim, sin tebe bnao oe naan, ma nnao npeo' puru Siprus ma Siria sin atnanak, he nak hai kais mipein anin naan. 5Na'ko naan, hai mnao mreef tasi nbi propinsi Kirikia ma propinsi Pamfilia sin matan. Hai mnao piut, tar hai mtea kota Mira, et pah Rikia. Amtean naan, hai msaun misaitan bnao oe naan. 6Oras hai mbi Mira, nai' Jurius nataif on he naim bnao teta' re' he nnao neu Italia. In napeni bnaa goes na'ko kota Aleksanderia, re' he nnao neu Italia. In nreek kai oke' he msae meu bnao oe naan.
7Hai mnao maan neno fauk ein, mes abnao oe naan ka nnao nten-teni' fa, natuin anin na'ko in matan maneun ni kah. Hai mhae mmaet, tar amhaumaak kota Knidus. Mes anin naan fe' anfuu naheer amsa', onaim hai mnao mreef meu puru Kreta, he miniinb om mi'ko anin. Rari te, hai mkoon paanf es, in kaan ee, Sarmone. 8Bnao oe ia, nnao nok susat nana' renat, tar hai mkoon panaf naan, mitun-tuin ah puru Kreta in ninin, na' hai mtean baar jes, in kaan ee, Labuan Amasat. Bare naan, anmapaumaak nein nok kota Rasea.
9Anbi naan, ameupt ein nbi bnao oe naan nas-nasan a'kre'o, te hai mnao 'roo goen, mes hai ka mtean Italia fa fe'. Oras naan, Neno Saok Sanat atoni' Yahudi ankonon nrair.*Oras toon bo'-niim am seo (59), neno 'naek atoni' Yahudi anmatoom nok Saok Sanat anmouf anbi fun bo' ntaam neno niim. Oras naan, ain ee anfuu na'ko neon tees ma ponain sin atnanak. In oet ni, ain ko'u ma oik ko'u of he nfoe. Ameupt ein nmaktaan ein he hai mnao mkono, oo, ai' kah. Nneen on nana te, nai' Paulus na'uab, nak, 10“Au aok-bian arki! Au u'uab ana'kre'o. Au utenab, karu hit he tnao tkoon, of hit tapein suust am nana' renat. Of abnao ia nreman maet, baer ein nreman, ma hit imsa' of atmaet oke'.” 11Mes nai' Jurius ka nneen fa nai' Paulus. In npirsai naneisib neu anaa' bnao nok abnao tuaf. Fin sin nabarab he nnao npoin na'kon bare naan. 12In amreu' ni, Labuan Amasat naan, in ka mamut fa karu bnao oe ro he nhaek anbi oras oikn ein anfoen. Onaim, amfaut ein nak sin nromin he hai mnao mkoon, meu kota Feniks. Sin roimk eini, karu reko te, hai mitua mtahan ambi naan, tar antea oras oikn ein nas-nasan. Kota Feniks naan, puru Kreta in bare re' mamut neu bnao oe, natuin in naniinb on na'ko ain toon, ma ka napein fa okin ko'u.
Ain nautus anbi tasi
13Oras anin haa'-nua' anmurai nfuu kre'o-kre'o, sin nak, ai' ain reko he sin bisa npaek je, he nnaon neu kota Feniks. Sin nak, “Anin ia, reko. Iim he tnao nai!” Onaim, sin nasaeb bonit, ma nasaeb layar, ma hai mnao mnono haa taas je ninin. 14-15Hai mnao ka 'roo fa te, nok askeken, ain nauts ii nfoe. (Re' hit tiit tak, ‘anin na'ko neon-saet ma ponain sin atnanak’). Anin naan nfuu bnao naan, neik je neu taas je tnanan. Ameupt ein abnao naan, sin ka bisa nabani' fa bnao. Onaim, sin paraak na he. Ma bnao naan nnao natuin ahaa ain ni in a'romin. Bnao oe ji nateef nok ain ko'u
16Oik niin npesan kai mtean pur aan es, in kaan ee, Koda. Oras naan, kofa' bai' je fe' natuin kai nbi bnaa goe in kotin, ma sin nheer ee nok tani. Rarit, hai mheer misaeb kofa' ba'i naan, neu bnaa goe tunan. Hai mhae mmaet. 17Oras kofa' ba'i naan antea bnaa goe tunan, sin npuun bnao naan nok tani nfuun am nateef, he npanat he kas-kaisa bnao naan in kuust ein ee natfaik ein, ma oo ji ntaam. Sin namtau msa', kas-kaisa oikn ii anpesan bnao naan, ma npoir ne nbi snae kbatus Sirtis et pah Afrika. Onaim sin nasanut boin atboes, he na'bauna' bnao naan in a'naon ee kre'o.
18Ain aherat naan, nasniba' bnao neu 'rii ma 'ne'o. Noka' te, ameupt ein naitin nporin brua' bnao naan neu tasi. 19Nmeu te, anin naan fe'e nfoe. Onaim, sin namtaun nsesan. Es nana te, sin naitin npori' bnao naan in abrua' bian he nha'kaaf ee. Ma sin naitin nporin amsa' bnaa goe in baer mepun. 20Anin naan ka nas-naas nitaf, fai-manas neno fauk-fauk. Niip gui nsaun afu, tar antea hai ka miit fa manas ma kfuun. Hai neek min nabatin ma'tani'. Hai mitenab mak ia hai ka mmoin fa heen.
21Hai ka miah fa neno fauk een. Nai' Paulus no'en sin oke', ma na'uab am nak, “Aok-bian arki! Bait hi mroim mituin kau he hit kaisa' tpoi ta'ko Labuan Amasat te, hit ka tsuus fa on re' ia. Ma hit ka truik fa msa'. 22Oras ia, au 'toit ki oke', he miheran hi neek mein naan. Of hiti bnao ia, npee' pisa'-pisa'. Mes kais mimtau, of ka tiit fa amates. 23Au 'roim ki, hi arki mihiin mak, au re' ia Uisneno Iin Ja kau. In es anfee kau mepu. Fini na, In nreek In ameput es na'ko neno-tunan, ma in hake nbi au bnapak. Rarit in natoon kau mnak, 24‘Pau'! Kais mumtau sa'-saa'. Of ho he mtea Keser et Roma, he m'urus ho rasi. Natuin Uisneno anneek ko, es hi asaet abnao ia, of ka tiit fa es natfuun. Of ammoin ok-oke'.’ 25Onaim, aok-bian arki. Kais hi neek mein nabatin. Au 'pirsai tebe 'eu Uisneno, re' In natoon kau fini na, ro of njair on naan. 26Bnao ia of nasrae nbi puur goes.”
Bnao oe naan anhaumaak meto'
27Oras naan, anin ma okin anbeos kai mok abnao oe naan, ma anpesan kai fai bo'es am haa anbi Tasi Atria. Of oni' faa ji noe natnaan, ameupt ein na'taak ein, nak hai mhaumaak meto'. 28Rarit sin nasanut rino, he nahiin oo je mnanun. Onaim sin n'uukr ee te, in a'taam ni, nehe bo'-nua. Rarit abnao naan nnao maat anteni', ma sin nasanut nteni' rino naan, ma nahiin nak oo je 'taam ni nehe bo'es am niim. 29Sin namtaun, kas-kaisa' bnao naan na'rae' toon nbi faut puut kein. Onaim, sin nasanut boin kotif fua' haa. Hai mhar-harap he nmeu nfiin nai. 30Mes ameupt ein abnao naan anma'akoran he naen nasaitan abnaa goe mninu'-mninu'. Onaim sin nasanut kofa' ba'i, ma nmo'-mo'en on re' sin he nasanut bonit matan.
31Mes nai' Paulus natoon neu nai' Jurius, rais re'uf naan, nak, “Karu ameupt ein sin ka nbin fa bnaa goe naan ee te, of hi mmaet oke'.”
32Anneen nai' Paulus na'uab on nana te, soraurs ein nreef nafeek kofa' baa' je in tani, ma nparaak ne. Onaim, ameupt ein naan ka bisa naenan fa heen.
33Anmeu nfin onai te, nai' Paulus anfuri' sin oke' he nahan. In nak, “Krei nua goen, hit suma bisa tok-took goah, hit har-haarp ah, ka tiit tain fa saa' es ntaam neu hit taik. 34Onaim, au 'toit ki he reko te, hit taah tan akre'o fe', he hit tapein tafani hit neun ki. Au 'pirsai 'ak of ka tiit fa es na'ko kit re' ia, napein siraak. Hit of atmoin oke'!”
35Na'uab anrair on nana te, nai' Paulus nait utunu'. Rarit, in n'onen neu Uisneno ma ntoit makasi nbi sin maat keini. Rait in nait tuuk es, am neuk. 36-37Sin nitan on nana te, sin neek ein natee nfanin. Rarit sin nahan ok-oke'. Hai abit abnao naan, tuaf natun nua mbo'-hitu mnee. Hai miah ok-oke'. 38Mimseen onai te, sin naitin ma n'okar a'kaor mak-gandum sin, neu tasi, he nsoba' anha'kaaf bnao naan anteni'.
Bnao oe naan nasrae
39Nmeu saba te, ameupt ein niit meto'. Mes sin ka nahiin fa puru naan in kanan. Ma sin niit tais tuuk es, re' in niin ee masnaen. Onaim sin harap, reko te, sin he neik bnaa goe nnao nabnonon npeo' faut puutk ein, he ntean tais tuka' naan in ninin nok reko. 40Onaim, sin nreef nafeek boint ein nabaran anbin tasi. Rarit sin nasanut kemudi neu tasi, he sin bisa nastiir abnao naan. Rarit sin nasaeb layar ana' abit maat ne, henati' ain ne anfuu bnaa goe nnao neu nini'. 41Mes bnao naan nsae naan snae a'tupus nbi taas je nanan, ma in nasrae nbi naan, ma ka bisa nakbero' nteni' fa. Onaim, oik ko' guin nbeos nakrati' bnaa goe in kotin.
42Oras soraurs ein nitan on nana te, sin he nroor niis atoin bui nu. Te sin namtaun, kas-kais atoin buin naan nabha'en neu meto', ma sin naenan kuuk. 43Mes a'nak sorarus, nai' Jurius, antaar in soraurs ein, natuin in he npanat nai' Paulus. Onaim, in naprenat, he sekau-sekau karu nabhae' nahiin, an'okrok neu taas je, ma nabha'en neu meto'. 44Neu re' sin ka abhae' ahiint ein, in nreun sin he nna'an a'bena', ai' sa'-saa', rarit antaman neu taas je, ma natuin oik nein npoin neu meto'. Onaim, hai mtea meot ee nok ao-mina' ok-oke'. Oik nein anbeos nakrati' abnao
Anbi puru Malta
281Oras hai mtea mrair nok ao-mina' mbi meot ee te, na' hai mihiin mak bare naan, puru Malta. 2Abitan puru naan ntoup kai nok reko. Natuin oras naan na'uur, ma maniik ni kah, onaim sin nahuup ein ai, rarit sin nak kai he mraar. 3Nai' Paulus amsa' nsiun nok hau. Oras in npaan hau nggein neu ai, nok askeken te, kaun araut es anpoi neem, natuin in ka nabei' fa maputu'. Onaim, kauna' naan, anrau ma na'kii' anbi nai' Paulus in a'niman. Kaun araut nrau ma na'kii' anbi nai' Paulus in a'niman.
4Oras abitan Malta niit kauna' naan na'kii' anbi nai' Paulus in a'niman te, sin na'uab ein es nok es, am nak, “Atoni ia, in of oin aroor atoni'. Maski taas je fe' nafeit ne te, in uan ii on naan. Etun es in ka bisa fa he anmoin. Sekau es anmoe' re'uf te, of in nseu fuan.” 5-6Atoin ein naan nateenb ein nak, of akre' goes anteni te, nai' Paulus in a'niim ne of anfu'un. Ma nok askeken ate, of in nmaet.
Mes nai' Paulus antekar kauna' naan neu ai. In ka nnaben fa menas sa'-saa'. Rarit sin npaon a'kre' goes ate, mes nai' Paulus ka sa'-sa'af. Onaim, sin nateenb ein, nak, “Kais-kaisa' atoni' ia, pah tuaf!”
7Ka na'roo fa na'ko bare naan, gubernor ee in soonf ein ma in auf manuan. Gubernor puru naan, in kaan ee, nai' Publius. In neem anseun kai nbi taas je ninin, rarit in naskau kai he hai mitua mok ne nbi in sonaf. Anbi naan, in n'urus kai neno teun.
8Oras naan, gubernor ee in aam hoinf ee nameen. In nkuan on. Onaim, nai' Paulus nnao nkiis goe nbi in ke'en. Rarit in pooh goe, ma an'oen ee. Onaim in nareok nain. 9Oras sin niit gubernor ee in aamf ee nareok on naan, amenat bian amsa' neman neu nai' Paulus. Sin ntotin he nareko' sin. Onaim in nareko' sin imsa'. 10aRarit sin seun banin kai, neik ein bare' namfau.
Nai' Paulus sin nfenan na'ko puru Malta nnaon neu Italia
10b-11Hai mitua ntahan nbi puru Malta funan teun, tar antea ain ko'u ma oik ko'u naan nasnaas. Oras naan, abnaa goes na'ko kota Aleksanderia re' in haek nani nbi puru Malta. Bnao naan in kaan ee, Ri'an Koen,*Tatuin pirsait abitan bare naan, ri'an koen naan, sin kaan keini es re' nai' Kastor ma nai' Poruks. Sin nua sin, es re' atoni bnao ngguin na'besan. natuin anmui' naan pah tuaf ankoe, re' bnao tuaf ee nmoe' sin na'ko hau, oke te nahake' sin nbi bnao naan in matan. Onaim, hai he msae bnao naan, ma mnao mkoon meu Roma. Onaim, oras hai msae meu bnao naan, abitan Malta neik kai bete' ma bare' bian re' hai mperuu sin nbi bnao. Na'ko puru Kreta tar antea kota Roma
12Hai mnao kre'o-kre'o, tar hai mtea kota Sirakusa et puru Sisiria. Hai misnaas ambi naan, neno teun. 13Mi'ko naan, hai mnao mteni' mibnono haa Sisiria in ninin, rarit hai mtea kota Regium. Noka' te, anin na'ko haa'-nua' nfuu nok ma'tani', onaim hai mnao mkoon ma bnao naan in nanapa'. Nmeu te, hai mtea kota Putiori. 14Anbi naan, hai msaun misaitan bnao naan. Rarit hai mnao maim Usif Yesus in apirsait ein anbi naan. Oras hai miteef mok sin, sin ntotin he hai mitua mok sin. Onaim, hai mitua mtahan mok sin neno hiut. Rarit hai mnao raan meto' meu kota Roma. 15Oras apirsait ein anbin kota Roma nnenan nak hai he iim meu Roma, sin neman nseun kai nbi rana tnana'. Bian nateef kai nbi 'masa' Apius; bian nateef kai nbi baar jes, in kaan ee Ropo Teun.'Masa' Apius in a'roo ni of oni' kiro bo'-hiut (70) ta'ko kota Roma. Ropo Teun in a'roo ni of oni' kiro bo'-niim am teun (53). Oras nai' Paulus niit sin onai te, in nbo'is Uisneno, ma in neek ne natee. Nai' Paulus nateef nok apirsait ein anbi ranan Apius
Nai' Paulus antea Roma
16Oras hai mtea kota Roma, [soraurs ein nataam atoin bui ngguin neu bui.]Anmui' tuis uab Yunani ahunut bian, re' ka npaek fa tuis anbi kurun. Mes nai' Paulus ka nataam ef. Sin nkoon ee, he in nseeb kun umi. Anbi naan, in natua nok soraurs es re' npaa goe fai-manas. Sin a'niimk ein nua sin anmatopub sin nok korenit.aHaef ein sin Reta' 28:20
17Neno tenu nkono te, nai' Paulus naskau atoni mnasi' Yahudi nbi bare naan, he neem nateef nokan. Oras sin nabuan, in natonan sin, am nak, “Aok-bian arki! Au uum a'tea ia, natuin atoni' Yahudi sin anheek kau anbi Yerusalem. Rarit sin nana'at kau neu ana' prenat Roma. Te kah, au ka 'mui' fa sanat. Au ka 'moe' fa sanat sa'-saa' re' nraban neu hit atoni' Yahudi. Au msa' ka 'moe' fa sanat sa'-saa' re' nraban hit atoran harat, re' hit ttoup tain sin na'ko hit be'i-na'i sin. 18Ana' apreent ein anparikas nrair au raas ji nbi nee. Mes sin ka niit fa au sanat mese' msa', re' nmatoom nok hukun a'maten. Etun sin he nafetin kau. 19Mes a'nakat Yahudi sin ka ntoup fa rasi tfeka' na'ko ana' aprenat re' nak he nafetin kau, es nana te, au usaeb ukonob au raas ji neu pah Roma in uun ia. Au 'moe' on naan, mes au ka 'mui' fa tenab he utraak au atoni' Yahudi sin.bHaef ein sin Reta' 25:11 20Rasi naan, in a'moe' ni tar au uskau he hit tabua anbi ia. Nbain he hit bisa ta'uab saa' re' hit atoni' Yahudi kit atpa-paa goe: etun, hit harap Usif re' Uisneno he nsoun Ee neem, he nfee 'honis neu kit too Isra'el. Rasi ia, es re' nmo'e ma, sin nfuut kau nok korenit ia.”
21Rarit sin natahan, am nak, “Antea oras ia, hai ka mtoup miit fa suurt es na'ko Yudea re' he natoon kai nok ho rasi. On nana msa', re' amneemt ein na'ko naan, sin ka na'uab niit fa ho raas ji, tua. 22Mes hai mroim he mneen saa' re' ho mpirsai mrari, natuin hai mneen amrair anbi me-mee, nak too mfaun ein anpenan pukan Kristen sin noni'. Mes in amneon ii, on mee te, hai ka mihiin ma ne fa. Onaim, ho mureta' miit kai.”
23Onaim, sin akoran he naim naan ors es, he nateef anfanin. Ntea in ors ate, too gui mfaun ii kah neem nauban anbi nai' Paulus in umi. Onaim, in nmurai nareta' sin Uisneno In Aprenat. In nait na'i nai' Musa in tuis ein, ma Uisneno In mafefa' kniun ein bian sin tuis ein, he nheer sin he npirsain neu Usif Yesus. In na'uab na'ko nok-noka' antea mansi nmaeb.
24Oras sin neen anrair nai' Paulus in uaban, bian anpirsain, mes bian kahaf. 25Sin nasurin es nok es, tar tuaf bian he nfanin. Mes nai' Paulus na'uab am nak, “Tebe! Hi surin re' ia, natai nok saa' re' Uisneno In Smana Kniun Ee natoon nain sin neu na'i nai' Yesaya. 26Nak,
‘Ho mnao mutonan pah re' ia, mak,
“Of hi mneen Au uab ki piut,
mes ka mihiin fa mnuut es!
Hi mkius mifan-fain saa' re' Au 'mo'e,
mes hi ka mfairoor je fa.”
27Natuin atoni' re' pah ia, sin neek ein maun keni kah.
Sin ruik ein ka nroim he nenan fa heen!
Ma sin maatk ein ee, on he nforon nrarin!
Nparaak he sin kaisa' nnenan nai;
Ma nparaak he sin maatk ein anforon.
Ma nparaak he sin neek ein na'temen konon.
Tar antea sin ka nahiin fa ranan he nfain neem neu Kau nteni',
Onaim, es Au he ureko' sin, on mee?’”cNai' Yesaya 6:9-10
28Onaim, nai' Paulus natu'ub in reta' naan, ma na'uab am nak, “Onai, aok-bian arki! Hi ro he mihiin, mak oras ia, Uisneno nabarab anrair he nfee 'honis neu atoni' teta' re' ka na'ko fa atoni' Yahudi, natuin sin nromin he nneen Ee.” 29[Nai' Paulus na'uab anrair on nana te, too mfaun ein naan ansisa'en. Mes sin nteenb eini ka natefan fa, natuin sin nasurin es nok es.]§Era' re' ia, ka matu'i fa et tuis uab Yunani ahunut bian.
30Nai' Paulus natua nbi uim seba' naan, antea toon nua. In ntoup sekau-sekau re' neman neu ne, nok neek marine.
31Neik ranan naan, in napein mainuan he nareta' Uisneno In Aprenat, ma nanoni' Usif Yesus In Rana' 'Honis neu sin. In na'uab nok neek abrain, ma ka tiit fa 'eka' msa'.
Aam Teofilus. Au reta' ia na'tuuk ma na'paar on re' ia, tua.
Na'ko au,
Lukas

*1:1: Kanaf Teofilus nbi uab Yunani, in a'moufni, ‘atoni' re' nneek Uisneno’. Surat re' ia, nai' Lukas in surat nonua ni re' in tui je neu nai' Teofilus. Mkisu msa' Lukas 1:1-4.

1:12: Oras naan, tunggur agama Yahudi sin nafekan nak anbi neno snasat, atoni' Yahudi ka nabei' fa he nnao na'roon. Ka nabei' fa he sin naon anneis na'ko kiru nua. Tuis uab Yunani era' re' ia nak, to'ef Saitun in a'roo ni namnees nok, “naot neno snasat in a'roon ii.” Es nana te, hit tahiin tak to'ef Saitun na'roo kiir goes na'ko Yerusalem.

1:13: Uab ‘Selot’ namnees nok ‘Patriot’. Es nana te, nai' Simon in neem na'ko parte purtik re' naim ranan he naprenat kuuk sin pah. Sin he nriu' ana' prenat Roma na'ko sin pah.

*2:1: Atoni' Yahudi sin ansoi' neon ko'u Pantekosta, nmurai na'ko neon ko'u Paska, rarit na'baba' nteni' krei hiut. Es nana te, hit tahiin tak Usif Yesus In a'maten naan, neno bo'-niim anrair.

*4:1-2: Tuaf-tuaf na'ko pukan Saduki sin ka npirsain fa noni' re' nak amates sin of anfeen anfanin.

*5:18: Kata' re' naan neik uab Yunani te, in a'moufn ii bisa nak, “nataman anbi bui neu too mfaun.” Ma bisa msa' nak, “nataam sin anbi bui he namaeba' sin anbi too mfaun sin matak.”

*7:2-3: Pah Mesopotamia re' naan, oras ia sin nteket Pah Irak. Ma kota Haran re' naan, oras ia antaam et Pah Siria. Mkius |Surat Un-unu'| 12:1 ju.

*8:27-28: Uab Yunani msa'at nak kaes ko'u ia, atoin mabo'ek. Pah Etiopia re' naan, pah es et pah meto Afrika in aon bian neon-saet.

8:37: Era' 37 re' ia, ka matu'i fa et tuis-tuis Yunani ahun-hunut sin.

8:40: Kuan naan, in kaan ee, neik uab Yunani te, nak, Asotus. Mes nahunut, in kan ee Asdot.

*9:36: Bifee ia, anmui' kanaf nua, mes sin a'mouf keni te mese'. Neik uab Aram, Tabita, hit uab ii te nak ‘ruus’. Ma neik uab Yunani, Dorkas, re' hit uab ii msa' at nak ‘ruus’.

*10:19: Anmui' tuis Yunani fauk re' nak ‘tuaf teun’ es amnemat. Mes anmui tuis es re' nak suma ‘tuaf nua’ goah. Ma nmui' tuis namfau re' ka natoon fa tuaf fauk re' neem naim nai' Petrus.

*11:2: Karu anmui' tuaf re' ka na'ko fa atoni' Yahudi he natuin Nai' Yesus, atoni' na'ko partei agama ia nak, sin ro he nheren natuin atoni' Yahudi sin harat, ma sin imsa' ate ro he nanaoba' are' kanan atoran pirsait Yahudi bian.

11:26: Uab ‘Kristen’ naan, in na'uub on na'ko kanaf ‘Kristus’. Neik hit uab ii te nak, ‘Atoni' re' natuina' Kristus’. ‘Kristus’ in a'moufn ii nak, ‘Atoni Kninu' re' Uisneno anruur naan Je na'ko unu' he nsoun Ee neem.’

*12:1: Usif Herodes ia, sin nahiin je neik kanaf Herodes Agripa. In nai' fe, sin nahiin je neik kanaf Herodes A'naet. In re' naan, es re' naprenat he nroor ri'ana 'kru'uf oras nahonis Usif Yesus anbi Betrehem.

12:3: Neon ko'u naan, ampaumaak Neon Paska.

*13:1a: Tuis Uab Yunani nak ‘Niger’. In a'moufn ii ‘metan’, ai' ‘mes'okan’.

13:1b: Usif Herodes ia, sin nahiin je neik kanaf Herodes Antipas. In es re' anroor niis nai' Yohanis Asranit. In aamf ee, sin nahiin je neik kanaf Herodes A'naet. In re' naan, es re' naprenat he nroor ri'ana 'kru'uf oras nahonis Usif Yesus anbi Betrehem. Usif Herodes re' anroor niis nai' Yakobos, ma re' nmaet natuin pansoeng guin na'susu' niis ne, sin nahiin je nak in kaan ee, Herodes Agripa.

13:25: Tuis uab Yunani ahun-hunut nak, ‘Au u'ruri' he 'seif In sapaat goe msa' es au ka manoe fa.’ Tuis naan, in a'moufni nak, nai' Yohanis in fain ate mese', es nana te, maski in nrair Nai' Yesus anreka' msa' ate, in ka maso'ik fa.

*14:12: Natuin sin pirsait, nai' Hermes naan, amneik beno na'ko pah tuaf es neu pah tuaf es.

14:23: Too srani' sin a'nakat anbi era' re' ia, neik uab Yunani te, nak, |presbuteros| .

*15:14: Tuis uab Yunani antui mnak ‘nai' Simon’. Nai' Simon naan, kaanf es na'ko nai' Petrus.

15:34: Anmui' tuis un-unu' bian re' ka ntui fa era' 34 ia.

*16:3: Nai' Paulus nahiin, nak atoni' re' ka nheir fa fe', ka nabei' fa he ntaam neu atoni' Yahudi sin uim onen. Karu nai' Timotius anroim he nbaab nai' Paulus he natoon Rais Reko na'ko Usif Yesus neu atoni' Yahudi sin, in ro he nheir on re' atoni' Yahudi msa'. Nok rasi nana te, na' nabei' he in npoi ma ntaam anbi atoni' Yahudi sin atnanak.

16:6-7: Oras ia, propinsi-propinsi re' nahunut anteek sin at nak, Frigia, Garatia, Asia, Misia, ma Bitinia, arsin antaman et Pah Turki.

16:10: Anbi reta ia, nmurai npaek kata ‘hai’, natuin nai' Lukas anmurai nnao nabua nok nai' Paulus sin. Nai' Lukas es antui surat re' ia.

§16:13: Natuin atoran, ro he nmui' atoni' Yahudi bo'es fe', na' bisa sin nmo'en uim onen Yahudi. Sin ka nsoi' fa bifee nu. Onaim, natuin anmui' bifee fauk an'oen nein et noe Gangites in ninen, hit tahiin tak anbi kota Filipi naan, atoin mone Yahudi ka ntea fa tuaf bo'es.

*17:18: Atoni' na'ko pukan Epikoros sin natuin tungguru es, in kaan ee, Epikoros. In nanoni' nak, rasi re' reko nneis-neis, es re' monit re' naheun nok neek marinet. Kaisa' tatenab rasi bian. Ma atoni' na'ko pukan Stoa, sin natuin tungguru es, in kaan ee, Seno. In nanoni' nak, atoni' ro he npaant on rek-reko, ma n'ator in teenb ii, tar antea in ka nnaben niit fa menas.

*18:12: Natuin tuis anbi faat goes, sin nasaeb nai' Gario njair gubernor nbi Akaya, fun hitu', toon 51.

18:15: Atoni' Yahudi biasa nmaka' rais ein nok rais reta' monif.

18:18-19: Karu nmui' atoni' Yahudi nmoe' manba'an nok Uisneno, in ro he nanaah on. Reka' in nmo'e nrair manba'an naan, in nkeu in a'nakan. Mkius Sur So'it (Bilangan) 6:18.

§18:21: Anmui' ahinit nak, re' anfain rasi 'tuta' nansaa' am es re' nai' Paulus he nasaitan sin, natuin in nroim he nok antaam neu fesat Paska anbi Yerusalem. Karu in nkaibata' in tuan ii te, oras oik ko' gui ntea te, in sarit naan of ka nanook be fa.

*19:19: Sin nout sin suurt ein, he nfanin tanar nak, sin ka natuin anteni' fa suurt ein naan sin aaf keni. Noin muit es, namnees nok tuukn es in kaa je neon goes. Onaim, suurt ein re' sin nout sin re' naan, ro ma'oos ein.

*20:5-6: Tuis uab Yunani nak, ‘neon ko'un Utunu' ka ma Muur fa’, sin a'moufk eini nak, ‘neon ko'un barab Paska’.

20:37-38: “Hai” nbi re' naan, es re' nai' Lukas, atuis surat ia, nai' Paulus, ma in partei nu.

*21:30: Atoin ahinit sin nak, ka nabei' fa he ta'maet atoni' anbi Uim Onen Uuf Uisneno. Ma karu nmui' atoni' sekau goah re' antaam anbi nanaf, ma annaa' sunaf et mei 'turu', natuin atoran pirsait Yahudi te, ka nabei' fa he tmoe sa'-saa' neu ne. Es nana te, atoni' Yahudi sin ka nromin fa, he nai' Paulus antaam anfain anbi Uim Onen Uuf in a'fe'on. Rari te, sin na'eek eon ein.

21:40: Uab ‘atoni Ibrani’ ma ‘atoni' Yahudi’ naan, kanaf nua neu pah mese'.

*23:2: Nai' Ananias re' ia msa', A'nak Ko'u Pirsait Yahudi. Mes in ka es fa re' nai' Ananias re' unu' te nhukun Usif Yesus. Sin nua sin, kanaf mese'.

*24:6-8: Uab ein re' anbi kurun naan ee, ka matu'i fa et tuis-tuis Surat Akninu' uab Yunani un-unu'.

*25:13: Usif nai' Agripa re' ia, es re' Usif Herodes Agripa II. In aamf ee, es re' Usif Herodes Agripa I, es re' nroor niis nai' Yakobos, re' anmaet natuin pansoe, natuin in napein mabo'is re' na'raat ne huma' mese' nok pah tuaf.

*26:14: Anbi tuis uab Yunani matu'i nak ‘atoni' Ibrani sin uab’. Sin uab neno-neno es re' uab Aram. Matu'i msa' bait on re', ‘atsuus karu ho musaap a'koes ma'aika' piut’. Abitan nee, sin nbiasa npaek a'kose' he natuuk bijae. Onaim, karu bijae nguin, nasaap koet, sin haek ein antoom a'koes ee panan. In oet ni nak ‘tsusa tmaet karu ho mraban au roim ki piut.’

*27:9: Oras toon bo'-niim am seo (59), neno 'naek atoni' Yahudi anmatoom nok Saok Sanat anmouf anbi fun bo' ntaam neno niim. Oras naan, ain ee anfuu na'ko neon tees ma ponain sin atnanak.

*28:11: Tatuin pirsait abitan bare naan, ri'an koen naan, sin kaan keini es re' nai' Kastor ma nai' Poruks. Sin nua sin, es re' atoni bnao ngguin na'besan.

28:15: 'Masa' Apius in a'roo ni of oni' kiro bo'-hiut (70) ta'ko kota Roma. Ropo Teun in a'roo ni of oni' kiro bo'-niim am teun (53).

28:16a: Anmui' tuis uab Yunani ahunut bian, re' ka npaek fa tuis anbi kurun.

§28:29: Era' re' ia, ka matu'i fa et tuis uab Yunani ahunut bian.


a1:4-5: Nai' Lukas 24:49, Nai' Mateos 3:11, Nai' Markus 1:8, Nai' Lukas 3:16, Nai' Yohanis 1:33

b1:8: Nai' Mateos 28:19, Nai' Markus 16:15, Nai' Lukas 24:47-48

c1:9: Nai' Markus 16:19, Nai' Lukas 24:50-51

d1:13: Nai' Mateos 10:2-4, Nai' Markus 3:16-19, Nai' Lukas 6:14-16

e1:18-19: Nai' Mateos 27:3-8

f1:20: Sit Pures-Bo'is sin 69:25, 109:8

g1:22: Nai' Mateos 3:16, Nai' Markus 1:9, 16:19, Nai' Lukas 3:21, 24:51

a2:1: A'nak Rais Pirsait ein sin Atoran 23:15-21, Surat re' Nareta' Nafani' 16:9-11

b2:17-21: Nai' Yoel 2:28-32

c2:23: Nai' Mateos 27:35, Nai' Markus 15:24, Nai' Lukas 23:33, Nai' Yohanis 19:18

d2:24: Nai' Mateos 28:5-6, Nai' Markus 16:6, Nai' Lukas 24:5

e2:25-28: Sit Pures-Bo'is sin 16:8-11

f2:30: Sit Pures-Bo'is sin 132:11, 2 Nai' Samuel 7:12-13

g2:34-35: Sit Pures-Bo'is sin 110:1

h2:44: Haef ein sin Reta' 4:32-35

a3:13: Anpoin na'ko Pah Masir 3:15

b3:14: Nai' Mateos 27:15-23, Nai' Markus 15:6-14, Nai' Lukas 23:13-23, Nai' Yohanis 19:12-15

c3:22: Surat re' Nareta' Nafani' 18:15, 18

d3:23: Surat re' Nareta' Nafani' 18:19

e3:25: Reta' Ahun-hunut 22:18

a4:11: Sit Pures-Bo'is sin 118:22

b4:24: Anpoin na'ko Pah Masir 20:11, Nai' Nehemia 9:6, Sit Pures-Bo'is sin 146:6

c4:25-26: Sit Pures-Bo'is sin 2:1-2

d4:27: Nai' Mateos 27:1-2, Nai' Markus 15:1, Nai' Lukas 23:1, 7-11, Nai' Yohanis 18:28-29

e4:32: Haef ein sin Reta' 2:44-45

a5:28: Nai' Mateos 27:25

a7:4: Reta' Ahun-hunut 11:31, 12:4

b7:5: Reta' Ahun-hunut 12:7, 13:15, 15:18, 17:8

c7:6-7: Reta' Ahun-hunut 15:13-14; Anpoin na'ko Pah Masir 3:12

d7:8: Reta' Ahun-hunut 17:10-14, 21:2-4, 25:26, 29:31--35:18

e7:9: Reta' Ahun-hunut 37:11, 28, 39:2, 21

f7:10: Reta' Ahun-hunut 41:39-41

g7:11: Reta' Ahun-hunut 42:1-2

h7:13: Reta' Ahun-hunut 45:1, 16

i7:14: Reta' Ahun-hunut 45:9-10, 17-18, 46:27

j7:15: Reta' Ahun-hunut 46:1-7, 49:33

k7:16: Reta' Ahun-hunut 23:3-16, 33:19, 50:7-13, Nai' Yosua 24:32

l7:17-18: Anpoin na'ko Pah Masir 1:7-8

m7:19: Anpoin na'ko Pah Masir 1:10-11, 22

n7:20: Anpoin na'ko Pah Masir 2:2

o7:21: Anpoin na'ko Pah Masir 2:3-10

p7:23-29: Anpoin na'ko Pah Masir 2:11-15, 18:3-4

q7:30-34: Anpoin na'ko Pah Masir 3:1-10

r7:35: Anpoin na'ko Pah Masir 2:14

s7:36: Anpoin na'ko Pah Masir 7:3, 14:21, Surat Sensus 14:33

t7:37: Surat re' Nareta' Nafani' 8:15, 18

u7:38: Anpoin na'ko Pah Masir 19:1--20:17, Surat re' Nareta' Nafani' 5:1-33

v7:40: Anpoin na'ko Pah Masir 32:1

w7:41: Anpoin na'ko Pah Masir 32:2-6

x7:42-43: Nai' Amos 5:25-27

y7:44: Anpoin na'ko Pah Masir 25:9, 40

z7:45: Nai' Yosua 3:14-17

aa7:46: 2 Nai' Samuel 7:1-16, 1 Mape'o 'Naof Pah Isra'er ma Pah Yahuda 17:1-14

ab7:47: 1 Usif sin 6:1-38, 2 Mape'o 'Naof Pah Isra'er ma Pah Yahuda 3:1-17

ac7:49-50: Nai' Yesaya 66:1-2

ad7:51: Nai' Yesaya 63:10

a8:3: Haef ein sin Reta' 22:4-5, 26:9-11

b8:32-33: Nai' Yesaya 53:7-8

a9:23-25: 2 Korintus 11:32-33

a10:34: Surat re' Nareta' Nafani' 10:17

a11:16: Haef ein sin Reta' 1:5

b11:19: Haef ein sin Reta' 8:1-4

c11:28: Haef ein sin Reta' 21:10

a12:4: Anpoin na'ko Pah Masir 12:1-27

a13:17: Anpoin na'ko Pah Masir 1:7, 12:51

b13:18: Surat Sensus 14:34, Surat re' Nareta' Nafani' 1:31

c13:19: Surat re' Nareta' Nafani' 7:1, Nai' Yosua 14:1

d13:20: Afeek Rasi sin 2:16, 1 Nai' Samuel 3:20

e13:21: 1 Nai' Samuel 8:5, 10:21

f13:22: 1 Nai' Samuel 13:14, 16:12, Sit Pures-Bo'is sin 89:20

g13:24: Nai' Markus 1:4, Nai' Lukas 3:3

h13:25: Nai' Mateos 3:11, Nai' Markus 1:7, Nai' Lukas 3:16, Nai' Yohanis 1:20, 27

i13:28: Nai' Mateos 27:22-23, Nai' Markus 15:13-14, Nai' Lukas 23:21-23, Nai' Yohanis 19:15

j13:29: Nai' Mateos 27:57-61, Nai' Markus 15:42-47, Nai' Lukas 23:50-56, Nai' Yohanis 19:38-42

k13:31: Haef ein sin Reta' 1:3

l13:33: Sit Pures-Bo'is sin 2:7

m13:34: Nai' Yesaya 55:3

n13:35: Sit Pures-Bo'is sin 16:10

o13:41: Nai' Habakuk 1:5

p13:47: Nai' Yesaya 42:6, 49:6

q13:51: Nai' Mateos 10:14, Nai' Markus 6:11, Nai' Lukas 9:5, 10:11

a14:15: Anpoin na'ko Pah Masir 20:11, Sit Pures-Bo'is sin 146:6

a15:1: A'nak Rais Pirsait ein sin Atoran 12:3

b15:7: Haef ein sin Reta' 10:1-43

c15:8: Haef ein sin Reta' 2:4, 10:44

d15:16-18: Nai' Amos 9:11-12

e15:20: Anpoin na'ko Pah Masir 34:15-17, A'nak Rais Pirsait ein sin Atoran 17:10-16, 18:6-23

f15:38: Haef ein sin Reta' 13:13

a17:24-25: 1 Usif sin 8:27, Nai' Yesaya 42:5, Haef ein sin Reta' 8:47

a19:4: Nai' Mateos 3:11, Nai' Markus 1:4, 7-8, Nai' Lukas 3:4, 16, Nai' Yohanis 1:26-27

a20:24: 2 Nai' Timotius 4:7

a21:8: Haef ein sin Reta' 6:5, 8:5

b21:10: Haef ein sin Reta' 11:28

c21:23-24: Surat Sensus 6:13-21

d21:25: Haef ein sin Reta' 15:29

e21:29: Haef ein sin Reta' 20:4

a22:3: Haef ein sin Reta' 5:34-39

b22:4-5: Haef ein sin Reta' 8:3, 26:9-11

c22:20: Haef ein sin Reta' 7:58

a23:3: Nai' Mateos 23:27-28

b23:5: Anpoin na'ko Pah Masir 22:28

c23:6-8: Haef ein sin Reta' 26:5, Filipi 3:5, Nai' Mateos 22:23, Haef Markus 12:18, Nai' Lukas 20:27

a24:17-18: Haef ein sin Reta' 21:17-28

b24:21: Haef ein sin Reta' 23:6

a26:5: Haef ein sin Reta' 23:6, Filipi 3:5

b26:9-11: Haef ein sin Reta' 8:3, 22:4-5

c26:20: Haef ein sin Reta' 9:20, 28-29

d26:23: Nai' Yesaya 42:6, 49:6, 1 Korintus 15:20

a28:16b: Haef ein sin Reta' 28:20

b28:19: Haef ein sin Reta' 25:11

c28:26-27: Nai' Yesaya 6:9-10